Ulga budowlana

2023-03-02

W polskim systemie podatkowym funkcjonuje wiele możliwości odliczeń (tzw. ulgi podatkowe). W deklaracji podatkowej zmniejszyć swoje zobowiązanie wobec fiskusa można z tytułu darowizny na cele religijne, ulgi na internet czy właśnie ulgi budowlanej.

Czym jest ulga budowlana?

To ulga podatkowa pozwalająca obniżyć koszty budowy nieruchomości, zakupu gruntu czy dokonania remontu. Występuje w różnych wariantach i kierowana jest niekiedy do bardzo konkretnych grup podatników. Na przykład, za jej pomocą można zmniejszyć środki wydane na wykończenie lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnegoalbo pokryć koszty wydane na przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne.

Aby nabyć tę ulgę wymagane są dokumenty, a także odpowiednio sformułowane zeznanie podatkowe. Jeśli wszystko pójdzie po naszej myśli, Urząd Skarbowy może dać spory zwrot wydatków budowlanych. Jakie są rodzaje ulg budowlanych?

Ulga budowlana — rodzaje

Ulga budowlana to pojęcie szerokie, które uwzględnia takie rodzaje odliczeń podatkowych jak:

• ulga remontowa,
• ulga na budowę nieruchomości w celu najmu,
• tzw. duża ulga budowlana,
• ulga na kasę mieszkaniową,
• ulga termomodernizacyjna,
• ulga na zabytki.

Należy pamiętać, że nie zawsze można odliczyć ulgę z wydatków bieżących. Część z ulg funkcjonowała w latach (ogółem) 1992–2005. Choć zmiana ustawy je zniosła, ci podatnicy, którzy mieli do niej ówcześnie prawo, nadal mogą ją odliczyć od podatku lub przychodu. Ulgi takie jak remontowa lub duża ulga budowlana funkcjonują na zasadzie praw nabytych.

Ulga budowlana na zasadzie praw nabytych

O co chodzi z prawami nabytymi? To sytuacja, w której ulga istniała, ale z powodu zmiany prawaprzestała obowiązywać. Niemniej, jeśli podatnik nabył prawa do skorzystania z niej w latach funkcjonowania ulgi, nadal może ją odliczyć. Istnieje jednak kilka warunków, które należy najpierw spełnić.

Ulga przysługuje, jeśli:

• podatnik poniósł w tym okresie koszty na własne potrzeby mieszkaniowe (kupno materiałów budowlanych, gruntu, nieruchomości czy remont),
• pozostały nieodliczone kwoty, a więc wydatki budowlane nie znalazły pokrycia w dochodach podatnika w latach istnienia ulgi — wydatki były po prostu większe niż ówczesne dochody w ciągu roku,
• podatnik ma odpowiednie dokumenty świadczące o poniesionych wydatkach budowlanych — np. dowody zakupu,
• podatnik nie rozliczył całości przysługującej mu zaległej ulgi.

Jeśli powyższe warunki są spełnione, podatnik może wnioskować do Urzędu Skarbowego o zaległe ulgi budowlane w każdym kolejnym roku podatkowym, aż do całkowitego odliczenia.

Ulga na modernizację budynku mieszkalnego — ulga remontowa

To pierwsza z ulg, z której można skorzystać na zasadach praw nabytych.

Ulga remontowa funkcjonowała w latach 2002- 2005. Dzięki niej można było odliczyć wydatki na własne potrzeby mieszkaniowe — przede wszystkim remont, modernizację mieszkania lub budynku mieszkalnego, na podstawie tytułu prawnego (np. zakup materiałów budowlanych na cele mieszkaniowe).

Ta ulga dotyczyła także sytuacji, gdy dokonywane były wpłaty na specjalnie w tym celu utworzony fundusz remontowy przy wspólnocie lub spółdzielni mieszkaniowej.

Kto może wciąż rozliczyć ulgę remontową?

