Ulga rehabilitacyjna – co można odliczyć i komu przysługuje?
Ulga rehabilitacyjna to specjalne odliczenie w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego, pozwalające na zwrot części wydatków poniesionych na cele związane z niepełnosprawnością – zarówno własną, jak i osób bliskich. Dzięki niej możesz obniżyć podstawę opodatkowania o koszty leczenia, zakup sprzętu ortopedycznego, adaptację mieszkania czy usługi opiekuńcze. Sprawdzamy, co dokładnie można odliczyć oraz komu przysługuje ulga rehabilitacyjna.
Spis treści
- Czym jest ulga rehabilitacyjna?
- Komu przysługuje ulga rehabilitacyjna?
- Co można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
- Ile można otrzymać zwrotu?
- Jak skorzystać z ulgi – procedura i dokumentacja
- Najczęstsze błędy i jak ich unikać
Czym jest ulga rehabilitacyjna?
Zanim skorzystasz z odliczenia, warto zrozumieć, na jakich zasadach ono funkcjonuje. Ulga rehabilitacyjna ma jasno określone ramy prawne, które definiują, kto może z niej skorzystać i w jakim zakresie. Ta część artykułu wprowadza podstawowe pojęcia oraz zasady związane z ulgą.
Podstawa prawna i definicja
Ulga rehabilitacyjna została uregulowana w art. 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350). Umożliwia podatnikowi pomniejszenie dochodu o wydatki poniesione w danym roku podatkowym na potrzeby związane z niepełnosprawnością – własną lub osoby bliskiej.
Zakres odliczeń – cele rehabilitacyjne i pomocowe
Ustawodawca przewidział katalog wydatków, które można odliczyć – obejmują one zarówno działania typowo rehabilitacyjne (na przykład turnusy, zabiegi), jak i codzienne ułatwienia (takie jak dostosowanie mieszkania, opieka pielęgniarska).
Komu przysługuje ulga rehabilitacyjna?
Nie każdy może skorzystać z odliczenia – konieczne jest spełnienie określonych warunków formalnych i dochodowych. W tej części wyjaśniamy, komu przysługuje ulga rehabilitacyjna oraz jakie dokumenty potwierdzające status niepełnosprawności są akceptowane przez urząd skarbowy.
Osoby z orzeczoną niepełnosprawnością
Z ulgi rehabilitacyjnej mogą skorzystać podatnicy, którzy posiadają:
- orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
- decyzję, która przyznaje rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów, albo
- orzeczenie o niepełnosprawności, wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów, które obowiązywały do 31 sierpnia 1997 roku.
Opiekunowie i osoby wspierające niepełnosprawnych
Z ulgi rehabilitacyjnej mogą również korzystać osoby, które utrzymują osobę niepełnosprawną, nawet jeśli same nie posiadają orzeczenia. Dotyczy to osób zaliczanych do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn (zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie) lub dziecko obce przyjęte na wychowanie.
Zgodnie z przepisami, osoba pozostająca na utrzymaniu podatnika nie może w danym roku podatkowym uzyskać dochodu wyższego niż 22 546,92 zł w 2025 roku. Do tego limitu nie wlicza się między innymi: renty rodzinnej dziecka do 26. roku życia, zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia uzupełniającego czy zasiłków otrzymywanych z opieki społecznej.
Wspólne rozliczenie z małżonkiem czy opiekunem
Możliwość skorzystania z ulgi dotyczy także wspólnego rozliczenia PIT. Jeśli jedno z małżonków lub osoba pozostająca na utrzymaniu spełnia kryteria, ulga może być odliczona w zeznaniu podatkowym drugiego podatnika.
Co można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
Odliczenie może obejmować jedynie wydatki wymienione w zamkniętym katalogu w art. 26 ust. 7a ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350). Jeżeli poniesione koszty znajdują się w obowiązujących przepisach, wówczas będzie miała zastosowanie ulga rehabilitacyjna. Co można odliczyć? Ulgą objęte są zarówno koszty o charakterze jednorazowym, jak i wydatki ponoszone cyklicznie.
Zakup i naprawy sprzętu ortopedycznego oraz pomocniczego
Do wydatków możliwych do odliczenia należą koszty zakupu, najmu i naprawy:
- wózków inwalidzkich, protez kończyn, kul, balkoników,
- specjalistycznych łóżek rehabilitacyjnych,
- aparatów słuchowych, pomp insulinowych, inhalatorów,
- cewników, pieluchomajtek (o ile nie są refundowane w całości przez NFZ).
