SLIM VAT-3

2023-06-16

Kolejne uproszczenia w VAT stały się faktem. Od 5 czerwca obowiązuje pakiet SLIM VAT 3, czyli nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Co zawiera pakiet i jakie uproszczenia wprowadza ustawa? Wyjaśniamy w artykule.

Celem SLIM VAT 3 ma być uproszczenie rozliczania VAT, co w konsekwencji ma wpłynąć na płynność finansową wielu firm. Zmiany pozwalają na zmniejszenie formalności, usunięcie zbędnych i przestarzałych obowiązków spoczywających na przedsiębiorcach, co dodatkowo pozwoli przyspieszyć rozliczanie podatku VAT.

5 czerwca Prezydent RP podpisał pakiet uproszczeń tzw. SLIM VAT w trzeciej odsłonie.

SLIM VAT – poprawa płynności finansowej firm

Pakiet SLIM VAT 3 to kolejna już edycja zmian wprowadzona przez Ministerstwo Finansów. Pierwsza odsłona nowelizacji w ustawie o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw weszła w życie 1 stycznia 2021 r. (SLIM VAT 1). Zmiany wynikające z pakietu SLIM VAT 2 wdrożono częściowo w trakcie 2021 r., a pozostałą część od początku 2022r.

Wszystkie wprowadzone zmiany są odpowiedzią Ministerstwa Finansów na zgłaszane do resortu oczekiwania przedsiębiorców. Jest to efekt przeprowadzonego przez Ministerstwo audytu przepisów. Celem zmian było dostosowanie przepisów do warunków i potrzeb działania biznesu – zarówno tego małego, jak i średniego tak, aby było łatwiej i prościej prowadzić działalność gospodarczą. SLIM VAT to skrót od angielskich słów: simple, local and modern VAT.

Oprócz szeregu usprawnień zgłaszanych przez przedsiębiorców, efekt zmian przepisów to również realizacja wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trybunał nakazał Polsce wprowadzenie zmian w sposobie ustalania sankcji VAT. Nie miały być one stosowane automatycznie, tylko miały brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy.

Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza nowoczesne i potrzebne dla przedsiębiorców rozwiązania tworząc tzw. pakiet SLIM VAT 3.

Przyjrzymy się najważniejszym zmianom, które wprowadza pakiet SLIM VAT 3.

Od kiedy obowiązuje ustawa?

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2023 roku, ale wiele jej przepisów zacznie obowiązywać w innych terminach. Przykładowo przepis o możliwości miarkowania sankcji VAT obowiązuje już od 6 czerwca, a przepis wprowadzający zmiany w Ordynacji podatkowej ws. wnioskowania o zaliczenie wpłaty na poczet zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę oraz kosztów upomnienia wejdzie w życie 1 września 2023 r.

Zmiana statusu małego podatnika

Ustawodawca zdecydował się na podwyższenie limitu sprzedaży małego podatnika do 2 mln euro rocznie. Przed wprowadzeniem zmian była to kwota 1,2 mln euro. Dzięki temu wcej podatników (posiadających obecnie status małego podatnika) będzie mogło skorzystać ze stosowania metody kasowej oraz rozliczeń kwartalnych VAT (zamiast powszechnie stosowanego memoriałowego, rozliczenia tego podatku).

Kursy w walucie obcej dla faktur korygujących

W nowych przepisach ustawodawca doprecyzował zasady stosowania kursu przeliczeniowego dla faktur korygujących, w sytuacji kiedy pierwotna faktura została wystawiona w walucie obcej.

Ustalono, że należy stosować kurs z faktury pierwotnej - dotyczy to zarówno faktur korygujących in plus jak i faktur korygujących in minus. Przy fakturach zbiorczych obowiązuje jeden przelicznik do wszystkich korygowanych transakcji. Ma to być średni kurs danej waluty ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej. Możliwe jest również zastosowanie kursu wymiany Europejskiego Banku Centralnego.

Zmiany w przepisach o split payment

Nowe przepisy zmieniają ustawę "Prawo Bankowe" dotyczące rachunków VAT. Środki z tych rachunków do tej pory mogły być przeznaczone np. na:

• opłacenie podatku dochodowego,

• opłacenie podatku VAT,

• zapłacenie składek ZUS,

• zapłatę cła i akcyzy.

