Cyberbezpieczeństwo systemów podatkowych – jak chronić dane przed atakami?

2025-07-14

Coraz więcej spraw podatkowych załatwiamy online – od wysyłki deklaracji po korzystanie z systemów takich jak e-Urząd Skarbowy czy KSeF. Choć to wygodne i szybkie rozwiązania, niosą ze sobą nowe zagrożenia: cyberataki, wycieki danych, phishing. W dobie cyfryzacji fiskusa w cyfrowym świecie kluczowe staje się pytanie: jak skutecznie chronić swoje dane podatkowe w sieci?

Ochrona danych podatkowych w Polsce jest regulowana przez krajowy system cyberbezpieczeństwa, który wynika z odpowiednich ustaw oraz dyrektyw Unii Europejskiej. Zadania i kontrola w zakresie cyberbezpieczeństwa są przypisane określonym podmiotom, które mają obowiązek wdrażania środków ochrony i raportowania incydentów. Oceny skuteczności tych rozwiązań oraz ich wdrażanie są nadzorowane przez państwo, co zapewnia spójność i bezpieczeństwo systemu podatkowego. Warto korzystać z narzędzi takich jak barometr cyberbezpieczeństwa, które pozwalają firmom i instytucjom na bieżąco oceniać stan bezpieczeństwa i identyfikować obszary wymagające poprawy.

Najczęstsze zagrożenia cybernetyczne i złośliwe oprogramowanie w systemach podatkowych

Phishing i oszustwa socjotechniczne. To jedna z najpopularniejszych metod ataku. Cyberprzestępcy wysyłają fałszywe wiadomości e-mail (lub SMS-y) udające autentyczne komunikaty od urzędu skarbowego czy Ministerstwa Finansów, często związane z rzekomymi zwrotami czy dopłatami podatków. Celem jest skłonienie użytkownika do kliknięcia linku i podania loginu, hasła lub poufnych danych (np. numeru PESEL czy rachunku bankowego). Warto zwracać uwagę na subtelne różnice w adresach e-mail i domenach, które mogą świadczyć o próbie oszustwa.

Złośliwe oprogramowanie (malware). Wirusy, trojany, spyware, ransomware itp. mogą infekować komputery firmowe i wykradać lub niszczyć dane. Malicious software często dostaje się do systemu przez załączniki e-mail (np. „zainfekowaną” fakturę) czy pobrane pirackie programy. Przykładowo trojan backdoor pozwala przestępcom zdalnie kontrolować komputer i kraść loginy lub dane klientów. Równie groźny jest ransomware – oprogramowanie szyfrujące dysk i żądające okupu, co może zablokować dostęp do danych finansowych firmy (w tym ksiąg podatkowych czy raportów VAT). Złośliwe oprogramowanie stanowi także poważne zagrożenie dla sieci firmowej – może rozprzestrzeniać się w infrastrukturze IT, dlatego konieczne jest monitorowanie sieci i stosowanie odpowiednich zabezpieczeń.

Przejęcie konta oraz kradzież tożsamości. Cyberprzestępca może zdobyć hasło do konta w systemie podatkowym (np. e-Urząd Skarbowy) poprzez jego odgadnięcie, złamanie (brute force) lub wyłudzenie (np. z wykorzystaniem malware). W efekcie zyskuje pełny dostęp do danych przedsiębiorcy – może składać fałszywe deklaracje, zmieniać dane firmowe lub wyłudzać zwroty na cudze konto. Niebezpieczne jest także wykorzystanie publicznych baz wykradzionych haseł (credential stuffing) – dlatego nigdy nie należy używać tego samego hasła w kilku usługach. Przejęcie konta może prowadzić do kradzieży danych i poważnych konsekwencji, takich jak wyciek poufnych informacji czy straty finansowe. Tworząc silne hasła, należy stosować znaki specjalne, które znacząco utrudniają ich złamanie.

Ataki typu DDoS (Distributed Denial of Service). Chociaż nie powodują bezpośrednio utraty danych, mogą chwilowo zablokować dostęp do usług podatkowych online. Na szczęście organy zapewniają, że takie incydenty nie skutkują wyciekiem danych.

Inne zagrożenia. Warto wspomnieć o zasadzie „whale phishing” czy „spear phishing” – czyli ukierunkowanych atakach wymierzonych w kluczowe osoby w firmie (księgowych, właścicieli), które mają dostęp do systemów podatkowych. Ataki te są często bardzo spersonalizowane, dlatego niezmiernie ważne jest zachowanie ostrożności nawet przy otrzymywaniu pozornie wewnętrznych komunikatów od współpracowników czy kontrahentów.