Koszty leczenia, turnusów rehabilitacyjnych i zabiegów
Kolejnymi wydatkami, które obejmuje ulga rehabilitacyjna, są:
- zakup leków w wysokości różnicy pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu, a kwotą 100 zł,
- opłaty za turnusy rehabilitacyjne organizowane przez uprawnione ośrodki,
- koszty uczestnictwa w zabiegach fizjoterapeutycznych, masażach, krioterapii, hydroterapii itp.,
- dojazdy własnym autem lub transportem zbiorowym do ośrodków leczenia (na podstawie biletów lub ryczałtu – do 2 280 zł rocznie).
Sprawdź również artykuł: https://www.podatnik.info/publikacje/czy-leczenie-prywatne-mozna-odliczyc-od-podatku,6363ba
Adaptacja i wyposażenie mieszkań oraz środków transportu
Ulga obejmuje także wydatki związane z:
- przystosowaniem łazienki, kuchni lub wejścia do mieszkania (np. montaż uchwytów, likwidacja progów, przebudowa drzwi dla wózka),
- zakupem i dostosowaniem samochodu do potrzeb osoby niepełnosprawnej (np. platforma dla wózka, automatyczna skrzynia biegów),
- instalacją podjazdów, wind, ramp i innych udogodnień architektonicznych.
Usługi przewodnika, tłumacza i opieki pielęgniarskiej
Jak wspomnieliśmy, w katalogu znajdują się również cykliczne wydatki, które obejmuje ulga rehabilitacyjna. Co można odliczyć? Są to koszty:
- wynagrodzenia przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu (I grupa),
- korzystania z usług tłumacza języka migowego,
- opieki pielęgniarskiej w domu lub podczas turnusów rehabilitacyjnych,
- opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w przedszkolu, szkole lub internacie.
Ile można otrzymać zwrotu?
Ulga rehabilitacyjna może znacząco zmniejszyć podatek – a nawet pozwolić na jego pełen zwrot, jeśli dochód był niski. Wysokość odliczenia zależy od rodzaju wydatku, limitów oraz wysokości dochodu podatnika.
Limit odliczeń w PIT – zasady i progi
Ustawodawca wprowadził dwa typy odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Odliczenia nielimitowane obejmują wydatki ponoszone na przykład na zakup protez, aparatów słuchowych, przystosowanie mieszkań czy specjalistyczne zabiegi. Odliczyć można całą kwotę, o ile została faktycznie poniesiona i odpowiednio udokumentowana.
Odliczenia limitowane dotyczą:
- zakup leków w wysokości różnicy pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu, a kwotą 100 zł,
- użytkowania samochodu do celów rehabilitacyjnych – do 2 280 zł rocznie,
- usług przewodnika osób z I lub II grupą inwalidztwa – do 2 280 zł rocznie,
- utrzymania psa asystującego – do 2 280 zł rocznie,
- zakup pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów, wkładów anatomicznych – do 2 280 zł rocznie.
Limitowane wydatki nie mogą zostać przekroczone, nawet jeśli realnie podatnik poniósł wyższy koszt. Wśród podatników pojawia się również pytanie o sytuację, gdy przysługuje ulga rehabilitacyjna 2 280 zł. Ile zwrotu można wtedy otrzymać? Poniżej analizujemy przykład.
Przykładowe wyliczenie zwrotu przy wydatkach 2 280 zł
Jeśli podatnik rozlicza się według skali podatkowej, ulgę odlicza od dochodu. Przychód jest z kolei podstawą odliczenia w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Przykład: Podatnik odnotował dochód w wysokości 60 000 zł opodatkowany według skali podatkowej. Wysokość podatku przed zastosowaniem ulgi wynosiłaby: 3 600 zł [(60 000 zł – 30 000 zł) x 12%].
W przypadku odliczenia należy na początku pomniejszyć dochód o kwotę wydatków – 60 000 zł – 2 280 zł. Następnie otrzymaną kwotę pomniejszamy o kwotę wolną od podatku, czyli 57 720 zł – 30 000 zł. Otrzymana kwota stanowi podstawę opodatkowania: 27 720 x 12%. W efekcie kwota podatku dochodowego zmniejsza się z 3 600 zł do 3 326,40 zł.