Z zaległej ulgi remontowej, zwanej też modernizacyjną, skorzystać może podatnik, który:

• poniósł wydatki w latach 2003 – 2005 na remont lub modernizację własnego, lub wynajętego budynku,
• poniósł wydatek w wysokości minimum 567 zł,
• posiadał tytuł prawny do danej nieruchomości,
• w zeznaniu podatkowym za rok 2005 wysokość odliczenia nie pokrywała całości wydatków remontowych lub modernizacyjnych,
• dokonał w latach 2003 – 2005 wpłat na fundusz remontowy spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej.

Jeśli podatnik nadal nie odliczył całej ulgi remontowej, może to zrobić do 19% wydatków z lat 2003 – 2005. Nie więcej jednak niż:

• 4725 złw przypadku remontu lub modernizacji lokalu mieszkalnego,
• 5670 złw przypadku remontu lub modernizacji domu, lub w przypadku wpłaty na wspomniany fundusz remontowy.

Ulga przy nowo wybudowanym budynku mieszkalnym dla celów najmu

Tę ulgę również można odliczyć na zasadach praw nabytych. Ulga na budowę na wynajem funkcjonowała w latach 1992 – 2001. Podatnik mógł odliczyć wydatki poniesione przy budowie nowego budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Wymagane było minimum 5 lokali mieszkaniowych. Ulgę można było odliczyć zarówno gdy podatnik był jedynym właścicielem, jak i gdy miała miejsce współwłasność budynku mieszkalnego.

Ważne, aby w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym odbywał się docelowo najem. W ramach ulgi budowlanej na wynajem można było też odliczyć zakup gruntu pod budowę. Nie można było z kolei skorzystać z tej ulgi, jeśli dowolny z lokali wynajmowany był osobą z I grupy podatkowej — była więc ona zależna od dochodu podatnika. W tym przypadku przysługiwało osobne odliczenie — na podstawie ustawy o PIT.

Odliczenia od podatku w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej

To kolejna, nieistniejąca już dziś ulga budowlana, z której skorzystać można na zasadzie praw nabytych. Funkcjonowała ona w latach 1992 – 2003 i nie pozwalała na korzystanie z ulgi odsetkowej. Mimo tego, to dość szeroki rodzaj ulgi budowlanej. Pozwalała ona odliczyć od podatku dochodowego wiele typów wydatków budowlanych, chociażby:

• zakup gruntu, odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania pod budowę budynku mieszkalnego,
• budowę budynku mieszkalnego,
• zakup już istniejącego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego, będącego dotąd własnością gminy lub przedsiębiorcy zajmującego się budową lokali mieszkaniowych,
• rozbudowę lub nadbudowę budynku mieszkalnego, o ile służyły one celom mieszkaniowym,
• przystosowanie do celów mieszkalnych (czyli przebudowę) strychu, suszarni czy innego pomieszczenia, o ile przystosowanie odbyło się przed zasiedleniem lokalu,
• remont i modernizację budynku lub lokalu mieszkalnego, pod warunkiem posiadania tytułu prawnego i wpłaty na fundusz remontowy spółdzielni czy wspólnoty mieszkaniowej. Te powstawały na podstawie odrębnych przepisów – art. 27a ust.1 pkt 1 ustawy o PIT, w brzmieniu funkcjonującym do 1 stycznia 2002 r.

Odliczyć można też kwotę wkładu mieszkaniowego zaliczonego jako wkład budowlany

Jeśli spółdzielnia mieszkaniowa przeniosła własność lokalu mieszkalnego na rzecz członka spółdzielni, można odliczyć też wkład budowlany lub mieszkaniowy. Chodzi o nadwyżkę ponad kwotę wkładu mieszkaniowego, który spółdzielnia zaliczyła jako wkład budowlany.