Kluczowe polskie systemy podatkowe online

Aby skutecznie chronić dane, warto najpierw poznać specyfikę najważniejszych elektronicznych usług podatkowych dostępnych w Polsce:

• KSeF (Krajowy System e-Faktur). Od 1 kwietnia 2026 r. każdy czynny podatnik VAT ma obowiązek wystawiać faktury VAT poprzez KSeF. To centralna platforma Ministerstwa Finansów do wystawiania i odbierania faktur w formie ustrukturyzowanej (XML). Dzięki KSeF fiskus zyskuje pełny wgląd w rozliczenia VAT na bieżąco. System ten został zaprojektowany z myślą o bezpieczeństwie: zarówno przechowywane w nim dane, jak i sama komunikacja są szyfrowane. Autoryzacja odbywa się na najwyższym poziomie – przedsiębiorcy logują się za pomocą certyfikatów kwalifikowanych lub profilu zaufanego. Dla firm kluczowe jest zabezpieczenie własnych narzędzi fakturowania oraz stosowanie aktualnych certyfikatów podpisu elektronicznego. Warto również regularnie testować odporność systemów informacyjnych poprzez audyty i testy penetracyjne, aby skutecznie przeciwdziałać nowym zagrożeniom.

• e-Urząd Skarbowy. To rządowy portal dla obywateli i przedsiębiorców, w którym można m.in. uzyskać dostęp do dokumentów i usług podatkowych. Aby się zalogować, trzeba posiadać profil zaufany, e-dowód lub konto bankowości elektronicznej – co oznacza, że dostęp dodatkowo zabezpiecza dwuskładnikowe uwierzytelnianie. Warto również zadbać o bezpieczeństwo konta poczty elektronicznej powiązanego z logowaniem, stosując dwuskładnikowe uwierzytelnianie, aby ograniczyć ryzyko nieautoryzowanego dostępu. Ministerstwo podkreśla, że sprawy podatkowe można bezpiecznie załatwić w serwisie e-Urząd Skarbowy. Przedsiębiorcy powinni logować się na platformy podatkowe wyłącznie przez oficjalne strony, zwracając uwagę na certyfikat SSL.

• CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej). Portal CEIDG to rejestr firm jednoosobowych i spółek cywilnych. Za jego pomocą przedsiębiorca może zakładać, zawieszać czy zamykać działalność. Dostęp do usług CEIDG odbywa się przez logowanie ePUAP/login.gov.pl i jest chroniony na podobnych zasadach jak e-Urząd. Choć CEIDG nie przechowuje szczególnie wrażliwych danych finansowych, to warto zabezpieczyć konto pracowników obsługujących firmę – by uniknąć nieautoryzowanych zmian w publicznym rejestrze.

Jak zabezpieczyć dane i dostęp do systemów podatkowych

Bezpieczeństwo danych zaczyna się od solidnych podstaw informatycznych i świadomych nawyków. Poniżej przedstawiamy kluczowe środki ochronne, które przedsiębiorcy powinni stosować w kontekście systemów podatkowych i w ogólnym bezpieczeństwie cyfrowym firmy.

• Silne, unikalne hasła i uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA). Hasło to pierwsza linia obrony – powinno być trudne do złamania. Zaleca się tworzyć silne hasła, wykorzystując kombinację wielkich i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych. Warto korzystać z menedżerów haseł, które nie tylko pomagają generować silne hasła, ale także bezpiecznie je przechowują i automatycznie wypełniają formularze logowania. Co ważne – wdrożenie 2FA znacząco podnosi bezpieczeństwo: nawet jeśli haker pozna hasło, bez drugiego składnika nie wejdzie na konto. Przykładowo bankowość internetowa w Polsce ma prawny obowiązek używać 2FA, co znacznie utrudnia kradzież środków.

• Podpis kwalifikowany i certyfikaty. Przy wystawianiu faktur w KSeF wykorzystywane są certyfikaty kwalifikowane. Podpis kwalifikowany (e-podpis) potwierdza tożsamość wystawcy faktury i zapewnia integralność dokumentu. Upewnij się, że certyfikat firmy jest aktualny i przechowywany na bezpiecznym nośniku. Z kolei właściciele firm mogą zabezpieczyć swoje własne strony firmowe certyfikatem SSL/TLS.

