Planowane podwyżki CIT dla banków - 30% od 2026 roku i ich konsekwencje

2025-10-21

Od 2026 roku banki zapłacą wyższy CIT – aż 30% podatku dochodowego od osób prawnych. To jedna z najbardziej kontrowersyjnych zmian w planach Ministerstwa Finansów, która może znacząco wpłynąć na rentowność sektora bankowego, politykę kredytową i koszty usług finansowych dla klientów banków. Sprawdź, jakie konsekwencje niesie planowana podwyżka CIT i kto ostatecznie zapłaci za nią najwięcej.

Tło legislacyjne i uzasadnienie rządu

Projekt podwyżki CIT dla banków został przygotowany przez Ministerstwo Finansów i ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Projekt ustawy został opracowany w wyniku zmiany ustawy o podatku dochodowym oraz ustawy o podatku, a szczegóły projektu były szeroko dyskutowane w Radzie Ministrów. Rząd uzasadnia zmianę bezprecedensowymi zyskami banków w ostatnich latach oraz potrzebą pozyskania dodatkowych wpływów na finansowanie wydatków obronnych. Szacuje się, że dzięki podwyżce CIT do budżetu państwa wpłynie około 6,6 mld zł w 2026 r., a w ciągu dekady łącznie nawet 23 mld zł.

Minister finansów wskazuje, że banki – przy utrzymaniu wysokich marż i dobrych wyników finansowych – mogą ponieść wyższe obciążenia podatkowe bez negatywnego wpływu na klientów. Jednocześnie resort zapowiada, że część pozyskanych środków zostanie przeznaczona na wydatki związane z bezpieczeństwem, zdrowiem i inwestycjami publicznymi. Wiceminister finansów zwrócił uwagę na konieczność sfinansowania tych wydatków z dodatkowych przychodów z opodatkowania banków.

Niektórzy politycy zwracają jednak uwagę, że zamiast trwałej podwyżki stawki CIT lepszym rozwiązaniem byłby jednorazowy podatek od nadzwyczajnych zysków banków, który pozwoliłby elastyczniej reagować na sytuację rynkową. Dodatkowo, niektórzy eksperci wskazują, iż zmiana ustawy powinna uwzględniać specyfikę przedsiębiorstw z sektora bankowego oraz wpływ na budżet państwa.

Zakres zmian i objęte instytucje

Nowe przepisy obejmą wszystkie instytucje kredytowe prowadzące działalność w Polsce, w tym:

• banki komercyjne, zarówno krajowe, jak i zagraniczne oddziały,

• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i),

• banki spółdzielcze i ich grupy kapitałowe,

• oddziały instytucji kredytowych z siedzibą w innych państwach UE.

Banki spółdzielcze oraz kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i) podlegają specyficznym zasadom opodatkowania, a podstawy opodatkowania tych instytucji są ustalane odrębnie zgodnie z przepisami podatku od niektórych instytucji finansowych.

Nowa, wyższa stawka CIT będzie stosowana również do podatkowych grup kapitałowych, w których znajduje się bank. Oznacza to, że część dochodu całej grupy – odpowiadająca udziałowi banku – zostanie objęta stawką 30%.

Dodatkowo, podstawy opodatkowania zostaną obniżone dla wybranych instytucji, w tym banków spółdzielczych i kas oszczędnościowo-kredytowych, zgodnie z zapisami dotyczącymi podatku od niektórych instytucji finansowych.

Równocześnie przewidziano stopniowe obniżenie podatku od aktywów bankowych, co ma w części zrównoważyć skutki podwyżki CIT. Preferencyjna stawka 9% dla małych podatników pozostanie, ale również ulegnie modyfikacji w kolejnych latach.

Opinie i reakcje sektora bankowego

Planowana zmiana wywołała szerokie kontrowersje wśród przedstawicieli sektora finansowego. Związek Banków Polskich oraz organizacje branżowe oceniają, że nowe przepisy nadmiernie obciążają jedną branżę gospodarki i mogą osłabić zdolność kredytową banków. Zwracają uwagę, że sektor już teraz płaci wysokie podatki – zarówno CIT, jak i podatek bankowy – a dodatkowe obciążenia mogą ograniczyć możliwości finansowania przedsiębiorstw. Dodatkowo, zmiany w opodatkowaniu mogą wpłynąć na działalność przedsiębiorstw oraz ich zdolność do inwestowania.

Banki spółdzielcze oraz SKOK-i obawiają się, że nie będą w stanie w pełni zrekompensować skutków podwyżki, ponieważ nie uzyskają równoważącej korzyści z obniżki podatku od aktywów. W ich przypadku może to prowadzić do spadku rentowności, a nawet ryzyka utraty płynności finansowej w mniejszych placówkach.

Z kolei część ekonomistów ostrzega, że ciężar podatku ostatecznie spadnie na klientów – poprzez wzrost oprocentowania kredytów i prowizji bankowych. W ich opinii, banki mogą próbować przenieść część kosztów podatku na konsumentów i przedsiębiorców.

Rząd odpowiada, że konkurencja w sektorze bankowym ograniczy możliwość podnoszenia cen usług, a reforma jest konieczna z punktu widzenia równowagi budżetowej państwa.

Analizy ekonomiczne – wpływ na sektor i klientów

Rentowność banków. Wzrost CIT do 30% oznacza wyraźny spadek zysków netto sektora bankowego. Szacuje się, że dochody po opodatkowaniu mogą zmniejszyć się nawet o kilkanaście procent. Warto jednak podkreślić, że rekordowe zyski banków w ostatnich latach oraz rosnące przychody były jednym z głównych argumentów za podwyżką podatku CIT dla banków. Dla banków giełdowych oznacza to również obniżenie wartości akcji i trudniejszy dostęp do kapitału inwestycyjnego.