Nie należy mylić dużej ulgi budowlanej ze zwrotem VAT na materiały budowlane

Ważne, aby nie pomylić zaległej dużej ulgi budowlanej (lub jakiejkolwiek innej) ze zwrotem podatku VAT uiszczonego przy zakupie materiałów budowlanych. To inny rodzaj odliczeń podatkowych. Nie uwzględnia się jej w zeznaniu podatkowym, lecz w druku VZM-1.

Kto może skorzystać z dużej ulgi budowlanej?

Z dużej ulgi podatkowej skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy w latach 1992 – 2001 dokonali jednej z wymienionych wcześniej inwestycji budowlanych oraz o ile ich ówczesne dochody były niższe niż kwota przysługującej ulgi. Dużą ulgę podatkową można odliczać rokrocznie aż do całkowitego odliczenia na zasadach określonych w odpowiadającej ustawie.

Duża ulga budowlana — kiedy wygasa prawo do skorzystania?

Istnieje kilka okoliczności, w których podatnik traci możliwość odliczenia wydatków poniesionych na budowę, remont lub zakup mieszkania lub domu. Dzieje się tak, gdy:

• podatnik wycofał wkład ze spółdzielni mieszkaniowej, uprzednio odliczając ulgę,
• podatnik zmienił przeznaczenie lokalu z mieszkalnego na użytkowy, uprzednio odliczając ulgę,
• podatnik zbył grunt nabyty pod zabudowę,
• podatnik zbył prawa wieczystego użytkowania gruntu,
• podatnik zwyczajnie odliczył całą należną mu ulgę.

Ulga na kasę mieszkaniową

To kolejna zlikwidowana, ale możliwa od odliczenia ulga. Dotyczy ona tych podatników, którzy oszczędzali na tylko jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym i tylko w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Odliczana jest na podstawie odrębnych przepisów — ważna jest tutaj ustawa o PIT.

Odliczyć od podatku można kwoty wpłaconych oszczędności aż do momentu, który ustalony był w umowie o kredyt kontraktowy przed 1 stycznia 2002 r. Maksymalnie odliczyć można 30% wydatków, pod warunkiem, że zaoszczędzone pieniądze na rachunku oszczędnościowo-kredytowym zostały wykorzystane tylko na cele mieszkaniowe — budowa, przebudowa czy uzyskanie mieszkania od spółdzielni. Ulga przestaje przysługiwać, gdy:

• podatnik wycofał oszczędności z kasy mieszkaniowej przed ustalonym okresem oszczędzania lub po tym okresie, gdy środki wykorzystywane są na cele inne niż budowlane,
• podatnik przeniósł uprawnienia do rachunku oszczędnościowo-kredytowego na rzecz dowolnej osoby, z wyjątkiem swoich lub przysposobionych dzieci.

Ulga na kasę mieszkaniową a duża ulga budowlana

Te dwa rodzaje ulg kolidują ze sobą. Oznacza to, że nie można korzystać z obu naraz. Ci podatnicy, którzy już odliczyli dużą ulgę budowlaną, nie mogą odliczać dochodu odsetek od kredytu, który zaciągnęli na własne potrzeby mieszkaniowe. Można zmienić rodzaj ulgi, lecz najpierw dotychczasową otrzymaną trzeba zwrócić.

Ulga termomodernizacyjna

Tym razem chodzi o ulgę, która nie jest reliktem przeszłości, lecz funkcjonuje obecnie. Przy jej pomocy, można obniżyć koszty budowy i modernizacji nieruchomości mieszkalnej i zaoszczędzić na jej ociepleniu. Ulga termomodernizacyjna działa od 1 stycznia 2019 roku. Dzięki niej możliwe jest odliczenie od podstawy podatku kosztów, które wymagane były do poniesienia podczas realizacji termomodernizacji budynku. W przypadku ryczałtowców będzie to przychód. Co ważne — ulga ta działa z myślą o domach jednorodzinnych.

Jak działa ulga termomodernizacyjna?

