Mandat z urzędu skarbowego – za co można go dostać w 2025?
W 2025 roku podatnicy muszą liczyć się z coraz bardziej zautomatyzowanymi i szczegółowymi kontrolami ze strony urzędu skarbowego. Mandat z urzędu skarbowego może zostać nałożony nawet za pozornie drobne błędy. Choć postępowanie mandatowe wydaje się mniej uciążliwe niż sprawa w sądzie, to i tak warto wiedzieć, za co można dostać mandat karny oraz jakie konsekwencje niesie za sobą jego przyjęcie.
Czym jest mandat karny z urzędu skarbowego?
Mandat karny to forma grzywny nakładanej w postępowaniu mandatowym przez urzędników upoważnionych do działania w imieniu urzędu skarbowego. Upoważnieni pracownicy urzędów skarbowych oraz funkcjonariusze służby celno skarbowej mają prawo nakładać mandaty karne na podatników, którzy wypełniają swoje zobowiązania podatkowe niezgodnie z przepisami – takie uchybienia traktowane są jako wykroczenia skarbowe. Procedura mandatowa jest uproszczona i pozwala na szybkie zamknięcie sprawy, ale może zostać zastosowana jedynie wtedy, gdy osoba, której zarzuca się naruszenie prawa, wyrazi zgodę na przyjęcie mandatu. Wysokość grzywny ustalana jest w oparciu o obowiązujące w momencie zdarzenia minimalne wynagrodzenie za pracę – co oznacza, że im wyższa stawka minimalna, tym surowsza może być kara. Mandat może wynosić od jednej dziesiątej do pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, a jego ostateczna wysokość zależy także od stopnia społecznej szkodliwości czynu, okoliczności popełnienia wykroczenia oraz wartości uszczuplonej bądź zagrożonej należności publicznoprawnej.
Wykroczenia skarbowe i mandaty karne
Wykroczenia skarbowe to czyny zabronione, za które urząd skarbowy może nałożyć mandat karny – formę grzywny w trybie postępowania mandatowego. Mandat staje się prawomocny po jego podpisaniu przez ukaranego, który wyraża zgodę na przyjęcie kary; w razie odmowy sprawa trafia do sądu. Regulacje dotyczące tych czynów zawiera Kodeks karny skarbowy.
Mandat wystawia funkcjonariusz urzędu skarbowego na specjalnym formularzu, w którym podaje się dane ukaranego, opis czynu, wysokość grzywny oraz termin jej zapłaty. Maksymalna kara nie może przekroczyć pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, a jej wymiar uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu, okoliczności popełnienia oraz wartość uszczuplonych lub zagrożonych należności publicznoprawnych.
Prawomocny mandat można zaskarżyć – wniosek o jego uchylenie (np. gdy kara przekracza dopuszczalny limit lub mandat nie został podpisany) składa się do sądu lub za pośrednictwem organu skarbowego. Po uchyleniu mandatu sprawa trafia do sądu, który może orzec grzywnę w tych samych granicach.
Za co można dostać mandat z urzędu skarbowego w 2025 roku?
1. Nieterminowe składanie deklaracji podatkowych
Brak terminowego złożenia deklaracji PIT, CIT lub VAT może zostać uznany za wykroczenie skarbowe. Jeśli opóźnienie nie przekracza 7 dni od daty przyjęcia, sprawa często kończy się na grzywnie w drodze mandatu. W przypadku drobnych opóźnień możliwe jest również uchyleniu mandatu karnego zgodnie z przepisami Kodeksu karnego skarbowego.
2. Błędy i nieprawidłowości w deklaracjach
Podanie nieprawdziwych danych lub pomyłki, które prowadzą do uszczuplenia należności publicznoprawnej, są podstawą do ukarania. Mandat karny może zostać nałożony, jeśli czyn nie nosi znamion przestępstwa skarbowego. Przykładem takiego uchybienia jest nierzetelne prowadzenie księgi podatkowej, które może być karane w trybie mandatowym za niewielką szkodliwość społeczną. Warto również wspomnieć, że w przypadku nałożenia kary za czyn niebędący wykroczeniem skarbowym, możliwe jest uchylenie prawomocnego mandatu karnego.
3. Nieprowadzenie ewidencji lub jej błędne prowadzenie
Brak ewidencji VAT lub nieprawidłowe jej prowadzenie może skutkować karą grzywny nałożoną w drodze mandatu karnego jako konsekwencja czynu zabronionego. Warto również pamiętać, że w przypadku takich naruszeń może dojść do uchyleniu mandatu karnego.
4. Opóźnienia w przesyłaniu plików JPK
Niedostarczenie plików JPK w ustawowym terminie to częsty powód nałożenia mandatu. W takich przypadkach funkcjonariusz nałoży karę grzywny za opóźnienia w dostarczeniu plików JPK, zgodnie z przepisami prawa. W 2025 roku systemy informatyczne automatycznie wykrywają takie uchybienia. Opóźnienia mogą również prowadzić do dodatkowych kosztów postępowania.
