Ulga dla klasy średniej

2022-04-26

Polski Ład wszedł w życie 1 stycznia 2022 roku i z punktu wzbudził spore emocje. Jedną z nowości, które wprowadza Polski Ład to tzw. ulga dla klasy średniej. Jak definiowana jest klasa średnia, komu przysługuje ulga, ile można odliczyć i jak obliczyć kwotę ulgi w rozliczeniu rocznym?

Aktualizacja

Ulga dla klasy średniej ma być zlikwidowana. Taką zmianę ogłosił rząd, co wywołało poruszenie – z jednej strony część podatników się cieszy, inni obawiają się o swoje zarobki, a księgowi i doradcy podatkowi studiują zmiany.

Likwidacja ulgi dla klasy średniej

Rząd zdecydował, że ulga dla klasy średniej będzie zlikwidowana w ramach nowelizacji Nowego Ładu. Pakiet zmian, które mają wejść w życie 1 lipca 2022 r. obejmuje także i tą. Rząd tłumaczy to „wsłuchaniem się w opinie Polaków”, ale zapewne głównym czynnikiem było zamieszanie związanie z Nowym Ładem wynikłe po 1 stycznia. Do tego doszła wojna na Ukrainie, rosnąca inflacja i inne problemy gospodarcze. Ulga przestaje istnieć w trakcie roku podatkowego, nie będzie można już jej odliczać i pracownicy – których głównie dotyczyła – nie muszą w tym kierunku nic więcej robić. W rozliczeniu podatkowym za 2022 rok urzędy skarbowe udadzą, że jej nie było. Czy całkiem?

Ulga dla klasy średniej za 2022 będzie, o ile się opłaca

Ulga dla klasy średniej będzie mogła być zastosowana, jeśli dla konkretnego podatnika jej stosowanie okaże się korzystne. Jeśli z zeznania podatkowego za rok 2022 wyniknie, że mimo wprowadzenia zmian podatkowych od 1 lipca 2022 r. podatek dochodowy danego podatnika okaże się być wyższy niż gdyby stosować ulgę dla klasy średniej, urząd skarbowy zastosuje korzystniejszy dla podatnika wariant. Kwota podatku obliczona zostanie podwójnie, a naczelnik urzędu skarbowego ma obowiązek zwrócić ewentualną różnicę na korzyść podatnika. Tak się stanie tylko, gdy kwota podatku wedle zasad obowiązujących od 1 lipca 2022 r. okaże się wyższa niż ta, gdyby stosować ulgę dla klasy średniej. Należy podkreślić, że ta zasada dotyczy wyłącznie rozliczania roku podatkowego 2022. W roku podatkowym 2023 ulga dla klasy średniej nie będzie mieć w ogóle zastosowania.

Co zamiast ulgi dla klasy średniej?

Część podatników nie jest tym ucieszona. Dla niektórych przedziałów zarobków ulga dla klasy średniej była dość opłacalna. Jej likwidacja niekoniecznie jednak uderzy po kieszeni, gdyż jest elementem większego pakietu zmian w Nowym Ładzie. Obok tego rząd zaproponował między innymi:

• obniżenie PIT z 17% na 12% w ramach pierwszego progu podatkowego, przy zachowaniu kwoty wolnej od podatku na poziomie 30000 zł i wysokości progu na 120000 zł,
• możliwość zaliczenia części zapłaconych składek zdrowotnych do kosztów uzyskania przychodu,
• możliwość złożenia PIT-2 u nawet trzech płatników, przez co podatnik może korzystać z kwoty wolnej od podatku już na etapie obliczania zaliczek.

Z racji tego, że ulga dla klasy średniej dotyczyła głównie podatników rozliczających się na skali podatkowej, ta pierwsza zmiana w największym stopniu ma rekompensować jej likwidację. Rząd uznał, że lepszym rozwiązaniem od ulgi będzie obniżenie podatku dochodowego wszystkim. Do tego nieco złagodził kwestię składki zdrowotnej. Co ciekawe, w wersji Nowego Ładu ze stycznia 2022 r. to właśnie ulga dla klasy średniej miała być rekompensatą nowych zasad obliczania i płacenia składki zdrowotnej.

