PIT a CIT – jakie są różnice?
Choć PIT i CIT to dwa podstawowe podatki dochodowe w Polsce, wiele osób wciąż nie wie, czym się od siebie różnią, kogo dotyczą i na jakich zasadach są rozliczane. W tym artykule jasno wyjaśniamy różnice między PIT a CIT – zarówno w kontekście prawnym, jak i praktycznym.
Spis treści:
- Czym jest PIT, a czym CIT?
- PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych
- CIT – podatek dochodowy od osób prawnych
- Różnice już na poziomie definicji
- Kogo obowiązuje PIT, a kogo CIT?
- Osoby fizyczne i przedsiębiorcy a PIT
- Spółki prawa handlowego a CIT
- Wyjątki i sytuacje graniczne
- Stawki podatkowe PIT i CIT – jak się różnią?
- Skala podatkowa i stawki liniowe w PIT
- CIT podstawowy i obniżony (9% i 19%)
- Ryczałt od dochodów spółek (estoński CIT)
- Jak rozlicza się PIT i CIT?
- Formularze, terminy, obowiązki dokumentacyjne
- PIT-36, PIT-37 vs CIT-8
- Zaliczki miesięczne, kwartalne, rozliczenie roczne
- Dochód, koszty i ulgi – podobieństwa i różnice
- Co stanowi przychód, a co koszt uzyskania przychodu?
- Ulgi i odliczenia w PIT i CIT
- Straty podatkowe i ich rozliczanie
- CIT i PIT w przypadku firm – co wybrać?
- Kiedy JDG, a kiedy spółka z o.o. jest korzystniejsza?
- CIT estoński vs podatek liniowy – porównanie praktyczne
- Aspekty księgowe i formalne
- PIT a CIT – najczęstsze błędy i nieporozumienia
- Mylenie form opodatkowania
- Nieświadome przejście między formami
- Konsekwencje podatkowe przy zmianie działalności
Czym jest PIT, a czym CIT?
PIT i CIT to podatki dochodowe, które opierają się na tej samej zasadzie – opodatkowania dochodu. Różnią się jednak zakresem podmiotowym, sposobem obliczania podstawy opodatkowania i obowiązkami podatników. Znajomość ich definicji to pierwszy krok do zrozumienia całego systemu.
Podstawą prawną dla PIT jest z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350 ze zm.). Z kolei CIT reguluje ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 Nr 21 poz. 86 ze zm.).
PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych
PIT (Personal Income Tax) to podatek dochodowy od osób fizycznych. Dotyczy przede wszystkim osób osiągających dochody z pracy, jednoosobowej działalności gospodarczej, najmu, emerytur czy zysków kapitałowych. Podstawą opodatkowania w PIT jest dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania.
CIT – podatek dochodowy od osób prawnych
CIT (Corporate Income Tax) to podatek dochodowy od osób prawnych. Dotyczy głównie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych, fundacji, stowarzyszeń oraz spółdzielni. Podobnie jak w PIT, opodatkowany jest dochód, jednak system rozliczania i obowiązki sprawozdawcze są bardziej rozbudowane.
Różnice już na poziomie definicji
Największa różnica między PIT a CIT leży w podmiocie opodatkowania. PIT dotyczy osób fizycznych (w tym przedsiębiorców), a CIT – osób prawnych. Co za tym idzie, różnią się nie tylko stawki i formularze, ale też obowiązki dokumentacyjne i sposoby ewidencjonowania kosztów.
Kogo obowiązuje PIT, a kogo CIT?
Podział na podatników PIT i CIT wynika przede wszystkim z formy prawnej prowadzonej działalności lub uzyskiwanego dochodu. W tym rozdziale przyjrzymy się, kto i kiedy podlega pod daną formę opodatkowania, z uwzględnieniem nietypowych sytuacji.
Osoby fizyczne i przedsiębiorcy a PIT
PIT obejmuje każdego obywatela osiągającego dochód – niezależnie od jego źródła. Dotyczy też osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, które są rozliczane jak osoby fizyczne, mimo że działają jako przedsiębiorcy.