• Regularne aktualizacje i ochrona antywirusowa. System operacyjny i oprogramowanie muszą być zawsze aktualne. Nowe wersje wprowadzają łatki bezpieczeństwa. Warto korzystać z automatycznych aktualizacji, które zapewniają bieżącą ochronę bez konieczności ręcznego nadzorowania procesu. W firmie warto zainstalować renomowany program antywirusowy i ustawić automatyczne skanowanie dysków.

• Bezpieczne połączenia sieciowe. Pracownicy powinni korzystać z wiarygodnych, zabezpieczonych sieci internetowych. Nigdy nie loguj się do systemów podatkowych, łącząc się przez niezabezpieczone Wi-Fi publiczne. Jeśli trzeba użyć publicznego Internetu, zastosuj VPN.

• Polityka bezpieczeństwa i zarządzanie uprawnieniami. Firma powinna mieć spisane zasady korzystania z komputerów i systemów informatycznych. Przede wszystkim ograniczaj uprawnienia użytkowników do absolutnego minimum. W praktyce oznacza to zakładanie osobnych kont dostępu z różnymi poziomami uprawnień. Hasła powinny być zmieniane co pewien czas.

• Kopie zapasowe danych. Regularnie twórz backupy ważnych danych – w szczególności dokumentów finansowych i księgowych – na różnych nośnikach, takich jak dyski zewnętrzne, serwery NAS czy bezpieczna chmura. Przechowywanie kopii zapasowych na różnych nośnikach zwiększa bezpieczeństwo i dostępność w razie awarii lub ataku. Szczególną uwagę zwróć na ochronę kluczowych danych przed utratą lub atakiem ransomware.

• Edukacja użytkowników. Nawet najlepsze rozwiązania techniczne zawodzą, gdy zawodzi czynnik ludzki. Dlatego regularne szkolenia pracowników z zakresu bezpieczeństwa IT to podstawa. Pracownicy powinni wiedzieć, jak rozpoznawać phishingowe e-maile i podejrzane linki.

Uwierzytelnianie i autoryzacja w systemach podatkowych

Uwierzytelnianie i autoryzacja stanowią fundament skutecznej ochrony danych w systemach podatkowych. Proces uwierzytelniania polega na potwierdzeniu tożsamości użytkownika, natomiast autoryzacja określa, do jakich zasobów i funkcji ma on dostęp. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli ktoś uzyska dane logowania, niekoniecznie będzie mógł wykonać wszystkie operacje bez odpowiednich uprawnień.

Aby zminimalizować ryzyko wyłudzania poufnych informacji oraz ataków złośliwego oprogramowania, systemy podatkowe coraz częściej wymagają stosowania silnych haseł oraz dwuskładnikowego uwierzytelniania. Dzięki temu nawet w przypadku przechwycenia hasła przez cyberprzestępcę, dostęp do konta pozostaje chroniony dodatkowym zabezpieczeniem, np. kodem SMS lub aplikacją autoryzacyjną.

Niezwykle istotne jest także regularne aktualizowanie oprogramowania i systemów operacyjnych, co pozwala na eliminowanie znanych luk bezpieczeństwa, które mogłyby zostać wykorzystane przez złośliwe oprogramowanie. W przypadku zagrożenia, każda organizacja powinna posiadać jasno określone procedury postępowania – od natychmiastowego zablokowania dostępu, przez powiadomienie odpowiednich służb, aż po analizę incydentu i wdrożenie działań naprawczych. Takie podejście znacząco ogranicza ryzyko utraty danych i pozwala na szybkie przywrócenie bezpieczeństwa systemu.

Ochrona przed atakami phishingowymi

Ochrona przed atakami phishingowymi to jeden z najważniejszych elementów skutecznej ochrony danych w erze cyfrowej. Phishing polega na podszywaniu się pod zaufane instytucje lub osoby w celu wyłudzenia poufnych informacji, takich jak dane logowania do kont bankowych, poczty elektronicznej czy systemów podatkowych. Cyberprzestępcy często wykorzystują wiadomości e-mail, które na pierwszy rzut oka wyglądają autentycznie, jednak zawierają linki prowadzące do fałszywych stron lub zainfekowane załączniki.