Jakie koszty przekraczają kwotę odliczenia?
Niektóre wydatki mogą znacznie przekroczyć limity przewidziane w ustawie i nie będą mogły zostać w całości odliczone – na przykład:
- zakup samochodu przystosowanego do potrzeb osoby niepełnosprawnej (odliczeniu podlega tylko 2 280 zł rocznie),
- adaptacja mieszkania, której koszty sięgają kilkunastu tysięcy złotych (możliwa pełna amortyzacja, ale należy wykazać faktury i opinię lekarską),
- zakup nowoczesnego sprzętu rehabilitacyjnego, na przykład wózka elektrycznego za 20 000 zł – odliczyć można całość tylko w roku poniesienia wydatku.
W takich przypadkach urząd skarbowy może zażądać dodatkowych dokumentów potwierdzających celowość i związek z rehabilitacją.
Jak skorzystać z ulgi – procedura i dokumentacja
Właściwe rozliczenie ulgi rehabilitacyjnej to nie tylko wprowadzenie kwoty do formularza PIT. Wymaga to również odpowiedniego przygotowania dokumentów i spełnienia warunków formalnych.
Zbieranie i przechowywanie faktur, rachunków i zaświadczeń
Do odliczenia potrzebne są dokumenty potwierdzające faktyczne poniesienie wydatku. Mogą to być:
- faktury VAT,
- paragony imienne z numerem NIP,
- umowy cywilnoprawne z osobami wykonującymi usługi rehabilitacyjne,
- zaświadczenie lekarskie potwierdzające związek zakupu z rehabilitacją,
- zaświadczenia o uczestnictwie w turnusach rehabilitacyjnych.
Dokumenty należy przechowywać przez co najmniej 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym złożono zeznanie.
Wypełnienie formularza PIT-36/PIT-37 (część D)
Ulgę rehabilitacyjną wykazuje się w załączniku PIT/O do deklaracji PIT-36 lub PIT-37, w części D – odliczenia od dochodu. W formularzu należy uzupełnić:
- typ wydatku (zgodny z ustawowym katalogiem),
- wartość wydatku (zgodnie z dokumentami),
- dane osoby, której dotyczy ulga (na przykład: podatnik, dziecko, współmałżonek).
Terminy składania zeznania podatkowego
Zeznanie PIT należy złożyć do 30 kwietnia roku następującego po zakończeniu roku podatkowego.
Najczęstsze błędy i jak ich unikać
Mimo że ulga rehabilitacyjna może przynieść znaczne korzyści finansowe, wielu podatników nie wykorzystuje jej w pełni przez proste błędy formalne. Poniżej omawiamy najczęstsze pułapki oraz sposoby ich uniknięcia.
Brak kompletnych dokumentów potwierdzających koszty
Podstawą do skorzystania z ulgi jest posiadanie dokumentów potwierdzających poniesienie wydatku i jego związek z rehabilitacją. Częstym błędem jest:
- brak imiennego paragonu lub faktury (np. zakupy kartą bez potwierdzenia na nazwisko),
- brak opinii lekarskiej potwierdzającej konieczność zakupu,
- brak dokumentu potwierdzającego uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym.
Odliczanie wydatków niezwiązanych z rehabilitacją
Nie każdy koszt leczenia lub wsparcia osoby niepełnosprawnej może zostać odliczony. Urzędy skarbowe szczególnie weryfikują:
- zabiegi o charakterze kosmetycznym (na przykład masaże, fizjoterapia bez wskazania lekarskiego),
- leczenie psychologiczne niepotwierdzone orzeczeniem,
- zakup sprzętu, który nie jest uznawany za rehabilitacyjny (na przykład telewizor, telefon, tablet – nawet jeśli służy komunikacji).
Niewłaściwe zaokrąglanie kwot i błędy rachunkowe
Kwoty wpisywane w PIT powinny być zaokrąglane do pełnych złotych:
- końcówki do 49 gr – pomija się,
- końcówki od 50 gr – zaokrągla się w górę.
Błędy w sumowaniu wielu faktur lub zaokrągleniu mogą skutkować odrzuceniem odliczenia.
Jeżeli chcesz rozliczyć ulgę rehabilitacyjną, możesz skorzystać z bezpłatnego programu Podatnik.info. W okresie składania deklaracji podatkowych zapewniamy trzy rozwiązania, które umożliwiają dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zyskasz, korzystając z Podatnik.info!
