Każda gmina w Polsce musi skorygować złożone deklaracje podatku VAT za lata 2009-2013?

2013-08-07

Jak obliczyć proporcję dla gmin w rozumieniu art. 90 ust. 3 ustawy o podatku o towarów i usług za rok 2012?

Po podjęciu przez NSA uchwały z dnia 24 czerwca 2013 r. odmawiającej podmiotowości podatkowej gminnym jednostkom budżetowym w podatku od towarów i usług, wszystkie gminy muszą obliczyć po raz drugi proporcję za rok 2012. Jest to niezbędne, aby określić kwotę podatku naliczonego, który podlega odliczeniu w 2012 r. Sposób obliczenia proporcji za rok poprzedni musi wziąć pod  uwagę następujące uwarunkowania:

a) czynności gminnych jednostek budżetowych, które zostały w 2012 r. opodatkowane lub zwolnione przedmiotowo, wchodzą do rachunku proporcji:  należy jednak uznać za nabyte te czynności, które były wykonane na rzecz:

• innych jednostek budżetowych danej gminy (innej nie!),
• macierzystej gminy jako takiej,

b) czynności zwolnione podmiotowo gminnych jednostek budżetowych ze względu na zastosowanie art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług muszą być opodatkowane (obliczenie statystyczne) lub uznane jako zwolnione, jeśli były przedmiotowo zwolnione: tu też pomijamy czynności na rzecz innych jednostek budżetowych danej gminy i gminy macierzystej.

Wbrew powtarzanym niekiedy poglądom gminne jednostki budżetowe nie otrzymują z zasady dotacji, subwencji i dopłat o podobnym charakterze w rozumieniu art. 29 ust.1 tej ustawy: podmiotem otrzymującym tego rodzaju dofinansowanie jest z zasady gmina. Jeśli dotacje te były dopłatą do konkretnych czynności gminy, w tym również czynności gminy w rozumieniu art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, które dotychczas wykonywały gminne jednostki budżetowe oraz dotacje te miały wpływ na cenę tych czynności, wówczas gmina musi je uwzględnić w rachunku proporcji. Dotychczas często pomijano je w tym rachunku, uznając, że czynności wykonuje odrębny podatnik niż gmina. Oczywiście nie dotyczy to dotacji o charakterze inwestycyjnym, gdyż one z zasady nie są uwzględniane w rachunku proporcji.

Gmina zgodnie z poglądem wyrażonym w innej uchwale NSA z dnia 24 października 2011 r.  dotyczącym art. 90 ust. od – 3  ustawy o podatku od towarów i usług nie uwzględnia w rachunku proporcji:

• czynności gminy i gminnych jednostek budżetowych w rozumieniu art. 15 ust. 6 ustawy,
• innych zdarzeń niepodlegających bezwzględnemu opodatkowaniu tym podatkiem, w tym zwłaszcza środków publicznych uzyskanych ze źródeł zewnętrznych na cele inwestycyjne.

Kończąc należy odnieść się do poglądu wyrażonego w jakimś „komunikacie” resortu finansów, który mówi o „honorowaniu” przez organy podatkowe dotychczasowych rozliczeń w tym podatku dokonywanych przez gminne jednostki budżetowe. Pogląd ten wynika z niewiedzy na temat stanu prawnego: organy gminy na podstawie przepisów prawa są obowiązane prawidłowo obliczyć i wpłacić należne podatki, a zaniechanie tych działań jest czynem zabronionym w świetle uchwały NSA z dnia 24 czerwca 2013 r. wszystkie (dosłownie) deklaracje podatkowe w podatku od towarów i usług złożone po roku 2008 są wadliwe i trzeba je skorygować. Na pocieszenie można tylko dodać, że rzadko wystąpią tu zaległości podatkowe. Najczęściej kwota podatku naliczonego za lata 2009-2013 jest niższa od podatku należnego gmin, a suma zwrotu różnicy wyniesie nawet 30 mld zł. Władze Samorządowe nie mają wyjścia: muszą skorygować faktury, ewidencje i deklaracje za te lata.

Więcej o kontrowersyjnym orzeczeniu NSA możecie przeczytać Państwo w artykule pt. „Czy NSA powinien mieć prawo do podejmowania uchwał na temat podatku od towarów i usług?”.

Prof. dr hab. Witold Modzelewski
Instytut Studiów Podatkowych  

Aktualizacja 07.08. 2013 r., godz. 13:45:

Decyzja MF po otrzymaniu pisemnego uzasadnienia orzeczenia NSA

Z odpowiedzi wydziału prasowego Ministerstwa Finansów na zapytanie redakcji Podatnik.info wynika, że resort podejmie decyzje w powyższej sprawie w momencie otrzymania pisemnego uzasadnienia orzeczenia NSA. Dodatkowo w wydanym komunikacie Ministerstwo stwierdza:

Organy podatkowe interpretując przepisy ustawy o podatku od towarów i usług traktowały gminne jednostki budżetowe jako podatników podatku od towarów i usług. Jednocześnie w dniu 24 czerwca 2013 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego, podjął następującą uchwałę: „w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług." (sygn. akt I FPS 1/13).

Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że koncepcję realizacji w praktyce ww. uchwały NSA w sprawie gminnych jednostek budżetowych resort finansów przedstawi po opublikowaniu uzasadnienia do uchwały i dokonaniu jego szczegółowej analizy. Intencją resortu finansów jest, aby obciążenie gmin związane z zastosowaniem się do wykładni zaprezentowanej w uchwale NSA, było jak najmniejsze. Na podstawie ustnego uzasadnienia NSA można jedynie zauważyć, że Sąd nie zakwestionował poprawności przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, zrewidował natomiast długoletnią praktykę wykładni tych przepisów. W związku z podjętą uchwałą resort finansów zauważa, że nie będą kwestionowane dotychczasowe rozliczenia gminnych jednostek budżetowych jako podatników VAT, natomiast kwestia dalszego rozliczania podatku od towarów i usług w związku z wykonywanymi przez nie czynnościami zostanie przedstawiona w koncepcji odnoszącej się do tej uchwały.