Dzięki SLIM VAT 3 przedsiębiorcy mogą z rachunków VAT opłacić inne podatki i opłaty, takie jak:

• opłatę od środków spożywczych, tzw. podatek cukrowy,

• podatek od sprzedaży detalicznej,

• podatek tonażowy,

• podatek od wydobycia niektórych kopalin,

• opłata od tzw. „małpek”,

• zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji, tzw. podatek od produkcji okrętowej.

Dodatkową zmianą jest wprowadzenie możliwości dokonywania przelewów z rachunku VAT członka grupy na rachunek VAT przedstawiciela tej grupy, m.in. dodano nowy tytuł przelewu do obciążenia rachunku VAT.

Brak wymogu posiadania faktury WNT

Do tej pory prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) było zależne od otrzymania faktury dokumentującej transakcję w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Nowe przepisy uchylają ten obowiązek.

Istotną zmienną wprowadzoną w ramach pakietu SLIM VAT 3 jest wyłączenie obowiązku posiadania faktury przy transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Przewiduje również możliwość składania korekt deklaracji poza systemem OSS (unijnej i nieunijnej) oraz IOSS (importowej) bezpośrednio do Łódzkiego Urzędu Skarbowego.

Konsolidacja wydawania wiążących informacji

Kolejną zmianą w ramach pakietu SLIM VAT 3 jest przeniesienie kompetencji do wydawania wiążących informacji stawkowych (WIS), wiążących informacji akcyzowych (WIA), wiążących informacji taryfowych (WIT) oraz wiążących informacji o pochodzeniu (WIP) do jednego organu. Będą one wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli uzyskać stosowane informacje w jednym miejscu/okienku bez konieczności ustalania, który organ KAS jest właściwy do załatwienia swojej sprawy.

Zlikwidowano również opłatę za wniosek o wydanie WIS (dotychczas przepisy przewidywały opłatę w wysokości 40 zł). Ustawa zakłada 5-letni okresu ważności WIS.

Faktura zaliczkowa

Jeśli przedsiębiorca dostanie w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, zaliczkę oraz resztę należności za sprzedane towary lub usługi, to ma prawo do wystawienia jednej faktury końcowej. Znika zatem obowiązek wystawiania faktury zaliczkowej, a następnie faktury końcowej.

Wprowadzono również rozwiązania upraszające, m.in. prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących online (m.in. możliwość rezygnacji z obowiązku drukowania dokumentów fiskalnych przez podatników) oraz uproszczenia w zakresie raportowania rozliczeń dotyczące fakturowania (m.in. dostosowanie warunków wystawienia faktury do e-paragonu).

Stosowanie e-paragonów ma być powszechne. Taka zmiana wejdzie w życie od 15 września br. Sprzedawca zeskanuje kod kreskowy w aplikacji klienta, natomiast kasa rejestrująca, która działa online wyśle paragon do systemu dystrybucji. Klient będzie miał paragon w swoim telefonie, w aplikacji ministerialnej lub komercyjnej.

System TAX FREE

SLIM VAT 3 przewiduje w ramach systemu TAX FREE (system zwrotu podatku podróżnym) wprowadzenie elektronicznego systemu rejestracji i obiegu dokumentów w procedurze zwrotu VAT dla podróżnych. Ustawa precyzuje termin dokonania przez sprzedawcę korekty podatku należnego od dostawy dokonanej na rzecz podróżnego w przypadku gotówkowego zwrotu VAT podróżnemu.

Uproszczenia w rozliczaniu VAT

Pakiet SLIM VAT 3 zawiesza obowiązek uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu, proporcji do odliczenia podatku naliczonego. Wprowadzony został wymóg zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji.

Ustawa zwiększa kwotę, która pozwala na uznanie, że proporcja odliczenia VAT określona przez podatnika wynosi 100%, w sytuacji gdy proporcja ta przekroczyła u niego 98%, z obecnych 500 zł do 10 tys. zł. Takie rozwiązanie ma odciążyć działy księgowe firm oraz zmniejszyć liczbę korekt wykazywanych w deklaracji VAT.