Kredyty i oprocentowanie. Wzrost kosztów podatkowych może ograniczyć zdolność banków do udzielania kredytów lub skłonić je do podniesienia marż. W efekcie kredyty hipoteczne i firmowe mogą stać się droższe, co negatywnie odbije się na rynku nieruchomości i inwestycjach przedsiębiorstw. Część ekspertów uważa jednak, że przy obecnym poziomie konkurencji banki nie będą mogły w pełni przerzucić kosztów podatku na klientów. Warto dodać, że rząd zwiększa stawkę CIT w celu sfinansowania kluczowych wydatków publicznych, a podwyżką podatku CIT dla sektora bankowego zamierza zwiększyć przychody budżetu państwa.

Polityka cenowa. Możliwe jest również wprowadzenie wyższych opłat za prowadzenie rachunków, korzystanie z kart czy przelewy. Banki mogą w ten sposób próbować zrekompensować spadek rentowności wynikający z wyższego CIT.

Konsekwencje dla rynku kapitałowego i inwestorów

Informacja o planowanej podwyżce CIT spowodowała wyraźne spadki na giełdzie – kursy akcji największych banków zanotowały kilkuprocentowe obniżki. Inwestorzy spodziewają się, że niższe zyski netto wpłyną na dywidendy oraz ograniczą atrakcyjność sektora finansowego w oczach funduszy zagranicznych. Warto podkreślić, że inwestorzy indywidualni, posiadający akcje banków, również odczuwają skutki zmian podatkowych, co może zniechęcać do inwestowania w sektorze bankowym.

Niższa rentowność banków może również spowolnić rozwój całego rynku kapitałowego, zwłaszcza jeśli część inwestorów przeniesie środki do mniej obciążonych branż.

Porównanie z systemami w innych krajach UE

W większości krajów UE banki krajowe podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych na takich samych zasadach jak inne przedsiębiorstwa, w tym również inne duże firmy z różnych sektorów gospodarki. Część krajów wprowadzała jedynie tymczasowe podatki od nadzwyczajnych zysków – np. Włochy, Hiszpania czy Czechy – ale miały one charakter jednorazowy lub krótkookresowy.

Polska propozycja wyróżnia się na tle Europy, ponieważ przewiduje trwałe podwyższenie CIT dla sektora bankowego. Oznacza to, że banki będą na stałe płaciły wyższy podatek niż inne spółki, co może wpłynąć na konkurencyjność rynku finansowego.

Skutki dla budżetu państwa

Rząd szacuje, że wprowadzenie 30-procentowego CIT dla banków zwiększy wpływy budżetowe o około 6,6 mld zł już w pierwszym roku obowiązywania. W kolejnych latach kwota ta ma rosnąć, mimo częściowej rekompensaty wynikającej z obniżenia podatku bankowego. W przyszłym roku planowane jest dalsze zwiększenie wpływów do budżetu, co ma umożliwić sfinansowanie strategicznych wydatków państwa.

Środki z nowego podatku mają zasilić wydatki obronne, zdrowotne i społeczne, a także inwestycje infrastrukturalne. Rząd podkreśla, że zmiana jest elementem szerokiej strategii wzmacniania finansów publicznych.

Podsumowanie – ryzyka i szanse

Ryzyka:

• ograniczenie akcji kredytowej i wzrost kosztu finansowania dla firm i gospodarstw domowych,

• przeniesienie części kosztów podatku na klientów,

• spadek wartości akcji banków i mniejsza atrakcyjność sektora dla inwestorów,

• ryzyko naruszenia zasady równości podatkowej między branżami.

Podwyżka podatku CIT od banków, przewidziana w projekcie ustawy o podatku, budzi kontrowersje zarówno wśród ekspertów, jak i uczestników rynku.

Szanse:

• wzmocnienie finansów publicznych i zwiększenie dochodów państwa,

• projekt ustawy zakłada, iż CIT od banków będzie jednym z głównych źródeł dodatkowych wpływów budżetowych,

• możliwość wykorzystania środków na strategiczne cele obronne i inwestycyjne,

• stymulacja do większej efektywności sektora bankowego,

• impuls do reformy systemu podatkowego dla instytucji finansowych.

Podwyżka CIT dla banków do 30% od 2026 roku to jedno z najważniejszych posunięć fiskalnych ostatnich lat. Zmiana może przynieść znaczące wpływy do budżetu, ale też wpłynąć na stabilność i dynamikę całego rynku finansowego. W najbliższych miesiącach okaże się, czy ostateczny kształt ustawy znajdzie równowagę między interesem państwa, a kondycją sektora bankowego.

O Autorze:

Anna Ciecierska – redaktorka specjalizująca się w tematyce prawa podatkowego i finansów publicznych. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, od kilku lat związana z branżą wydawniczą i edukacyjną. Od października 2022 roku współpracuje z serwisem Podatnik.info jako redaktorka merytoryczna, odpowiadając za tworzenie oraz weryfikację materiałów eksperckich. Jej priorytetem jest dostarczanie rzetelnych, aktualnych i przystępnie opracowanych informacji dla czytelników szukających praktycznych wskazówek w gąszczu przepisów podatkowych. Dzięki solidnemu zapleczu humanistycznemu oraz ukończonym specjalistycznym kursom podatkowym, łączy umiejętność precyzyjnego formułowania treści z ekspercką wiedzą merytoryczną. W serwisach podatkowych odpowiada za redakcję i weryfikację treści informacyjnych, artykułów eksperckich, poradników oraz komentarzy do zmian legislacyjnych. Z powodzeniem tłumaczy zawiłości przepisów na przystępny język, dbając przy tym o ich poprawność prawną i aktualność.

Ocena artykułu:

(4.7/5), głosów: 239