Badanie due diligence podatkowe – na czym polega i kiedy warto je przeprowadzić?
Badanie due diligence podatkowe to narzędzie pozwalające przedsiębiorcom i inwestorom ocenić ryzyka podatkowe związane z prowadzoną działalnością lub planowaną transakcją. W artykule wyjaśniamy, na czym polega due diligence podatkowe, jakie są jego etapy oraz kiedy warto je przeprowadzić, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji finansowych i prawnych.
Spis treści:
- Czym jest badanie due diligence podatkowe?
- Etapy badania due diligence podatkowego
- Kiedy warto przeprowadzić due diligence podatkowe
- Korzyści z badania due diligence podatkowego
- Często zadawane pytania dotyczące due diligence podatkowego
Czym jest badanie due diligence podatkowe?
Due diligence podatkowe to specjalistyczna analiza mająca na celu ocenę, czy firma prawidłowo wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych. Badanie to pozwala zidentyfikować potencjalne błędy, zaległości lub ryzyka, które mogą mieć wpływ na wartość przedsiębiorstwa i bezpieczeństwo transakcji.
Definicja i cel badania
Badanie due diligence podatkowe to szczegółowa analiza sytuacji podatkowej przedsiębiorstwa, obejmująca przegląd dokumentacji, deklaracji i rozliczeń podatkowych, między innymi: PIT, CIT, VAT, ZUS. Celem badania jest:
-
identyfikacja ryzyk podatkowych,
-
weryfikacja poprawności składanych deklaracji i rozliczeń,
-
ocena zgodności działań z przepisami prawa,
-
wskazanie potencjalnych zobowiązań wobec urzędu skarbowego.
To nie tylko kontrola poprawności rozliczeń, ale przede wszystkim ocena bezpieczeństwa podatkowego firmy.
Różnica między due diligence podatkowym a audytem podatkowym
Choć pojęcia „audyt podatkowy” i „due diligence podatkowe” bywają stosowane zamiennie, ich zakres jest różny.
-
Audyt podatkowy koncentruje się na weryfikacji poprawności rozliczeń w danym okresie rozliczeniowym i ma charakter bieżącej kontroli.
-
Due diligence podatkowe ma szerszy charakter – to kompleksowa analiza obejmująca kilka lat działalności firmy, najczęściej prowadzona przed sprzedażą, przejęciem lub inwestycją, aby oszacować ryzyko podatkowe i wpływ ewentualnych zobowiązań na wartość przedsiębiorstwa.
Etapy badania due diligence podatkowego
Proces due diligence przebiega etapowo i wymaga ścisłej współpracy pomiędzy analitykami, doradcami podatkowymi i działem finansowym firmy. Każdy etap pozwala coraz dokładniej określić poziom ryzyka i przygotować rekomendacje dla inwestora lub zarządu.
Analiza dokumentów finansowych i podatkowych
Na tym etapie eksperci analizują dokumentację obejmującą między innymi:
-
deklaracje podatkowe PIT, CIT i VAT,
-
ewidencje księgowe, faktury, raporty ZUS,
-
umowy z kontrahentami, dokumentację cen transferowych,
-
wcześniejsze wyniki kontroli skarbowych.
Celem jest ocena poprawności rozliczeń i zgodności z przepisami oraz wstępna identyfikacja potencjalnych nieprawidłowości.
Weryfikacja zobowiązań i ryzyk ukrytych
Kolejnym krokiem jest szczegółowa analiza, która ma na celu wykrycie tak zwanych ukrytych zobowiązań – czyli takich, które nie zostały ujęte w księgach lub mogą wyniknąć z błędnej interpretacji przepisów.
Przykłady:
-
nieujawnione przychody,
-
błędnie rozliczone koszty uzyskania przychodów,
-
ryzyka wynikające z ulg podatkowych,
-
spory z urzędem skarbowym lub zaległości z lat ubiegłych.
Identyfikacja takich ryzyk pozwala inwestorowi uniknąć nieprzewidzianych obciążeń po zakupie firmy.
Sporządzenie raportu końcowego
Efektem badania jest raport due diligence podatkowego, który zawiera:
-
podsumowanie stanu rozliczeń podatkowych,
-
listę zidentyfikowanych ryzyk i zobowiązań,
-
ocenę ich wpływu finansowego,
-
rekomendacje dotyczące dalszych działań (np. korekty deklaracji, aktualizacji dokumentacji).
Raport ten stanowi podstawowe narzędzie decyzyjne przy transakcjach sprzedaży, inwestycjach lub restrukturyzacjach.
