Wymiar czasu pracy pracowników w latach 2022 - 2023, dni wolne
Wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach roku kalendarzowego jest bardzo ważny ze względu na konieczność prawidłowego zaplanowania czasu pracownika w okresie rozliczeniowym. Jak obliczyć czas pracy zgodnie z normami Kodeksu pracy? Ile dni wolnych od pracy będzie w 2023 roku?
Wymiar czasu pracy 2023
W 2023 roku wymiar czasu pracy dla pracownika zatrudnionego na pełnym etacie wynosi 250 dni pracujących co daje 2o00 godzin. To o 8 godzin mniej, niż w 2022 roku. W 2023 roku pracownicy będą mieli łącznie z weekendami 115 dni wolnych, z czego 13 dni to święta ustawowo wolne od pracy.
Wymiar czasu pracy 2022
W 2022 roku przypadło 251 dni roboczych i 2008 godzin pracujących. Wolnych dni było 114 – w tym jeden dodatkowy w styczniu, w ramach odbioru za święto, które przypadło w sobotę (Nowy Rok). Najbardziej pracowitym miesiącem był marzec, na który przypadły aż 23 dni - 184 godziny. Z kolei najmniej pracowaliśmy w styczniu — 19 dni - 152 godziny.
Jak obliczyć wymiar czasu pracy w 2023 roku?
Według Kodeksu Pracy (art. 129) w Polsce "czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 135–138,143 i 144".
Zgodnie z art. 130 § 1 Kodeksu Pracy w celu wyznaczenia wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym należy przemnożyć przez 40 liczbę tygodni przypadających do przepracowania w tym okresie (dla miesięcznego okresu rozliczeniowego jest to 4). Następnie dodać do otrzymanej liczby liczbę dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku przemnożoną przez 8. Na koniec trzeba odjąć po 8 godzin za każde święto wolne od pracy przypadające w dniu innym niż niedziela.
Ile godzin pracy w 2023 przypada w poszczególnych miesiącach?
Najwięcej godzin przepracujemy w marcu - 184, a najmniej w kwietniu i grudniu - 152. Poszczególne miesiące kształtują się następująco:
- Styczeń - 21 dni pracy, 168 godzin, 10 dni wolnych.
- Luty - 20 dni pracy, 168 godzin, 8 dni wolnych.
- Marzec 23 dni pracy, 184 godzin, 8 dni wolnych.
- Kwiecień 19 dni pracy, 152 godzin, 11 dni wolnych.
- Maj 21 dni pracy, 168 godzin, 10 dni wolnych.
- Czerwiec 21 dni pracy, 168 godzin, 9 dni wolnych.
- Lipiec 21 dni pracy, 168 godzin, 10 dni wolnych.
- Sierpień 22 dni pracy, 176 godzin, 9 dni wolnych.
- Wrzesień 21 dni pracy, 168 godzin, 9 dni wolnych.
- Październik 22 dni pracy, 176 godzin, 9 dni wolnych.
- Listopad 20 dni pracy, 160 godzin, 10 dni wolnych.
- Grudzień 19 dni pracy, 152 godzin, 12 dni wolnych.
Dzień wolny za święto przypadające w sobotę
Zgodnie z art. 130 § 2 Kodeksu pracy: "Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin". W związku z powyższym, pracownikowi przysługuje dzień wolny za święto, które przypada w sobotę (lub innym dniu wolnym wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy).
Jeżeli w danym zakładzie pracy to właśnie sobota jest dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciotygodniowego tygodnia pracy, to pracownikowi zostanie udzielony inny dzień wolny od pracy w ramach okresu rozliczeniowego.
Święta w 2023 roku
W 2023 przypada 13 dni świątecznych ustanowionych jako dni ustawowo wolne od pracy. Odlicza się je od wymiaru czasu pracy. Są to:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- 9 kwietnia - Wielkanoc,
- 10 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny,
- 1 maja – Święto Pracy,
- 3 maja – Święto Konstytucji 3 Maja,
- 28 maja - Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Świątki),
- 8 czerwca - Boże Ciało,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Świętem, które wypada w sobotę w 2023 roku jest 11 listopada, czyli Narodowe Święto Niepodległości. Dni świąteczne, które wypadają w niedziele nie powodują obniżenia wymiaru czasu pracy.
Wymiar czasu pracy na niepełnym etacie - jak wyliczyć?
