Minimalna składka zdrowotna

2022-12-09

Polski Ład wprowadził szereg zmian w przepisach podatkowych. Jedną z nich jest nowy sposób naliczania oraz opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ta zmiana jest szczególnie ważna dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Ile wynosi minimalna składka zdrowotna w 2022 r., jak ją poprawnie obliczyć oraz czy można ją obniżyć?

Rewolucyjne zmiany podatkowe wprowadzone w styczniu 2022 roku objęły również sposób naliczania oraz opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nowe zasady obowiązują w jednakowym zakresie wszystkich podatników, nie tylko przedsiębiorców, ale i pracowników na etacie. Jednak dla osób prowadzących działalność gospodarczą nowe przepisy są szczególnie ważne, bo na wysokość składki i jej sposobu naliczania zależą od uzyskiwanego dochodu bądź przychodu w zależności od wybranej formy opodatkowania. 

Minimalna składka zdrowotna – po co ją płacić? 

Każdy przedsiębiorca zobligowany jest do płacenia składki zdrowotnej ZUS. Dzięki temu możliwe jest korzystanie z bezpłatnych świadczeń medycznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Są to wizyty lekarskie, zabiegi, pobyty w szpitalu i uzdrowiskach, refundacja recept i niektórych środków leczniczych.

Składka zdrowotna często mylona jest ze składką chorobową. Te dwie składki jednak zasadniczo się od siebie różnią. Składka chorobowa jest dobrowolna. Objęcie nią daje możliwość ubiegania się o prawo do zasiłków za czas niezdolności do pracy np. zasiłków chorobowych czy macierzyńskich.

Zmiany w naliczaniu składki zdrowotnej 

Do końca 2021 roku obowiązywały jednakowe zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dotyczyło to wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz tych, którzy korzystali z ulgi na start. W praktyce oznaczało to, że większość wartości odprowadzanej składki zdrowotnej mogła być odliczona od podatku dochodowego, co oznaczało niewielki, realny koszt tejże składki.  Od 1 stycznia 2022 roku, od kiedy zaczął obowiązywać Polski Ład, zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne są zależne od wybranej formy opodatkowania oraz osiąganego dochodu. Dochód pomniejsza się o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłacone w danym miesiącu, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Inaczej podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustalają przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych (według skali podatkowej oraz podatkiem liniowym), inaczej rozliczający się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub opodatkowani w formie karty podatkowej.

Dokładne wytyczne dotyczące obliczania wymiaru składki zdrowotnej w zależności od formy opodatkowania znajdują się w tabeli „Zmiany od 1 stycznia 2022 r. w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych”.

Składka zdrowotna - zasady ogólne

W przypadku skali podatkowej, sytuacja jest wyjątkowa prosta. Składka zdrowotna wynosi 9% dochodu i nie przysługuje prawo do jej odliczenia. W sytuacji, w której mamy brak dochodu za podstawę wymiaru składki zdrowotnej, przyjmuje się kwotę minimalnego wynagrodzenia . W 2022 roku wynosi ono 3010 zł, zatem wysokość składki zdrowotnej wynosi 270,90 zł (3010 zł x 9%).

W 2023  zmieni się wysokość płacy minimalnej. Od stycznia do czerwca minimalne wynagrodzenie wyniesie 3490 zł, a od lipca do grudnia 3600 zł. Wyższe minimalne wynagrodzenie wiąże się z podwyższeniem minimalnej składki zdrowotnej.

W 2023 r. minimalna składka zdrowotna wyniesie:

·         w pierwszej połowie roku 314,10 zł (3490 zł x 9%),

·         w drugiej połowie roku 324 zł (3600 zł x 9%).

Oznacza to wzrost o ok. 50 zł miesięcznie w stosunku do składki zdrowotnej obowiązującej w 2022 roku. Składka zdrowotna musi zostać zapłacona nawet wtedy, kiedy przedsiębiorca w danym miesiącu osiąga stratę.

Aby wyliczyć składkę zdrowotną dla danego miesiąca, bierzemy pod uwagę dochód osiągnięty w miesiącu poprzedzającym, a składkę za dany miesiąc opłacamy w miesiącu po nim następującym.