Niektórzy się cieszą, księgowi już się boją

Jakkolwiek wycofanie się z ulgi dla klasy średniej jest wśród ekspertów pozytywnie oceniane, tak nie da się ukryć, że jest to kolejna duża zmiana w systemie podatkowym, i to w bardzo krótkim czasie. Księgowi jeszcze niedawno musieli brać korepetycje z Nowego Ładu, a nowelizacja sprawia, że znów muszą aktualizować wiedzę. Tym razem zmiany wydają się być bardziej przemyślane i dążą do uproszczenia systemu. Ulga dla klasy średniej należała do tych znienawidzonych i najbardziej skomplikowanych elementów Nowego Ładu – do dziś nie jest pewne, czy małżonkowie wspólnie się rozliczający mogli korzystać z ulgi. Niestety, zmiany kolejny raz są procedowane w dość szybkim tempie, co może powodować kolejne wątpliwości. Przykładowo, rząd nadal nie dał wyraźnych odpowiedzi, najlepiej w formie porządnie napisanego nowego prawa, w kwestii podwójnego liczenia zaliczek na podatek dochodowy. Zapowiadał likwidację tego obowiązku, natomiast w ustawie nic na ten temat nie ma.

Na czym polega ulga dla klasy średniej?

Ulga dla klasy średniej to kolejna z możliwości obniżenia kwoty płaconego podatku dochodowego. Korzystając z niej, podatnik odlicza część swojego podatku w rozliczeniu rocznym i w rezultacie otrzymuje wyższe miesięczne wynagrodzenie netto. Ideą ustawodawcy stojącą za wprowadzeniem tego rozwiązania była chęć rekompensaty utraty możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej.

Taką możliwość odebrał wielu pracownikom i przedsiębiorcom Polski Ład. Z ulgi skorzystać można dopiero przy składaniu zeznania podatkowego – czyli najwcześniej w 2023 roku. Odliczyć można całkiem sporo, choć trzeba spełniać kilka wymogów. Jest ona ograniczona do podatników, którzy zarabiają określoną ilość pieniędzy w ciągu roku i z określonych źródeł. O co dokładnie chodzi?

Ulga dla klasy średniej – dla kogo?

Z ulgi dla klasy średniej skorzystać mogą wyłącznie ci podatnicy, których roczny przychód mieści się w granicy 68 412 zł a 133 692,01 zł brutto. Oprócz tego, musi być to przychód, który pochodzi z dwóch źródeł zarobkowania:

• zatrudnienie na podstawie stosunku służbowego, umowy o pracę, pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy,
• działalność gospodarcza opodatkowana na zasadach skali podatkowej (na zasadach ogólnych).

To powoduje, że z ulgi dla klasy średniej z kolei nie mogą skorzystać podatnicy, którzy:

• są zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych – umów zlecenie i umów o dzieło,
• rozliczają PIT na innych zasadach niż zasady ogólne – podatek liniowy lub ryczałt,
• są emerytami.

Kogo dotyczy ulga dla klasy średniej zatem? Głównie etatowców i przedsiębiorców rozliczających się na skali podatkowej, do tego zarabiających miesięcznie w przedziale 5701 zł a 11 141 zł brutto.

Jedna, łączna ulga dla klasy średniej

Co, jeśli podatnik ma kilka źródeł dochodu? Zarabia na dwóch etatach lub równolegle prowadzi działalność gospodarczą. Czy taki podatnik może liczyć na ulgę dla klasy średniej? Tak – ulga ma zastosowanie do całości zarobionych pieniędzy przez podatnika, niezależnie od stosunku pracy. Pod warunkiem jednak, że:

• sumowane są dochody z umowy o pracę lub prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych,
• łączny dochód z tych źródeł mieści się w przedziale 68 412 zł a 133 692,01 zł brutto.

Ustalanie ulgi dla klasy średniej

Sprawa dotąd wydawała się dość prosta. Komplikuje się, gdy dochodzi do ustalenia wysokości ulgi dla klasy średniej. Okazuje się, że w ramach przedziału 68 412 zł a 133 692 zł brutto, ustawodawca podzielił go na dwie grupy.

1. Pierwsza – przychody roczne między 68 412 zł a 102 588 zł brutto.
2. Druga – przychody roczne między 102 588 zł a 133 692 zł brutto.

Do wyliczenia stosuje się dwa, dość złożone wzory, po jednym dla każdej z grup. Wysokość ulgi to iloczyn przychodów (kwot brutto) i wskaźnika, który wynosi:

1. Dla przychodów wynoszących co najmniej 68 412 zł i nie przekraczającego kwoty 102 588 zł: (A x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17
2. Dla przychodów wynoszących co najmniej wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł: (A x (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17

Przez A rozumie się konkretną kwotę rocznych przychodów podatnika. Wyliczenie ulgi jeszcze bardziej komplikuje się, gdy podatnik ma kilka odrębnych wypłat za dany miesiąc, w tym pochodzącą z działalności gospodarczej.

