Opodatkowanie zbiórek internetowych
Internetowe zbiórki stały się codziennością – pomagamy bliskim, wspieramy akcje charytatywne, finansujemy projekty społecznościowe. Jednak za emocjami i dobrą wolą kryją się też konkretne przepisy podatkowe. Czy środki zebrane online zawsze są wolne od podatku? Jakie obowiązki ma organizator, a jakie osoba otrzymująca wsparcie? Opodatkowanie zbiórek internetowych to temat, który budzi wiele pytań – a odpowiedzi nie zawsze są oczywiste.
Coraz więcej osób i organizacji korzysta ze zbiórek online – od prywatnych zbiórek na leczenie, przez kampanie charytatywne NGO, po komercyjny crowdfunding na realizację produktów czy udział w inwestycjach. Zgromadzone w ten sposób środki mogą mieć różny charakter podatkowy, w zależności od tego, kto je zbiera i jakie świadczenia otrzymują darczyńcy. Poniżej omówimy zasady podatkowe dla poszczególnych rodzajów zbiórek.
Zbiórki prywatne (dla osób fizycznych) a obowiązek zgłoszenia zbiórki fiskusowi
Zbiórki prywatne to sytuacje, gdy środki przekazywane są bezpośrednio na rzecz konkretnej osoby (np. na leczenie czy pomoc). W świetle przepisów takie wpłaty traktuje się jako darowizny. Oto kluczowe zasady ich opodatkowania:
- Podatek od darowizn: podatkiem obciążony jest obdarowany (osoba zbierająca środki), a nie darczyńca. Istotne są grupa podatkowa i kwota darowizny. Najbliżsi krewni (tzw. zerowa grupa podatkowa – małżonek, rodzice, dzieci, wnuki, rodzeństwo) mogą przyjmować darowizny całkowicie zwolnione z podatku bez limitu kwoty, pod warunkiem zgłoszenia ich w urzędzie skarbowym. W takich przypadkach nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od darowizn. Znaczenie relacji darczyńca–obdarowany: im bliżej rodziny, tym wyższy limit zwolnienia. Do różnych grup podatkowych zaliczani są m.in. małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa małżonków, rodzeństwo rodziców oraz rodzeństwo małżonków. W 2025 roku limity wynoszą:
- I grupa podatkowa (bliżsi krewni spoza grupy zerowej, np. rodzeństwo z małżonkiem, teściowie, zięciowie, synowe): do 36 120 zł od jednego darczyńcy w pięcioletnim okresie jest wolne od podatku (trzeba pamiętać o konieczności zliczenia łącznej wartości wszystkich otrzymanych darowizn otrzymanych od danej osoby we wskazanym okresie); powyżej tej kwoty należy zapłacić podatek (stawki od 3% do 20% w zależności od nadwyżki). Łącznie od wielu darczyńców w ciągu pięciu lat limit to 108 360 zł (potem nadwyżka jest opodatkowana).
- II grupa podatkowa (np. dalsza rodzina – stryjowie, ciotki, siostrzeńcy) – 27 090 zł (od jednej osoby, 81 270 zł razem).
- III grupa podatkowa (osoby niespokrewnione) – 18 060 zł (od jednej osoby, 54 180 zł razem). W przypadku zbiórek internetowych mamy zazwyczaj do czynienia właśnie z ostatnią, tj. trzecią grupą podatkową.
Obowiązek podatkowy pojawia się dopiero wtedy, gdy darowizna przekracza kwoty zwolnione, a opodatkowaniu podlega wyłącznie nadwyżka ponad ten limit. W przypadku przekroczenia powyższych progów darowizny są opodatkowane według skali podatku od spadków i darowizn (stawki 3%, 5%, 7%, 9%, 12%, 16%, 20% w zależności od relacji i wartości).
Obdarowany ma obowiązek zgłosić darowiznę na formularzu SD-3 w urzędzie skarbowym w terminie miesiąca od jej otrzymania, jeżeli kwota od jednego darczyńcy przekracza ustawowy limit lub gdy chce skorzystać ze zwolnienia przewidzianego dla grupy zerowej. W zgłoszeniu należy wskazać dane darczyńców oraz wartość przekazanych środków. Dokumentację – np. potwierdzenia przelewów czy imienny wykaz darczyńców – trzeba przechowywać na wypadek kontroli. Brak zgłoszenia oznacza utratę prawa do zwolnienia podatkowego.