Aby skutecznie chronić się przed tego typu zagrożeniami, należy zachować szczególną ostrożność wobec wiadomości pochodzących z niezaufanych źródeł. Nigdy nie należy klikać w podejrzane linki ani podawać poufnych informacji w odpowiedzi na nieoczekiwane e-maile. Regularne szkolenia z zakresu cyberbezpieczeństwa pomagają pracownikom i użytkownikom rozpoznawać próby oszustwa oraz reagować na nie w odpowiedni sposób.

Dodatkowo, stosowanie aktualnego oprogramowania antywirusowego oraz regularne aktualizacje systemu operacyjnego znacząco zwiększają odporność na złośliwe oprogramowanie, które często towarzyszy atakom phishingowym. Warto również monitorować aktywność na kontach bankowych i innych kluczowych usługach, aby szybko wykryć ewentualne nieautoryzowane działania.

Świadomość zagrożeń i konsekwentne stosowanie zasad bezpieczeństwa w zakresie cyberbezpieczeństwa to podstawa ochrony przed phishingiem i innymi próbami wyłudzenia danych.

Dane w chmurze? Tak, ale z głową

Współczesne firmy i osoby prywatne coraz częściej korzystają z chmury do przechowywania poufnych informacji, w tym dokumentów finansowych i podatkowych. Zabezpieczenie danych w chmurze jest więc niezwykle istotne dla skutecznej ochrony przed utratą lub kradzieżą danych.

Podstawą bezpieczeństwa jest wybór sprawdzonego, renomowanego dostawcy usług chmurowych, który stosuje zaawansowane szyfrowanie danych zarówno podczas przesyłania, jak i przechowywania plików. Silne hasła oraz dwuskładnikowe uwierzytelnianie stanowią dodatkową warstwę ochrony, utrudniając nieautoryzowany dostęp do zasobów w chmurze.

Równie ważne jest regularne tworzenie kopii zapasowych danych i przechowywanie ich w różnych lokalizacjach. Dzięki temu, nawet w przypadku awarii systemu, ataku złośliwego oprogramowania czy innego incydentu, można szybko odzyskać dostęp do kluczowych informacji. Warto także cyklicznie weryfikować uprawnienia użytkowników i usuwać niepotrzebne konta, by ograniczyć ryzyko nieautoryzowanego dostępu.

Dbanie o bezpieczeństwo danych w chmurze to nie tylko ochrona przed cyberatakami, ale także gwarancja ciągłości działania firmy i spokoju użytkowników, którzy mogą mieć pewność, że ich poufne informacje są skutecznie chronione.

Obowiązki prawne i dobre praktyki dla firm

Ochrona danych w firmie to nie tylko kwestia zdrowego rozsądku, ale też wymóg prawny. Wszyscy przedsiębiorcy przetwarzający dane osobowe są zobowiązani do spełniania wymogów RODO, w tym wdrożenia odpowiednich środków organizacyjnych i technicznych zapewniających ich ochronę. Zalecane są systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji oraz polityki wewnętrzne opisujące procedury reagowania na incydenty. Dla skutecznej ochrony danych osobowych warto stosować narzędzia monitorujące przepływ danych i sprawdzające bezpieczeństwo linków, co pozwala szybko reagować na zagrożenia.

Ważne praktyki i obowiązki obejmują między innymi:

• Dokumentacja zasad bezpieczeństwa. Powinna istnieć wewnętrzna polityka haseł oraz polityka bezpieczeństwa informatycznego. Warto także określić zasady dostępu do systemów finansowo-podatkowych.

• Regularne audyty i testy. Zewnętrzne lub wewnętrzne kontrole bezpieczeństwa pomagają wykryć luki i potwierdzić, że firma przestrzega procedur. Warto również przeprowadzać testy penetracyjne, które jako zaawansowana metoda oceny bezpieczeństwa pozwalają na identyfikację słabych punktów w infrastrukturze IT poprzez symulację ataków hakerskich. W przypadku większych przedsiębiorstw konieczne może być wyznaczenie Inspektora Ochrony Danych (IOD).

• Szkolenia i wzrost świadomości. Pracodawca powinien zadbać, aby cały personel znał podstawy bezpiecznego korzystania z internetu i wiedział, jakie procedury stosować w przypadku podejrzenia ataku.

• Minimalizacja danych i zasada „najmniejszych przywilejów”. Gromadź i przechowuj tylko niezbędne dane. Pamiętaj, że wrażliwe informacje podatkowe powinny być dostępne tylko upoważnionym osobom.