5. Nieujawnienie przychodów lub majątku
Działanie na szkodę Skarbu Państwa poprzez zatajenie przychodów lub majątku jest traktowane bardzo poważnie. Jeżeli jednak czyn nie nosi znamion przestępstwa skarbowego, może zostać ukarany mandatem karnym. Nałożona grzywna bywa pobierana od razu, ale w określonych okolicznościach – w zależności od rodzaju i charakteru wykroczenia skarbowego – może podlegać zwrotowi.
6. Brak zgłoszenia do VAT lub zmiana danych bez aktualizacji w urzędzie
Przedsiębiorcy są zobowiązani do terminowej rejestracji jako podatnik VAT oraz bieżącej aktualizacji danych w urzędzie skarbowym. Zaniedbanie tych obowiązków może skutkować nałożeniem mandatu karnego. W razie rażącego niedopełnienia obowiązków odpowiedzialność może także ponieść przedstawiciel ustawowy firmy.
Kara grzywny w 2025 roku – ile może wynieść?
Wysokość mandatu karnego w 2025 roku zależy od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Obowiązujące od 1 stycznia 2025 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 4666 zł brutto. Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym:
-
Minimalna kara grzywny to 1/10 minimalnego wynagrodzenia, czyli 466,60 zł,
-
maksymalny mandat karny może wynieść 23 330 zł (5 × 4 666 zł). Grzywna nie może być nałożona w wysokości przekraczającej dopuszczalną wysokość, co oznacza, że mandat nie może przekroczyć ustawowego limitu.
Nałożona kara grzywny musi być zgodna z limitami ustalonymi na 2025 rok.
Warunki nałożenia mandatu karnego
Warunkiem nałożenia kary grzywny w drodze mandatu jest ustalenie, że czyn stanowi wykroczenie skarbowe, a nie przestępstwo. Ponadto muszą być znane okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, a sprawca musi się przyznać i zgodzić na przyjęcie mandatu karnego.
W przypadku osoby niepełnoletniej lub ubezwłasnowolnionej, wymagany jest podpis przedstawiciela ustawowego.
Jeśli warunki te nie zostaną spełnione, sąd właściwy może dokonać rewizji nałożonej kary grzywny.
Kto może nałożyć mandat karny?
Uprawnienie do nakładania mandatu karnego skarbowego przysługuje:
-
pracownikom urzędów skarbowych,
-
funkcjonariuszom i pracownikom Służby Celno-Skarbowej wydającym decyzje w urzędach celno-skarbowych,
-
funkcjonariuszom i pracownikom Służby Celno-Skarbowej działającym w komórkach Krajowej Administracji Skarbowej obsługujących ministra właściwego ds. finansów publicznych.
Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw finansów publicznych.
Przebieg procedury mandatowej:
-
Funkcjonariusz przedstawia stosowne upoważnienie do nakładania grzywny w formie mandatu karnego.
-
Przed wystawieniem mandatu sprawca wykroczenia skarbowego musi zostać poinformowany o prawie odmowy przyjęcia mandatu i konsekwencjach skierowania sprawy do sądu.
-
W przypadku mandatu kredytowanego funkcjonariusz dodatkowo wyjaśnia obowiązek zapłaty grzywny w ciągu 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz skutki nieterminowej wpłaty.
-
Uprzedza się również o dostępnych formach uiszczenia grzywny – gotówką lub bezgotówkowo (kartą płatniczą) – oraz o ewentualnych opłatach i prowizjach pobieranych przez instytucje obsługujące płatność.
Przyjęcie mandatu karnego a możliwość jego uchylenia
Od daty przyjęcia mandatu liczy się termin 7 dni na złożenie wniosku o uchylenie mandatu karnego. Wniosek ukaranego może być rozpatrzony przez sąd, o ile:
-
czyn nie był czynem zabronionym,
-
mandat został wystawiony z naruszeniem prawa,
-
lub nie istniały warunki dopuszczalności postępowania mandatowego.
W takich przypadkach mandat karny podlega uchyleniu, a środki finansowe są zwracane. Uchylenie następuje w drodze postanowienia sądu. Uchylenia mandatu karnego jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak nałożenie kary za czyn, który nie jest wykroczeniem skarbowym, lub gdy osoba nie podpisała mandatu.
Co zawiera dokument mandatu karnego?
W dokumencie mandatu karnego znajdują się m.in.:
-
dane podatnika,
-
opis czynu,
-
okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego,
-
wysokość grzywny,
-
rachunek bankowy, na który należy uiścić grzywnę,
-
data i miejsce wystawienia,
-
podpis osoby, która otrzymała mandat karny.
Uchylając mandat karny, dokument musi zostać odpowiednio zaktualizowany.
Podsumowanie
W 2025 roku mandat z urzędu skarbowego może dotknąć każdego podatnika. Zautomatyzowane systemy i dokładne kontrole zwiększają prawdopodobieństwo wykrycia nawet drobnych uchybień. Kluczowe jest znajomość swoich praw i obowiązków oraz terminowe wypełnianie obowiązków wobec fiskusa. Pamiętaj, że przyjęcie mandatu karnego ma poważne skutki, a karę grzywny można otrzymać również za niedopatrzenia. Ważne jest, aby zapłacić mandat na czas, aby uniknąć dodatkowych kar. Warto również pamiętać, że wykroczenia skarbowe popełnione będą podlegać nowym regulacjom, które zmieniają maksymalne kwoty grzywien oraz sposób ich stosowania.