Spółki prawa handlowego a CIT
CIT płacą spółki prawa handlowego posiadające osobowość prawną – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, komandytowo-akcyjne (w niektórych przypadkach także komandytowe). CIT obejmuje również instytucje publiczne i organizacje non-profit osiągające przychody.
Wyjątki i sytuacje graniczne
Często granica między PIT a CIT zaciera się w przypadku, gdy osoba prowadząca działalność jednoosobową przekształca ją w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W takiej sytuacji obowiązuje już CIT, a nie PIT. Podobnie w przypadku, gdy JDG zatrudnia wielu pracowników i generuje duże obroty – może być to przesłanką do zmiany formy prawnej i opodatkowania.
Stawki podatkowe PIT i CIT – jak się różnią?
Różnice między PIT a CIT obejmują również wysokość i rodzaj stawek podatkowych. W tym rozdziale omawiamy dostępne formy opodatkowania w obu systemach i podpowiadamy, w jakich przypadkach stosuje się poszczególne stawki.
Skala podatkowa i stawki liniowe w PIT
W przypadku PIT dostępne są trzy główne formy opodatkowania:
- Skala podatkowa (17% i 32%) – domyślna forma, gdzie wyższy dochód oznacza wyższą stawkę.
- Podatek liniowy (19%) – wybierany przez przedsiębiorców, bez względu na wysokość dochodu.
- Ryczałt ewidencjonowany – opodatkowanie przychodu bez kosztów uzyskania, ze stawkami zależnymi od rodzaju działalności.
CIT podstawowy i obniżony (9% i 19%)
W CIT obowiązują dwie podstawowe stawki:
- 19% – standardowa stawka podatku dla większości podatników CIT.
- 9% – preferencyjna stawka dla tzw. małych podatników oraz nowopowstałych firm z przychodem do 2 mln euro rocznie.
Ryczałt od dochodów spółek (estoński CIT)
Alternatywą dla klasycznego CIT jest tzw. estoński CIT, który polega na opodatkowaniu tylko wypłaconych zysków (na przykład dywidend), a nie bieżących dochodów. To korzystna opcja dla firm inwestujących zyski w rozwój. Więcej o zasadach stosowania tej formy w artykule:
Estoński CIT – czy warto z niego skorzystać?
Jak rozlicza się PIT i CIT?
Oba podatki dochodowe wymagają terminowego i prawidłowego rozliczenia. Sposób składania deklaracji, formularze, system zaliczek i obowiązki dokumentacyjne różnią się między PIT a CIT. Sprawdź, czego wymaga każdy z tych systemów.
Formularze, terminy, obowiązki dokumentacyjne
CIT a PIT różnią się także zakresem obowiązków sprawozdawczych. PIT składany jest przez osoby fizyczne raz w roku, z kolei CIT wymaga pełnej księgowości i rozliczeń rocznych oraz okresowych zaliczek.
PIT-36, PIT-37 vs CIT-8
Wśród najczęściej stosowanych formularzy PIT można wymienić:
- PIT-37 – dla osób zatrudnionych na umowie o pracę lub zlecenie,
- PIT-36 – dla przedsiębiorców, osób uzyskujących dochody z najmu, zagranicy.
W przypadku CIT podstawowym formularzem jest CIT-8, który obejmuje dochody i koszty osób prawnych.
Zaliczki miesięczne, kwartalne, rozliczenie roczne
Podatnicy rozliczający PIT oraz CIT są zobowiązani do wpłacania zaliczek na podatek – miesięcznie lub kwartalnie. Ostateczne rozliczenie następuje po zakończeniu roku podatkowego.
Dochód, koszty i ulgi – podobieństwa i różnice
Chociaż PIT i CIT różnią się co do grupy podatników, to ich konstrukcja w zakresie dochodu i kosztów jest podobna. Mimo to, szczegóły dotyczące ulg, odliczeń i rozliczania strat bywają odmienne. W tej części pokazujemy, gdzie pojawiają się istotne różnice.