Kiedy warto przeprowadzić due diligence podatkowe
Wykonanie badania due diligence podatkowego jest szczególnie zalecane w sytuacjach, gdy planowana jest istotna decyzja biznesowa lub zmiana w strukturze własności firmy. Pozwala to uniknąć ryzyk, które mogłyby ujawnić się dopiero po podpisaniu umowy.
Przed sprzedażą lub przejęciem firmy
Badanie due diligence jest nieodzownym elementem każdej transakcji M&A (mergers and acquisitions). Pozwala ocenić, czy firma ma ukryte zobowiązania podatkowe, które mogłyby obniżyć jej wartość lub stanowić zagrożenie dla kupującego.
Kupujący uzyskuje w ten sposób pewność, że nabywa przedsiębiorstwo bez „podatkowych niespodzianek”.
Przy planowaniu inwestycji lub fuzji
Przed dokonaniem inwestycji kapitałowej, wejściem do spółki lub fuzją, analiza due diligence umożliwia weryfikację poprawności rozliczeń podatkowych partnera biznesowego. Pozwala również oszacować skutki podatkowe transakcji – na przykład wysokość podatku CIT, VAT czy PCC, co może wpłynąć na rentowność całego przedsięwzięcia.
W przypadku kontroli podatkowej lub sporów z urzędem skarbowym
Badanie due diligence bywa także przydatne w sytuacji trwających lub przewidywanych kontroli podatkowych. Pozwala przygotować niezbędną dokumentację, wskazać potencjalne błędy i opracować strategię obrony.
Więcej o tym, jak działa fiskus w praktyce, przeczytasz w artykule: https://www.podatnik.info/publikacje/podatek-od-oszczednosci-sprawdz-co-musisz-wiedziec-o-podatku-belki,6155f6
Korzyści z badania due diligence podatkowego
Regularne przeprowadzanie badania due diligence to inwestycja w bezpieczeństwo podatkowe i wiarygodność firmy – zarówno wobec inwestorów, jak i instytucji finansowych.
Zminimalizowanie ryzyka podatkowego
Dzięki badaniu przedsiębiorca może wcześnie zidentyfikować potencjalne problemy i uniknąć kosztownych konsekwencji finansowych. Pozwala to ograniczyć ryzyko sporów z urzędem skarbowym i sankcji za błędy w rozliczeniach.
Bezpieczne planowanie transakcji
Raport due diligence stanowi solidne zabezpieczenie przed podpisaniem umów – wskazuje, jakie obszary wymagają naprawy lub renegocjacji warunków transakcji. To szczególnie ważne przy zakupie przedsiębiorstwa, gdzie każda pomyłka może oznaczać setki tysięcy złotych strat.
Wsparcie przy decyzjach strategicznych
Informacje uzyskane podczas badania pozwalają zarządowi, inwestorom i doradcom podejmować bardziej świadome decyzje biznesowe. Dzięki temu można skutecznie planować rozwój firmy, restrukturyzacje czy nowe inwestycje, znając pełny obraz ryzyka podatkowego.
Często zadawane pytania dotyczące due diligence podatkowego
Wśród przedsiębiorców pojawiają się często wątpliwości dotyczące due diligence podatkowego. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Czy due diligence podatkowe jest obowiązkowe?
Nie, nie ma obowiązku prawnego jego przeprowadzania. Jednak przy transakcjach o dużej wartości, inwestycjach lub sprzedaży firmy jest to standard rynkowy, stosowany dla bezpieczeństwa obu stron.
Jak długo trwa badanie i jakie dokumenty są potrzebne?
Czas trwania zależy od wielkości przedsiębiorstwa i zakresu analizy – zwykle od kilku dni do kilku tygodni. Wymagana dokumentacja obejmuje między innymi deklaracje podatkowe, ewidencje księgowe, raporty ZUS i dokumenty korporacyjne.
Kto może przeprowadzić due diligence podatkowe?
Badanie przeprowadzają specjaliści z zakresu doradztwa podatkowego i prawa finansowego, często w ramach współpracy kancelarii podatkowych, a także firm audytorskich. W większych transakcjach zaangażowani są także eksperci ds. prawa handlowego oraz finansów korporacyjnych.
Podsumowanie
Badanie due diligence podatkowe to jedno z najważniejszych narzędzi służących do oceny kondycji podatkowej firmy. Dzięki niemu przedsiębiorcy i inwestorzy mogą w porę wykryć błędy, zaległości i ryzyka, które mogłyby zaszkodzić transakcji lub reputacji firmy.
Warto przeprowadzić je przed sprzedażą, inwestycją lub fuzją, aby zminimalizować ryzyko i podejmować w pełni świadome decyzje biznesowe.
Zachęcamy do skorzystania z programu Podatnik.info, który pomoże Ci kontrolować swoje rozliczenia i uniknąć ewentualnych błędów.