Wymiar czasu pracy określa planowaną liczbę godzin, jaką pracownik powinien przepracować w danym okresie rozliczeniowym. Jego ustalenie umożliwi na późniejszym etapie poprawnie rozliczyć czas pracy niepełnoetatowców. Jak obliczyć wymiar czasu pracy na niepełnym etacie? W przypadku pracowników zatrudnionych na niepełny etat, czas pracy zmniejsza się proporcjonalnie do liczby godzin na pełnym etacie. Jeśli w danym miesiącu pracujemy na pół etatu, wówczas wymiar czasu pracy to 80 godzin. Będąc zatrudnionym na 3/4 etatu musimy przepracować 120 godzin, a przy 1/4 etatu 40 godzin.
Nadgodziny
Praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana przez pracownika ponad określony dla niego wymiar czasu pracy. Oznacza to, że przykładowy pracownik zatrudniony na pełen etat, pracując np. w styczniu 2023 r. więcej niż 168 godzin, wykonywał swe obowiązki w godzinach nadliczbowych. Nadgodziny dopuszcza się jedynie w dwóch przypadkach:
- W razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia albo środowiska bądź usunięcia awarii,
- w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy np. choroba innego pracownika lub sezonowo większe zamówienia.
Za godziny nadliczbowe pracownik otrzymuje dodatek za nadgodziny. Jego podstawa to wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania (określonego stawką miesięczną lub godzinową), a w sytuacji gdy taki składnik nie został wyodrębniony – 60% wynagrodzenia. W przypadku, gdy pracodawca nie ma możliwości oddania dnia wolnego za nadgodziny w sobotę, dochodzi do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. Wówczas oprócz normalnego wynagrodzenia pracownik otrzymuje także dodatek w wysokości 100% za każdą godzinę pracy. 100% wynagrodzenia należy się również za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Rozkład czasu pracy
Przepisy Kodeksu pracy (art. 129 § 3) stanowią o obowiązku sporządzania dla pracowników rozkładów czasu pracy. Rozkład czasu pracy to ustalony przez pracodawcę harmonogram rozplanowania wymiaru czasu pracy dla pracowników, wytyczający godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy. Musi on uwzględniać ustawowe ograniczenia (minimalne okresy odpoczynku, dni wolne od pracy i święta). Może mieć on charakter indywidualny lub grupowy (zbiorowy). Z punktu widzenia pracowników rozkładem czasu pracy można określić grafik godzin pracy przypadających do przepracowania w ciągu dnia, tygodnia lub okresu rozliczeniowego. Przy zmiennych rozkładach, pracownicy powinni być informowani co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem o swoich rozkładach czasu pracy.
Systemy czasu pracy
Kodeks pracy zezwala pracodawcy na wprowadzenie jednego z systemów czasu pracy. Do najczęściej stosowanych należą:
- podstawowy system czasu pracy
Jest to najczęściej spotykany i powszechnie stosowany system czasu pracy. Dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Daje on możliwość przepracowania maksymalnie 8 godzin nadliczbowych. Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Dodatkowo czas pracy pracownika w przyjętym okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności.
- równoważny system czasu pracy
Może być wprowadzony, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. W tym systemie dobowy czas pracy może być przedłużony co do zasady do 12 godzin, a przy określonych rodzajach prac – nawet do 16 albo 24 godzin. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Wprowadzenie systemu równoważnego zwalnia pracodawcę ze sztywnego przestrzegania 8-godzinnej normy dobowej, jednak nie z przeciętnej 40-godzinnej normy tygodniowej.
- praca w ruchu ciągłym
Ten system może być stosowany przy pracach, które nie mogą być wstrzymane ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności lub technologię produkcji (praca w ruchu ciągłym). Wówczas dopuszczalne jest przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie, dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin.
- przerywany system czasu pracy
Ten system stosowany jest w przedsiębiorstwach cechujących się bardzo dużym natężeniem pracy w określonych porach dnia, a przez pozostałą cześć dnia zapotrzebowanie na pracę jest bardzo niewielkie lub nie ma go wcale. Polega na stosowaniu z góry ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
- zadaniowy system czasu pracy
W tym systemie to przede wszystkim pracownik decyduje o swoim rozkładzie czasu pracy, a pracodawca kontroluje wykonanie zleconych zadań. Pracodawca, po uzgodnieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania zleconych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z ogólnych norm (8 godzin na dobę i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy).
Weekendowy czas pracy
System pracy weekendowej, polega na tym, że praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W tym systemie dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie nieprzekraczającym 1 miesiąca. Pracodawca nie musi „oddawać” pracownikowi dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę lub święto. System ten wprowadza się na podstawie umowy o pracę. Pracodawca ma także obowiązek wypłacać pracownikowi zatrudnionemu w oparciu o weekendowy system czasu pracy wynagrodzenie, jak za pracę w pełnym wymiarze, nawet jeżeli z powodu mniejszej liczby dni weekendowych pracownik wypracuje mniej godzin niż wynosi wymiar czasu pracy.