Wyliczenie ulgi przy kilku wypłatach – łączna ulga dla klasy średniej w praktyce

Możliwa jest sytuacja, w której podatnik otrzymał w ciągu miesiąca przychody takie jak dodatkowa pensja albo premia i sumaryczna wysokość zarobków które podlegają opodatkowaniu w tym miesiącu plasuje go w przedziale 5701 zł a 11 141 zł brutto. Mimo, że taki podatnik normalnie nie mógłby odliczyć ulgi, za ten konkretny miesiąc ma takie prawo. Trzeba jednak pamiętać, żeby rozliczać wszystkie poprzednie wypłaty z tego miesiąca narastająco wedle chronologii.

Przykładem niech będzie pracownik zarabiający miesięcznie 4500 zł. W danym miesiącu za dobrze wykonaną pracę szef przyznał mu premię w wysokości 2400 zł. Tym samym „wpada” on do przedziału uprawniającego do skorzystania z ulgi. Musi on jednak rozliczyć każdą z tych dwóch wypłat osobno i chronologicznie.

Wyliczenie ulgi - rozliczenie swojej stałej pensji

4500 zł, po odjęciu opłat na składki społeczne (616,95 zł), składki zdrowotnej (349,48 zł) i kosztów uzyskania przychodu (250 zł) daje podstawę do opodatkowania 3633 zł. 17 % podatek zostaje pomniejszony o wyliczoną wedle wzoru kwotę ulgi dla klasy średniej (425 zł) i wynosi 193 zł. Wynagrodzenie netto wynosi 3341 zł.

Rozliczenie stałej pensji i premii - ulga dla klasy średniej a kilka wypłat w miesiącu

Jeżeli przychody ze stosunku pracy wynoszą składają się z pensji 4500 zł oraz premii 2400 zł, razem stanowiąc 6900 zł, to po odjęciu opłat na składki społeczne (616,95 zł + 329,04 zł = 945,99 zł), składki zdrowotnej (349,48 zł + 349,48 = 535,86 zł), kosztów uzyskania przychodu (250 zł) daje nam podstawę do opodatkowania 5231 zł. 17 % podatek zostaje pomniejszony o wyliczoną dla obu pensji ulgę dla klasy średniej (473 zł) i wynosi 271 zł.

Wynagrodzenie netto z premii wynosi 1613.57 zł. Niektóre kwoty zostały zaokrąglone.

Wynagrodzenie z zastosowaniem ulgi dla klasy średniej

Ile wynoszą zarobki pracowników po zastosowaniu ulgi dla klasy średniej? Dla pensji:

• 6000 zł brutto, ulga wynosi 119,41, pensja netto – 4319,43 zł
• 6500 zł brutto, ulga wynosi 315,88 zł, pensja netto – 4672,05 zł,
• 7000 zł brutto, ulga wynosi 512,35 pensja netto – 5024,67 zł,
• 7500 zł brutto, ulga wynosi 708,82 zł, pensja netto – 5377,29 zł,
• 8000 zł brutto, ulga wynosi 905, 29 zł, pensja netto – 5729,91 zł,
• 8500 zł brutto, ulga wynosi 1101,76 zł, pensja netto – 6082,53 zł,
• 9000 zł brutto, ulga wynosi 926,94 zł, pensja netto – 6372,15 zł,
• 11 000 zł brutto, ulga wynosi 62,64 zł, pensja netto – 7501,63 zł,

Wraz ze wzrostem wysokości pensji brutto, kwota możliwa do odliczenia rośnie do pułapu około 8500 zł. W grupie, dla której stosuje się drugi wzór do wyliczenia ulgi, jej wysokość spada wraz ze wzrostem wynagrodzenia brutto.

Etat i działalność a ulga dla klasy średniej - czy warto stosować ulgę dla klasy średniej w ciągu roku podatkowego?

Jeśli podatnik jest przedsiębiorcą, jest też płatnikiem. Sam rozlicza swoje podatki i – potrafiąc przewidzieć, czy w danym roku zmieści się w pułapie do zastosowania ulgi dla klasy średniej – uwzględni ją w zeznaniu podatkowym. Może też ulgę uwzględniać jedynie za poszczególne miesiące, w których mu się należała. W przypadku pracownika, płatnikiem jest pracodawca i to do jego obowiązków należy zastosowanie ulgi.

Co do zasady musi z góry uwzględniać ulgę dla klasy średniej w comiesięcznych wypłatach. W zależności od wysokości pensji brutto, wpływ ulgi waha się między 20 gr. a ponad 190 zł. Płatnik nalicza ulgę do momentu, w którym podatnik nie przekroczy pułapu 133 692 zł brutto rocznie.

