Wakacje kredytowe - jakie zmiany w 2024?
Wakacje kredytowe to spora korzyść dla wszystkich kredytobiorców. Dzięki przerwie w spłacaniu raty kredytu zyskuje się chwilę „oddechu” w kwestii comiesięcznych zobowiązań finansowych. Wakacje kredytowe na nieco innych zasadach będą obowiązywać również w 2024 roku.
Zgodnie z rządowym projektem, nowa odsłona popularnych wakacji kredytowych nie ma być dostępna dla wszystkich kredytobiorców. Istotnym kryterium przyznania tymczasowej przerwy w spłacaniu rat będzie kryterium dochodowe. Dodatkowo, pojawiły się istotne zmiany w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, który wspiera osoby w trudnej sytuacji finansowej. Uzyskanie wsparcia będzie nieco prostsze niż było w poprzednich latach.
Jakie zmiany wprowadzono? Wyjaśniamy w artykule.
Co to są wakacje kredytowe?
Wakacje kredytowe znane są kredytobiorcom już od połowy 2022 roku.
W 2022 oraz w 2023 roku kredytobiorcy mogli skorzystać z przerwy w spłacaniu rat kredytu mieszkaniowego. Obowiązywały wówczas cztery zawieszenia rat kredytowych. Wakacje kredytowe dotyczyły zarówno części kapitałowej, jak i odsetkowej kredytu mieszkaniowego. Terminy na spłatę rat były przesunięte w czasie, jednak, co ważne, bez żadnych dodatkowych odsetek.
Nie było żadnych ograniczeń co do wysokości zaciągniętego kredytu.
Pomysł wakacji kredytowych pojawił się przy okazji stopniowego podwyższania stóp procentowych, co znacznie podwyższało ratę kredytów. W efekcie spora część konsumentów, która zaciągnęła kredyt mieszkaniowy miała problemy, by w terminie spłacać należne raty.
Aby nieco ułatwić kredytobiorcom spłatę zadłużenia, rząd zastosował mechanizm zawieszenia płatności rat.
Projekt Ministerstwa Finansów
Nowy projekt ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom ukazał się na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Autorem rządowego projektu jest Ministerstwo Finansów.
Jak zauważają autorzy, mimo upływu kolejnych miesięcy, sytuacja związana z wysokością rat kredytowych nie uległa znaczącej zmianie. "Pomimo podjętych decyzji Rady Polityki Pieniężnej o stopniowym obniżaniu stopy referencyjnej NBP, warunki spłaty mieszkaniowych kredytów hipotecznych udzielonych przed dniem 1 lipca 2022 r. pozostają z punktu widzenia kredytobiorców nadal znacząco gorsze niż warunki, jakie obowiązywały w dniu podpisywania umowy kredytowej".
W związku z tym wakacje kredytowe w 2024 roku będą nadal obowiązywać.
Nowe zasady wakacji kredytowych w 2024
W 2024 roku będą obowiązywać nieco inne zasady możliwości skorzystania z wakacji kredytowych, niż to było w poprzednich edycjach programu.
„Proponuje się zmianę polegającą na przedłużeniu obowiązywania mechanizmu wakacji kredytowych na rok 2024. Jednak w związku z koniecznością procedowania procesu legislacyjnego projektu proponuje się, aby zawieszenie spłaty kredytu przysługiwało konsumentowi w wymiarze jednego miesiąca od dnia 1 marca 2024 r. do dnia 31 marca 2024 r., zaś w przypadku kolejnych kwartałów - w wymiarze miesiąca w każdym kwartale” - wskazano w zapisie opublikowanym przez Ministerstwo Finansów.
Łącznie zawieszenie spłaty kredytu będzie przysługiwało na cztery miesiące w roku, czyli jedno zawieszenie raty kapitałowej, i odsetkowej kredytu w kwartale. Podobnie było w poprzednich edycjach.
Ze względu na proces legislacyjny z wakacji kredytowych będzie można skorzystać w marcu 2024 r., a także po jednym miesiącu w każdym z trzech kolejnych kwartałów.
Kredyt, który ma zostać objęty wakacjami kredytowymi musi być udzielony w złotówkach (nie w obcej walucie) oraz musi być zaciągnięty przed 1 lipca 2022 r. i obejmować nieruchomość, w której mieszka kredytobiorca.
Co ważne, w przypadku wakacji kredytowych 2024 kwota zaciągniętego kredytu nie ma znaczenia. Takie pomysły pojawiły się w wycofanym już i nieaktualnym projekcie ustawy. Obecnie nie będą one jednak obowiązywać.
Wakacje kredytowe w 2024. Wskaźnik RdD
W odróżnieniu od poprzednich edycji wakacji kredytowych należy zwrócić uwagę na jedną, istotną zmianę. Jest nią wartość wskaźnika RdD, czyli wskaźnik raty od dochodu.
Tym samym wprowadzono kryterium dochodowe jako warunek skorzystania z mechanizmu zawieszenia spłaty kredytu w 2024 roku. Dla banku ważny będzie okres ostatnich trzech miesięcy i dochodu poprzedzających miesiąc złożenia wniosku.