Minimalna składka zdrowotna a podatek liniowy 

Według nowych zasad składka zdrowotna przy podatku liniowym odprowadzana  jest w kwocie 4,9% rzeczywistych dochodów przedsiębiorcy. W tym przypadku ustawodawca 1 lipca 2022 roku (ze skutkiem od 1 stycznia 2022 roku) wprowadził zmiany, które uprawniają do częściowego odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej. Niestety nie od podatku, jak miało to miejsce przed zmianami, a od podstawy opodatkowania. Przewidziane zostało również ograniczenie w postaci limitu składki zdrowotnej, którą podatnik może odliczyć od podstawy opodatkowania – 8700 zł w skali roku. Osiągając zarobki rzędu 177 551 zł wyczerpiemy limit odliczenia.

Podobnie jak w przypadku skali podatkowej , obowiązuje minimalna kwota składki zdrowotnej, która wynosi 9% minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. minimalna kwota składki zdrowotnej wynosi ok. 271 zł. W przyszłym roku zmieni się wysokość płacy minimalnej. Składka zdrowotna wzrośnie: od stycznia 2023 (9% x 3490 zł) wyniesie 314,10 zł, a od lipca (9% x 3600 zł) 324 zł.

Minimalna składka zdrowotna w 2023 roku dla ryczałtowców

Przedsiębiorcy decydujący się na opodatkowanie przychodów ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają obowiązek innego rozliczania składki zdrowotnej. Zgodnie z przepisami wprowadzonymi przez Polski Ład osoby, które zdecydowały się na ryczałt płacą składkę zdrowotną według trzech stawek, które zależą od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z IV kwartału roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, które są ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

W związku z tym, że dane są zwykle podawane około 20 stycznia, nie jest znana obecnie najniższa składka zdrowotna ryczałtowca w roku 2023. 

Podatnicy płacący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych  zapłacą jedną z trzech kwot, w zależności od przedziału, w jakim kształtują się ich roczne przychody (dane za 2022 rok): 

• dochód roczny do 60 000 zł,  składka zdrowotna jako 9% od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (wysokość składki - 335,94 zł),

• przychody 60 000 – 300 000 zł, składka zdrowotna jako 9% od kwoty 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (wysokość składki - 559,89 zł),

• przychody powyżej 300 000 zł, składka zdrowotna jako 9% od kwoty 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (wysokość składki - 1 007,81 zł).

W przypadku formy opodatkowania ryczałtem ważne, aby na bieżąco śledzić osiągany przychód. Jeśli przekroczymy próg należny za miesiąc, w którym doszło do tej sytuacji, trzeba uiścić składkę zdrowotną w wyższej wysokości. 

Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się ryczałtem mają możliwość pomniejszyć przychód o 50% zapłaconych składek zdrowotnych.

Składka zdrowotna a karta podatkowa

Przedsiębiorca, który rozlicza się na zasadach karty podatkowej ma najprostszy schemat wyliczenia składki zdrowotnej. Podstawa do naliczania składki zdrowotnej uzależniona jest od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wynosi ona 9% obliczonej podstawy. Składka zdrowotna, zgodnie z ustalonym minimalnym wynagrodzeniem za 2023 rok wyniesie: 

• 314,10 zł (styczeń-czerwiec) 

• 324 zł (lipiec-grudzień).

Istnieje możliwość odliczenia od podatku w wysokości 19% zapłaconej składki zdrowotnej.

Pozostali przedsiębiorcy

Zgodnie z nowymi przepisami składkę zdrowotną w wysokości 9%, naliczoną od podstawy stanowiącej 100% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, od 2022 roku musi zapłacić:

• wspólnik spółki komandytowej (komandytariusz lub komplementariusz),

• właściciel jednoosobowej spółki z o.o.,

• akcjonariusz prostej spółki akcyjnej.

WAŻNE! Od 1 stycznia 2023 roku ubezpieczeniem zdrowotnym objęci zostaną także komplementariusze spółek komandytowo-akcyjnych.

Jak wyliczyć składkę zdrowotną z kilku działalności?