Wątpliwości związane z pracowniczą ulgą dla klasy średniej – przekroczenie limitu i ulga w przypadku przekroczenia limitu

Pracodawca z automatu uwzględnia ulgę dla klasy średniej, przez co pracownik otrzymuje wyższe wynagrodzenie netto. Dzieje się tak nawet, gdy z jakiegoś powodu (np. otrzymanie premii, podwyżka, zmiana czy utrata pracy) wynagrodzenie brutto pracownika wykroczy poza wartość limitu ulgi, choćby o złotówkę. Niestety, płatnik może to robić i nie musi korygować zaliczek PIT przy zeznaniu podatkowym.

Problem za to ma pracownik, który musi w tej sytuacji oddać całą odliczoną ulgę z danego roku. Pracownik może jednak – przewidując, że jego roczne przychody podlegające opodatkowaniu mogą przekroczyć limit – zrezygnować z uwzględniania ulgi dla klasy średniej przez pracodawcę. W ten sposób otrzymuje niższe wynagrodzenie netto, nie ryzykując jednocześnie zwrotu ulgi.

Kiedy więc korzystanie z ulgi dla klasy średniej jest bezpieczne? Jak zrezygnować z ulgi dla klasy średniej?

Pracownik może zrezygnować z ulgi dla klasy średniej. Ściślej – może złożyć wniosek do pracodawcy o nieuwzględnianie przez płatnika ulgi dla klasy średniej w comiesięcznych wypłatach mając na uwadze łączną wartość przychodów w rozliczeniu rocznym. Jeśli na koniec roku okaże się, że sumarycznie wynagrodzenie pracownika mieści się w limicie, nic nie stoi na przeszkodzie by odliczyć ulgę zbiorczo przy zeznaniu podatkowym. Pieniądze jednak pracownik otrzyma dopiero w następnym roku kalendarzowym.

Ulga dla klasy średniej. Do kiedy złożyć wniosek o niestosowanie ulgi?

Wniosek o nieuwzględnianie przez płatnika ulgi dla klasy średniej trzeba złożyć na początku roku – najpóźniej jeden dzień przed planowanym terminem pierwszej w roku wypłaty. Dla tych pracowników, których wynagrodzenie ze stosunku pracy wypłacane jest z góry, ostateczny termin złożenia wniosku to 1 stycznia. Co ważne – wniosek trzeba składać rokrocznie, gdyż nie przechodzi on na kolejne lata podatkowe.

Dlaczego wprowadzono ulgę dla klasy średniej, jeśli nic się nie zmienia dla pracowników?

Ulga dla klasy średniej jest tylko jednym z nowych elementów, które pojawiły się wraz z Polskim Ładem. Oprócz niej pojawiły się między innymi:

• niemożność odliczenia składki zdrowotnej od podatku,
• podwyższona kwota wolna od podatku do 30 000 zł w zeznaniu rocznym (miesięcznie 425 zł),
• II próg podatkowy ustanowiony na 120 000 zł.

Dla pracowników najbardziej dotkliwym posunięciem jest utrata możliwości odliczenia składki zdrowotnej. To znacząco podwyższa podatek dla milionów pracowników, zwłaszcza podatników osiągających przychody nieco powyżej średniej krajowej.

Ulga dla klasy średniej w dużej mierze niweluje tą stratę. Pracownicy, którzy zarabiają poniżej limitu ulgi, mając zwiększoną kwotę wolną od podatku zyskują w wypłacie netto nawet bez ulgi. Pracownicy z wynagrodzeniem w ramach limitu, nie odczują specjalnej zmiany. Ci, którzy osiągają wyższe zarobki –zarabiają powyżej 10 000 zł miesięcznie, czyli także ci, którzy wciąż mieszczą się w limicie dla ulgi – na całej operacji stracą.

Podsumowanie

Co zatem wiemy o uldze dla klasy średniej?

Jest ona elementem Polskiego Ładu. Jest to możliwość obniżenia swojego podatku dochodowego, z której skorzystać mogą głównie pracownicy etatowi i przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych, którzy brutto w skali roku zarabiają w przedziale 68 412 zł a 133 692 zł.

Rozliczenie ulgi jest dość skomplikowane i nie dla każdego pracownika jest opłacalne – zwłaszcza, gdy istnieje ryzyko wypadnięcia z limitu. Można z niej jednak zrezygnować poprzez złożenie wniosku do pracodawcy o nieuwzględnianie ulgi dla klasy średniej w comiesięcznych wypłatach.