• Zgłaszanie incydentów. W razie wykrycia naruszenia bezpieczeństwa obowiązują procedury RODO – w tym czasowe powiadomienie Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO). Warto także utrzymywać ścisłą współpracę z instytucjami nadzorczymi odpowiedzialnymi za cyberbezpieczeństwo.

Podatnik.info – bezpieczny i sprawdzony serwis do rozliczeń podatkowych.Podatnik.info – to platforma zapewniająca możliwość szybkiego i wygodnego wypełniania deklaracji PIT online. Serwis działa w pełni zgodnie z wymogami bezpieczeństwa: dane przesyłane są szyfrowane, a system spełnia standardy ochrony danych osobowych zgodne z RODO. Korzystając z podatnik.info, użytkownicy mają pewność, że ich dane są przetwarzane w sposób bezpieczny i zaufany – bez ryzyka ataku hakerskiego czy przejęcia informacji przez osoby nieupoważnione. Platforma współpracuje z certyfikowanymi dostawcami usług e-podpisu, co dodatkowo podnosi poziom zabezpieczeń.

Skutki cyberataków - nie tylko techniczne

Utrata danych, opóźnienia w rozliczeniach, błędne deklaracje, zablokowanie usług – to tylko niektóre z możliwych skutków ataku na system podatkowy. W najgorszym przypadku może dojść do strat finansowych lub utraty zaufania klientów. Dlatego państwa (w tym Polska) wzmacniają systemy ochrony, wdrażają nowe dyrektywy i współpracują z sektorem prywatnym. Ale odpowiedzialność za dane spoczywa też na przedsiębiorcy.

Aby skutecznie przeciwdziałać zagrożeniom, państwa członkowskie UE wdrażają zaostrzone wymagania w zakresie cyberbezpieczeństwa, obejmujące nie tylko nowoczesne technologie, ale także regularne szkolenia dla kadry zarządzającej i pracowników. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie najnowszego stanu wiedzy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa oraz szybkie reagowanie na pojawiające się sytuacje kryzysowe.

Współpraca z podmiotami kluczowymi, takimi jak przedsiębiorstwa świadczące usługi w zakresie cyberbezpieczeństwa, jest niezbędna dla zapewnienia skutecznej ochrony systemów podatkowych. Dzięki temu możliwe jest nie tylko bieżące monitorowanie czynników ryzyka, ale także wykrywanie potencjalnych zagrożeń w czasie rzeczywistym, co pozwala na natychmiastową reakcję i skuteczną ochronę danych oraz ciągłość działania systemów informatycznych.

W przypadku poważnych naruszeń cyberbezpieczeństwa skutki mogą dotknąć nie tylko organy podatkowe, ale również osoby fizyczne i przedsiębiorstwa – na przykład poprzez opóźnienia w rozliczeniach, utrudnienia w dostępie do usług czy nawet nieprawidłowości w opodatkowaniu.

Warto również pamiętać, że incydenty w systemach podatkowych mogą wpływać na funkcjonowanie innych kluczowych sektorów, takich jak bankowość czy transport. Zintegrowane systemy cyberbezpieczeństwa, obejmujące monitorowanie i reagowanie na incydenty w różnych dziedzinach, są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności całej infrastruktury państwa.

Podsumowanie

Cyberzagrożenia w obszarze podatków online rosną wraz z rozwojem cyfrowych usług fiskalnych. Phishing, złośliwe oprogramowanie czy próby przejęcia konta to realne niebezpieczeństwa. Dlatego kluczowe jest stosowanie się do zasad cyberbezpieczeństwa: silne hasła, uwierzytelnianie dwuskładnikowe, certyfikaty szyfrujące, aktualizacje systemów oraz szkolenie pracowników. W polskich systemach takich jak KSeF czy e-Urząd Skarbowy zostały zaimplementowane zaawansowane zabezpieczenia. Przedsiębiorcy powinni jednak samodzielnie dbać o ochronę swoich urządzeń i dostępu – m.in. poprzez politykę bezpieczeństwa, regularne aktualizacje i backupy, a także świadomość zagrożeń phishingowych. Te praktyki stanowią podstawę bezpieczeństwa w cyfrowym świecie.

Implementując powyższe działania, firmy minimalizują ryzyko ataków hakerskich i utraty danych, a także mogą skutecznie ochronić dane podatkowe przed atakami. Dzięki temu podatki online mogą być rozliczane sprawnie i bezpiecznie, z poszanowaniem ochrony danych i zaufania fiskusa do systemów IT przedsiębiorców.

Ocena artykułu:

(4.6/5), głosów: 216