Co stanowi przychód, a co koszt uzyskania przychodu
W obu przypadkach – PIT i CIT – opodatkowany jest dochód, czyli różnica między przychodami a kosztami. Koszty muszą być jednak należycie udokumentowane i związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą.
Ulgi i odliczenia w PIT i CIT
Podatnicy PIT mogą korzystać z licznych ulg (na dziecko, rehabilitacyjną, internetową, termomodernizacyjną), podczas gdy w CIT dostępne są ulgi inwestycyjne (na przykład na robotyzację, innowacje, B+R).
Straty podatkowe i ich rozliczanie
Straty można odliczać w kolejnych latach – zarówno w PIT, jak i CIT. W PIT obowiązuje limit – maksymalnie 50% straty rocznie. W CIT – analogicznie, z dodatkowymi warunkami.
CIT i PIT w przypadku firm – co wybrać?
Wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej ma kluczowe znaczenie dla opodatkowania. Czy bardziej opłacalna będzie jednoosobowa działalność z podatkiem liniowym, czy może spółka z o.o. korzystająca z estońskiego CIT? Omawiamy różnice i kryteria decyzyjne.
Kiedy JDG, a kiedy spółka z o.o. jest korzystniejsza?
Wybór formy działalności i systemu opodatkowania zależy od wielu czynników: przychodu, kosztów, liczby wspólników, planów inwestycyjnych i poziomu ryzyka. JDG z podatkiem liniowym będzie często prostsza i tańsza w obsłudze, ale mniej bezpieczna prawnie niż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
CIT estoński vs podatek liniowy – porównanie praktyczne
Estoński CIT może być korzystny dla firm zatrzymujących zyski i inwestujących je w rozwój. Podatek liniowy z kolei daje przewidywalność i prostsze rozliczenia. Wybór zależy między innymi: od modelu finansowania, struktury kosztów i skłonności do wypłacania dywidend.
Aspekty księgowe i formalne
Spółki objęte CIT muszą prowadzić pełną księgowość, składać sprawozdania finansowe i raportować do KRS. JDG mogą stosować uproszczoną ewidencję – książkę przychodów i rozchodów lub ryczałt.
PIT a CIT – najczęstsze błędy i nieporozumienia
Nieprawidłowe rozumienie różnic między CIT a PIT może prowadzić do kosztownych pomyłek. W tej części opisujemy najczęstsze błędy popełniane przez podatników i ich konsekwencje.
Mylenie form opodatkowania
Jednym z częstszych błędów wśród początkujących przedsiębiorców jest utożsamianie formy prawnej działalności z konkretnym rodzajem opodatkowania. Przykładowo, wielu właścicieli jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG) błędnie zakłada, że skoro prowadzą „firmę”, to podlegają pod CIT, podczas gdy w rzeczywistości są opodatkowani na zasadach PIT.
Z kolei niektóre osoby zarządzające spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością zapominają, że to spółka jako osoba prawna płaci CIT, a nie jej właściciele – którzy ewentualnie dodatkowo rozliczają się z wypłaconej dywidendy w PIT.
Nieświadome przejście między formami
Często zdarza się, że po przekształceniu firmy w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością przedsiębiorca zapomina o zmianie obowiązków podatkowych i nadal próbuje rozliczać się jak JDG, co może prowadzić do błędów i zaległości.
Konsekwencje podatkowe przy zmianie działalności
Zmiana formy prawnej pociąga za sobą nie tylko inne zasady opodatkowania, ale też konsekwencje majątkowe i formalne – konieczność zamknięcia ksiąg, przeszacowania majątku, zgłoszenia do ZUS i US, aktualizacji NIP i REGON.
Jeżeli masz dodatkowe pytania związane z różnicami PIT a CIT, możesz skorzystać z pomocy ekspertów Podatnik.info. Ponadto w okresie rozliczania deklaracji podatkowych zapewniamy trzy rozwiązania, które umożliwiają dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zapewnia bezpłatny program Podatnik.info!