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą kilka rodzajów działalności, są zobowiązaniu obliczyć i opłacić składkę zdrowotną odrębnie dla każdej z nich. Wyjątkiem są osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz kilka spółek. W takim przypadku oprócz składki zdrowotnej na jednoosobową działalność gospodarczą opłacają oni składkę z poziomu tylko jednej ze spółek (niezależnie od ich liczby).

Składka zdrowotna dla emeryta

Polski Ład wprowadził istotne zmiany nie tylko w wysokości składek zdrowotnych dla przedsiębiorców, ale również wprowadził nowe regulacje dotyczące sytuacji emerytów. W 2022 r. wzrosła składka zdrowotna dla emerytów. Obecnie emeryci, którzy prowadzą działalność gospodarczą, muszą płacić składkę zdrowotną, nawet gdy nie mają dochodu z tego tytułu.

Podobnie jak każdy pracownik na etacie, emeryci zapłacą 9% składkę zdrowotną. 

Składka zdrowotna - dokumenty rozliczeniowe

Zgodnie z przepisami Polskiego Ładu, zmienił się termin przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne. 

Tylko jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe przekazują dokumenty w tym samym terminie, czyli do 5-go dnia następnego miesiąca.

Termin dla pozostałych płatników zależy od tego, czy posiadają osobowość prawną, czy też nie:

• do 15-go dnia następnego miesiąca opłacają i rozliczają się za dany miesiąc m.in. spółki z o.o., spółki akcyjne, fundacje, stowarzyszenia;

• do 20-go dnia następnego miesiąca opłacają i rozliczają się płatnicy, np. opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne). Wcześniej był to 10-ty dzień miesiąca.  

Od 2022 roku osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek wysyłania comiesięcznego raportu do ZUS wraz z informacją o osiągniętym dochodzie. Zwolnienie ze składania dokumentów będzie dotyczyło tylko:

• duchownych,

• osób składających dokumenty za nianie oraz

• osób, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zawieszenie działalności a składka zdrowotna

Obliczając składkę zdrowotną nie bierze się pod uwagę osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów z okresu zawieszenia działalności. Jeśli planuje się np. sprzedaż środków trwałych w okresie zawieszenia dzielności to przychód powstały z tego tytułu nie zostanie przyjęty podczas wyliczeń składki zdrowotnej. Zasada ta dotyczy zarówno osób, które płacą ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jak i tych, którzy prowadzą ewidencję w formie KPiR.

Możliwość odliczenia składki zdrowotnej

Wejście z życie nowelizacji podatkowej spowodowało, że nie można już odliczać części składki zdrowotnej od podatku. Taki przepis spowodował duże straty u wielu podatników. W związku z tym 1 lipca 2022 wprowadzono pewne zmiany. Pozwalają one obniżyć podstawę opodatkowania o wartość naliczonej składki zdrowotnej.

W przypadku osób rozliczających podatek:

• liniowo – podatnik może odliczyć od dochodu maksymalnie 8700 zł w ciągu roku;

• ryczałtem – podatnik może pomniejszyć przychód o 50% zapłaconych składek zdrowotnych;

• w formie karty podatkowej – podatnik może obniżyć podatek o 19% zapłaconej składki.

Nowe przepisy nie przewidują odliczenia składki zdrowotnej od dochodu osób, które są opodatkowane na zasadach ogólnych. 

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Oprócz obowiązku comiesięcznych deklaracji do ZUS o osiągniętym dochodzie, wprowadzony został obowiązek sporządzania deklaracji rocznej w zakresie składki zdrowotnej. Nowe rozliczenie jest dodatkowym dokumentem do rocznego rozliczenia PIT. Miesięczne składki zdrowotne są uznawane jako „zaliczki”, które składają się na roczną wysokość składki zdrowotnej. Zaliczki będą wykazane w rozliczeniu rocznym, a ich suma będzie porównywana z należną roczną składką zdrowotną.

Podobnie jak przy rozliczeniu PIT, również i w tym przypadku może pojawić się nadpłata bądź niedopłata. Nadpłata będzie zwracana na konto firmy, jednak dopiero po złożeniu odpowiedniego wniosku do ZUS. Termin na złożenie takiego wniosku upływał będzie 31 maja każdego roku.