- Zwolnienia podatkowe: Jak wspomniano, najbliższa rodzina (grupa zerowa) jest zwolniona z podatku bez względu na kwotę, a pozostałe grupy mają określone limity. Podlegają zwolnieniu członkowie pierwszych dwóch grup, a wysokość regulują odpowiednie przepisy. Ponadto darowizny na cele mieszkaniowe (np. zakup mieszkania dla dzieci) także mogą korzystać z dodatkowych zwolnień mieszkaniowych, ale dotyczy to specjalnych przepisów (zwykle nie ma to zastosowania do typowych zbiórek charytatywnych).
- Inne obowiązki: Chociaż odbiorca prywatnej zbiórki nie płaci PIT od darowizn, powinien przechowywać dowody wpłat i ewentualne umowy darowizny dla celów urzędowych. Jeśli otrzymuje wiele darowizn od osób niespokrewnionych, mogą generować się obowiązki podatkowe.
Ile podatku od zbiórek internetowych?
Przy zbiórkach internetowych dominują darczyńcy niespokrewnieni z obdarowanym, co oznacza, że podlegają oni pod trzecią grupę podatkową. W przypadku trzeciej grupy podatkowej obowiązuje stosunkowo niski limit kwoty wolnej od podatku, jednak w praktyce rzadko dochodzi do jego przekroczenia. Wynika to z faktu, że darowizny przekazywane w ramach zrzutek to najczęściej mniejsze kwoty – po 50, 100 czy 200 zł – wpłacane przez wiele różnych osób. Każdy darczyńca rozliczany jest osobno, a dopóki suma wszystkich wpłat od jednej osoby w danym okresie pięciu lat nie przekroczy aktualnie obowiązującego progu, nie ma obowiązku zgłoszenia zbiórki fiskusowi i jej opodatkowania. Warto podkreślić, że całościowa wartość internetowej zbiórki nie ma znaczenia dla opodatkowania – liczy się suma wpłat od konkretnej osoby. Tysiące różnych osób powoduje, że rzadko przekraczany jest aktualnie obowiązujący próg podatkowy. Dzięki temu nawet duże zrzutki, opiewające na dziesiątki czy setki tysięcy złotych, w praktyce nie generują obowiązku podatkowego, o ile udział pojedynczego wpłacającego mieści się w granicach zwolnienia. W przypadku kontroli należy posiadać dokumentację potwierdzającą źródło i wysokość wpłat.
Zbiórki publiczne i charytatywne (NGO)
Zbiórki organizowane przez fundacje, stowarzyszenia czy inne organizacje pozarządowe podlegają odrębnym regulacjom podatkowym:
- Darowizny na rzecz NGO: Środki przekazywane na cele statutowe organizacji są traktowane jako darowizny dla organizacji. Organizatorem zbiórki może być sama organizacja lub osoba fizyczna działająca w jej imieniu. Dla osób fizycznych zbierających na rzecz NGO wpłaty nadal są darowiznami, ale taka osoba jest raczej pośrednikiem – nie płaci podatku od tych darowizn. Podatek do zapłaty ma natomiast organizacja jako obdarowany.
- Podatek dochodowy (CIT/PIT dla organizacji): Zwykle wpłaty otrzymane przez organizację traktuje się jako jej przychód. Organizacje pozarządowe płacą 19% CIT od dochodu. Jednak istnieje zwolnienie z CIT dla darowizn przeznaczonych na cele statutowe: jeżeli środki są faktycznie wydatkowane na cele określone w ustawie o CIT (np. cele działalności społecznej, opiekuńczej, edukacyjnej itp.), to otrzymane środki mogą być zwolnione z podatku dochodowego. Jeśli środki pójdą na inny cel, mogą być opodatkowane jak zwykły przychód (19% CIT).
- Podatek od darowizn: Organizacja jako osoba prawna nie płaci podatku od otrzymanych darowizn – zamiast tego obowiązuje ją powyższe rozliczenie CIT. Darowizny na rzecz organizacji nie są opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn, bo ten podatnik dotyczy osób fizycznych.
- Zwolnienia i odliczenia: Darczyńcy wpłacający na organizacje pożytku publicznego mogą odliczyć przekazaną darowiznę od podstawy opodatkowania w PIT (do 6% dochodu w roku) lub w CIT (do 10%). Organizacja-pośrednik wystawia wtedy odpowiednie zaświadczenie darowizny. Sama organizacja może też wystawić pokwitowanie dla darczyńcy.