W 2024 r. z mechanizmu wakacji kredytowych będą mogli skorzystać konsumenci, którym rata kredytu przewyższa 35% dochodu (to tzw. wskaźnik RdD rata do dochodu).
Średnia arytmetyczna wartości wskaźnika RdD. Jak ją wyliczyć?
- należy zsumować dochody całego gospodarstwa domowego (wszystkich domowników) w każdym z ostatnich trzech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku (osobno dla każdego miesiąca),
- następnie dla każdego z 3 ostatnich miesięcy należy podzielić wysokość swojej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu przez łączny dochód (np. 3000 zł/6500 zł),
- potem oblicza się średnią arytmetyczną z 3 uzyskanych wyników,
- jeśli otrzymany wynik jest wyższy niż 35%, to ten kredytobiorca ma prawo skorzystać z wakacji kredytowych 2024.
PRZYKŁAD:
Kredytobiorca ma ratę kredytu hipotecznego do spłacenia w kwocie 3000 zł. Dochód jego całego gospodarstwa domowego wynosi 10 tys. zł. Wskaźnik RdD wynosi 30%, czyli kredytobiorca nie może skorzystać z wakacji kredytowych. Jeśli jednak jego dochód (całego gospodarstwa domowego) wyniósłby 8 tys. zł przy takiej samej racie to zawieszenie raty kapitałowej i odsetkowej byłoby możliwe (średnia arytmetyczna wartości wskaźnika RdD rzędu 37,5 proc).
Zgodnie z projektem, wartość wskaźnika RdD ma być oceniana na podstawie wniosku kredytobiorcy (czyli oświadczenia) o zawieszenie wykonania umowy. Wniosek odnośnie wartości wskaźnika RdD ma być wypełniony i podpisany przez kredytobiorcę pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Fundusz Wsparcia Kredytobiorców
Przy okazji nowelizacji przedłużającej wakacje kredytowe na 2024 r., wprowadzono korzystne dla kredytobiorców zmiany związane z korzystaniem ze środków Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.
Fundusz Wsparcia Kredytobiorców jest to pomoc dla tych kredytobiorców, którzy stracili pracę, a rata kredytu pochłania określoną część dochodu. Osoby w trudnej sytuacji finansowej mogą starać się o udzielenie im przez fundusz nieoprocentowanych pożyczek na spłatę części kapitałowej, jak i odsetkowej kredytu mieszkaniowego.
Taką pożyczkę można spłacać po okresie karencji, a jej część – jeśli pożyczkobiorca spłaca ją terminowo – może zostać umorzona.
Znaczącą zmianą jest zmniejszenie wielkości wskaźnika RdD z parametru na poziomie 50 proc. do 40 proc. Oznacza to, że o wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców mogą się ubiegać konsumenci, którym rata pochłania co najmniej 40% dochodu. Obecne przepisy pozwalają na 50%. Tym samym, jeżeli stosunek wydatków kredytobiorcy związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu mieszkaniowego stanowił będzie 40% dochodu jego gospodarstwa domowego, będzie on mógł wnioskować o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia. Dzisiejsza wysokość wskaźnika jest zbyt wygórowana dla wielu kredytobiorców.
Oprócz tego wydłużono okres wsparcia (wypłaty pożyczki) z 36 do 40 miesięcy, a maksymalną wartość uzyskania wsparcia zwiększono z 2000 do 2500 zł miesięcznie.
Projekt wsparcia z pomocy Funduszu Wsparcia Kredytobiorców zakłada również wydłużenie okresu dokonania spłaty pożyczki. Z obowiązujących 144 rat będzie można rozłożyć spłatę wsparcia na 200 rat. Obecne przepisy pozwalają na umorzenie 44 rat po dokonaniu spłaty (terminowej) 100 rat. Nowe zasady przewidują, aby umorzenie pozostałych 64 rat zwrotu wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia następowało po dokonaniu, bez opóźnienia, spłaty 134 rat.
Co ważne, Fundusz Wsparcia Kredytobiorców przeznaczony jest dla kredytobiorców, tylko wtedy, kiedy miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczny koszt obsługi kredytu nie będzie przekraczał trzykrotności kryteriów określonych w ustawie o pomocy społecznej.
Koszty wakacji kredytowych
Według szacunków Ministerstwa Finansów wsparcie kredytobiorców będzie cieszyło się dużą popularnością podobnie jak wcześniejsze edycje. Mimo „radości” kredytobiorców, zawieszenie rat to spory koszt dla banków.
Zgodnie z danymi Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego maksymalny roczny koszt wakacji kredytowych, przy założeniu, że skorzysta z nich 100 proc. uprawnionych to 3,6 mld zł. Jeśli z preferencji skorzysta analogiczny odsetek uprawnionych podobny jak w poprzednich latach to koszt szacuje się na 2,5 mld zł – informuje Ministerstwo Finansów.
Na dzień 30 września 2023 r. łączny koszt dotychczasowych wakacji kredytowych dla banków wynosił 12,8 mld zł.