Nowe sankcje VAT zgodne z unijną dyrektywą

Przy nieprawidłowościach w naliczaniu VAT, wprowadzono zmiany w stosowaniu sankcji VAT. Zmiana ta związana jest z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok w sprawie C-935/19 z dnia 15 kwietnia 2021 r.), który określa „indywidualny wymiar sankcji”. Przed zmianą ustawy obowiązywał sztywny wymiar sankcji - 15, 20 oraz 30%. SLIM VAT 3 wprowadza elastyczne przedziały w wysokości do 15, 20 lub 30%. Oznacza to, że organy podatkowe, podczas ustalania sankcji VAT, będą uwzględniały konkretne okoliczności danej sprawy czy sytuację ekonomiczną podatnika.

Co ważne, istnieje również możliwość całkowitego uwolnienia od sankcji VAT w sytuacji, kiedy podatnicy nie działali celowo. Taka możliwość zaistnieje wtedy, kiedy przedsiębiorca działał ze starannością, a stwierdzona nieprawidłowość nie prowadziła do uszczuplenia należności podatkowych.

Dodatkowo, SLIM VAT 3 przewiduje: 

• prawo do uwolnienia się od odpowiedzialności solidarnej przez „osoby trzecie”, np. przy faktoringu,

• możliwość rezygnacji z ustalenia sankcji VAT w przypadku zapłacenia kwoty podatku wynikającej z faktury z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności – kiedy nastąpi dookreślenie, iż płatność w tym mechanizmie może zostać dokonana przez podatnika innego niż wskazany na fakturze.

Zmiany dotyczące podatków dochodowych

Nowelizacja przewiduje przesunięcie o rok terminu wejścia w życie obowiązku prowadzenia elektronicznie ksiąg oraz ich przesyłania do organów podatkowych (JPK-PIT i JPK-CIT). Oprócz tego podatnik będzie przesyłał informacje wyłącznie po zakończeniu roku (a nie jak do tej pory – miesięcznie lub kwartalnie). Z kolei część podmiotów, w tym m.in. organizacje pozarządowe zostały zwolnione z tego obowiązku.

Ustawa dokładnie opisuje również przepisy dotyczące podatku u źródła (zwolnienie z podatku od odsetek lub dyskonta od listów zastawnych i obligacji).

W zakresie podatku PIT ustawodawca przewidział rozszerzenie usługi Twój e-PIT na rozliczenia dochodów z działalności gospodarczej oraz zmiany, które realizują podatkowe rozwiązania SRRK, m.in. te, które umożliwiają kompensatę dochodów i strat z inwestycji w fundusze kapitałowe z dochodami i stratami uzyskanymi z innych inwestycji kapitałowych.

Ulga na niepełnosprawne dzieci

SLIM VAT 3 przewiduje również zniesienie limitów przychodów dla rodziców wychowujących jedno niepełnosprawne dziecko. Obecnie prawo do ulgi tracą osoby wychowujące jedno dziecko, których dochody przekroczą:

• 112 tys. zł łącznie – dla osób pozostających w związku małżeńskim przez cały rok,

• po 56 tys. zł na osobę – dla osób niepozostających w związku małżeńskim oraz pozostających w nim tylko przez część roku.

Zmiany spowodują, że limity te nie będą już stosowane w 2023 roku, w przypadku dziecka niepełnosprawnego. Ulga będzie obowiązywać bez względu na wysokość zarobków.

Podatek od spadków i darowizn

SLIM VAT 3 zawiera również zmiany w zakresie podatku od spadków i darowizn. Nowelizacja likwiduje niedoszły tzw. podatek od zbiórek, a także podwyższa kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn.  Od 1 lipca 3,5-krotnie wzrośnie kwota wolna od podatku od spadków i darowizn – dla darowizn i spadków od osób z bliższej i dalszej rodziny.

Od 1 lipca 2023 r. wolne od podatku będą kwoty do wartości majątku:

• 36 120 zł – kiedy nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

• 27 090 zł – kiedy nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

• 5 733 zł – kiedy nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Kwota zwolnienia dotyczy spadków i darowizn, które otrzymano od jednej osoby w okresie pięciu lat. Wartość spadku i darowizny, które są powyżej kwoty wolnej, są co do zasady opodatkowane.