- Obowiązki organizatorów: Organizacja prowadząca zbiórkę ma obowiązek prowadzić szczegółową ewidencję i dokumentować przekazane środki (listy darczyńców, umowy darowizny, potwierdzenia przelewów). Organizatorów zrzutek internetowych obowiązują szczególne zasady dokumentowania zebranych środków finansowych. W przypadku kontroli organizacja powinna być w posiadaniu imiennego spisu darczyńców i móc przedstawić odpowiedniemu urzędowi skarbowemu stosowną dokumentację potwierdzającą legalność i prawidłowość rozliczeń. Pod koniec roku składa zeznanie CIT-8 (lub PIT, jeśli jest rozliczana podatkiem PIT od osób fizycznych prowadzących działalność). Organizacja powinna także przekazywać darczyńcom potwierdzenia (np. przy odliczeniach 1,5% czy darowiznach na cele publiczne). Jeśli zbiórkę prowadzi osoba fizyczna w imieniu NGO, powinna zapewnić przelew na konto organizacji i mieć dokument potwierdzający przekazanie pieniędzy do stowarzyszenia/fundacji – wtedy nie płaci podatku sama.
- Próg kwotowy i relacje darczyńca–organizacja: Darowizny na rzecz organizacji pochodzić mogą od osób niespokrewnionych (czyli formalnie III grupa podatkowa), ale jak wyżej – organizacja nie korzysta z ulg spadkowo-darowiznowych (tylko z możliwości zwolnienia CIT). Limit zwolnienia nie dotyczy bezpośrednio organizacji, ale darczyńców – na ich korzyść. Organizacja powinna jednak dbać o transparentność i dokumentować wpłaty, bo fiskus zwraca uwagę na środki publiczne.
Crowdfunding komercyjny (nagrody/pre–sprzedaż)
Crowdfunding komercyjny to zbiórka, w której wpłacający otrzymują w zamian konkretny towar, usługę lub inną nagrodę (pre-sprzedaż produktu, pakiet promocyjny itp.). W praktyce oznacza to, że organizatorów zbiórek internetowych obowiązują szczególne zasady rozliczania wpłat, a opodatkowaniu podlega nabycie praw majątkowych. Organizatorzy zbiórek pieniędzy realizowanych w ramach tzw. crowdfundingu internetowego działają tu jak sprzedawcy – a uzyskane wpłaty stanowią przychód podlegający opodatkowaniu. Przykładem są kampanie na platformach crowdfundingowych, gdzie za wsparcie obiecuje się koszulkę, gadżet czy wcześniejszy dostęp do produktu. W takim przypadku charakter wpłat jest odpłatny, co oznacza:
- Podatek dochodowy: Środki pozyskane w systemie nagród uznaje się za przychód ze sprzedaży towarów lub usług. Organizator (firma lub osoba prowadząca działalność) powinien uwzględnić je w przychodach swojej działalności gospodarczej. Zatem otrzymane wpłaty opodatkowane są podatkiem dochodowym (PIT lub CIT) na zasadach ogólnych – nie jako darowizna, ale jako przychód ze sprzedaży. Nie ma znaczenia, czy zbiórkę zarejestrowano formalnie jako biznes – jeżeli obdarowani otrzymują coś wartościowego (koszulkę, grę, wyniki badania itp.), wpłata jest ceną, od której nalicza się podatek.
- Podatek VAT: Ponieważ wpłacający otrzymują dobro (towar lub usługę) w zamian za wsparcie, transakcja ma charakter sprzedaży. W praktyce wartość produktu lub nagrody winna zawierać VAT (chyba że występuje zwolnienie). Organizator kampanii powinien wystawić faktury lub rachunki za sprzedaż tych towarów/usług wspierającym (wiele platform crowdfundingowych umożliwia wystawienie faktur). Jeżeli organizator jest podatnikiem VAT, sprzedaż tych produktów opodatkowuje się według właściwej stawki (zwykle 23%, chyba że dotyczy zwolnionych produktów). Osoby fizyczne zbierające w ten sposób środki zazwyczaj muszą zarejestrować działalność gospodarczą, jeśli przekraczają próg sprzedaży zwolnionej z VAT, i płacić VAT.
- Podatek od darowizn: W crowdfunding komercyjnym nie ma darowizny – wpłaty nie są dobrowolnym wsparciem bez świadczenia. Darczyńcy otrzymują zapłatę (nagrodę), więc nie korzystają z ulg podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że podatek od darowizn nie występuje w tym modelu – obowiązuje normalny VAT i podatek dochodowy.
- Obowiązki organizatorów: Organizator kampanii opartych na systemie nagród traktuje wpływy jako przychód z działalności, więc musi je poprawnie rozliczyć w księgach. Wpłaty powinny być dokumentowane w postaci przelewu pieniężnego. W przypadku przekroczenia określonych limitów, organizatorzy muszą odprowadzić podatek od wartości nadwyżki ponad ustalony limit. Wystawia faktury/rachunki, odprowadza VAT (o ile ma obowiązek rejestracji VAT), deklaruje przychód w PIT/CIT. Należy też opisać koszty uzyskania przychodów – np. kosztem będą opłaty platform crowdfundingowych, produkcja nagród itp. Dla wspierających będą to z kolei zwykle koszty uzyskania przychodów (jeśli sami są przedsiębiorcami i potraktowali transakcję jako zakup towaru).
Crowdfunding inwestycyjny (udziały/pożyczki)
Crowdfunding inwestycyjny (equity lub lending) polega na pozyskiwaniu środków w zamian za udział w zysku, akcje lub obligacje przedsiębiorstwa. Tu wpłacający nie otrzymują „nagrody” za samo wsparcie, lecz stają się udziałowcami lub wierzycielami. Ważne kwestie podatkowe:
- Charakter wpłaty: Środki trafiają do firmy w formie kapitału zakładowego (emisja udziałów/akcji) lub pożyczki (obligacje). W przypadku objęcia udziałów lub akcji opodatkowaniu podlega nabycie praw majątkowych, jednak w praktyce nie stosuje się podatku od darowizn ani podatku dochodowego przy samym pozyskaniu środków, ponieważ firma nie osiąga „dochodu”, lecz powiększa kapitał lub zaciąga zobowiązanie wobec inwestorów.
- Podatek dochodowy inwestorów: Inwestorzy mogą później sprzedać udziały/akcje czy otrzymywać dywidendy/odsetki. Wtedy pojawiają się standardowe podatki: sprzedaż udziałów opodatkowana jest podatkiem od zysków kapitałowych (19% w PIT), dywidendy 19% (PIT lub CIT), odsetki od obligacji według stawek podatku od przychodów kapitałowych.
- Podatek VAT: Transakcje inwestycyjne (emisja udziałów czy udzielanie pożyczki) nie są objęte VAT-em. Finansowanie udziałowe jest zwolnione jako usługa finansowa (brak towaru/usługi opodatowanej VAT-em). Firma nie dodaje VAT do wartości pozyskanych udziałów czy obligacji.
- Podatek od darowizn: Również nie zachodzi – skoro inwestor otrzymuje w zamian udziały lub prawo do zwrotu kapitału z odsetkami, nie jest to nieodpłatne.
- Obowiązki organizatorów: Od 2023 r. crowdfundingu udziałowego i pożyczkowego mogą prowadzić licencjonowane podmioty (KNF). Dla organizatora istotne jest rozliczenie kosztów (np. prowizji dla platformy) oraz ewentualna sprawozdawczość wobec udziałowców. Pod względem podatkowym sama emisja nie rodzi opodatkowania. W przyszłości przy ewentualnej sprzedaży udziałów czy wypłacie zysków należy pamiętać o rozliczeniu podatków od kapitału.
Podsumowanie
Podsumowując, środki z internetowych zbiórek traktowane są różnie w zależności od formy zbiórki i charakteru świadczeń:
- Darowizny prywatne i charytatywne: to zazwyczaj nieodpłatne wpłaty. Odbiorca darowizny (osoba fizyczna) nie płaci PIT, ale może być zobowiązany do zapłaty podatku od darowizn, jeżeli przekroczy ustawowe limity (związane z pokrewieństwem i przynależnością do odpowiednich grup podatkowych). Organizacje pozarządowe co do zasady rozliczają je w CIT, korzystając jednak ze zwolnień, jeśli wydadzą środki na cele statutowe.
- Crowdfunding komercyjny: jest traktowany jak działalność gospodarcza. Wpłaty są przychodem ze sprzedaży towarów/usług – płaci się VAT oraz podatek dochodowy zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Nie korzysta się tu z ulg darowizn, bo wpłacający otrzymują ekwiwalent.
- Crowdfunding inwestycyjny: to finansowanie w zamian za udziały lub pożyczki. Nie ma tu darowizny – pozyskany kapitał to obowiązek wobec inwestorów. Firmy nie płacą podatku przy emisji udziałów, VAT nie występuje, a inwestorzy rozliczają się przy późniejszych zyskach (sprzedaży udziałów, dywidendach, odsetkach).
W ostatnich latach zostały zaimplementowane zmiany w przepisach dotyczących trzech grup podatkowych, które skutkowały wprowadzeniem nowych limitów kwot wolnych od podatku.
W każdej sytuacji organizatorzy i odbiorcy środków muszą pamiętać, że w obszarze rozliczenia podatku liczy się nie tylko sama forma zbiórki, ale też charakter prawny wpłat i relacja między stronami.