Ulga skierowana jest do właścicieli lub współwłaścicieli domów jednorodzinnych. W związku z tym, konieczne jest posiadanie tytułu prawnego do danej nieruchomości. Odliczyć można wszystkie koszty remontowe — głównie te, które służyły poprawie ocieplenia budynku i oszczędzania energii cieplnej. Na przykład, wymiana okiennej stolarki, wymiana drzwi czy montaż paneli fotowoltaicznych mogą zostać objęte tą ulgą. Należy tylko wykazać, że wydatki poniesione zostały właśnie na ten cel — zarówno ze swoich, jak i pożyczonych pieniędzy.

Ulga termomodernizacyjna nie dotyczy nowych budynków. Objęte nią są jedynie domy jednorodzinne już istniejące, które przeszły termomodernizację. Odliczyć można maksymalnie 53 000 zł. Rozliczać ulgę można do 6 lat od momentu pierwszego wydatku.

Ulga termomodernizacyjna - jakie wydatki na materiały i urządzenia budowlane można odliczyć?

• materiały budowlane wykorzystywane do docieplenia przegród budowlanych, płyt balkonowych oraz fundamentów wchodzące w skład systemów dociepleń lub użytkowane do zabezpieczenia przed zawilgoceniem;
• kocioł gazowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;
• węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury;
• zbiornik na gaz lub zbiornik na olej;
• kocioł olejowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;
• kocioł do spalania biomasy;
• materiały budowlane wchodzące w skład instalacji ogrzewczej;
• materiały budowlane wchodzące w skład instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej;
• przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej;
• materiały budowlane wchodzące w skład systemu ogrzewania elektrycznego;
• pompa ciepła wraz z osprzętem;
• kolektor słoneczny wraz z osprzętem;
• ogniwo fotowoltaiczne wraz z osprzętem;
• stolarka okienna i drzwiowa;
• materiały budowlane składające się na system wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu.

Ulga termomodernizacyjna - jakie usługi można odliczyć?

• wykonanie audytu energetycznego budynku przed realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego;
• wykonanie analizy termograficznej budynku;
• wykonanie dokumentacji projektowej związanej z pracami termomodernizacyjnymi;
• wykonanie ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej;
• docieplenie przegród budowlanych lub płyt balkonowych lub fundamentów;
• wymiana stolarki zewnętrznej np.: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, drzwi zewnętrznych, bram garażowych;
• wymiana elementów istniejącej instalacji grzewczej;
• montaż kotła gazowego kondensacyjnego;
• montaż kotła olejowego kondensacyjnego;
• montaż pompy ciepła;
• montaż kolektora słonecznego;
• montaż systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła;
• montaż instalacji fotowoltaicznej;
• uruchomienie i regulacja źródła ciepła oraz analiza spalin;
• regulacja i równoważenie hydrauliczne instalacji;
• demontaż źródła ciepła na paliwo stałe.

Kto nie może odliczyć ulgi budowlanej termomodernizacyjnej?

Nie każdy podatnik może skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. Chodzi głównie o podatników, którzy:

• otrzymali dofinansowanie na termomodernizację ze środków publicznych, w całości lub części,
• już odliczyli inny rodzaj ulgi budowlanej,
• już odliczyli koszty inwestycji od dochodu (w przypadku ryczałtowców),
• ujęli swoje wydatki w kosztach.

Jak odliczyć ulgę budowlaną?

Wymienione ulgi budowlane odliczyć można przy okazji składania zeznania podatkowego. Są to odpowiednio PIT-36, PIT-37 i PIT-28. Ważne, aby wypełnić załącznik PIT-D, konkretnie służy temu pozycja 19 — Odliczenia, które nie znalazły pokrycia w przychodzie/dochodzie za lata ubiegłe.

Podstawą do ustalenia wysokości odliczenia są dokumenty dowodzące wydatków poniesionych na cele budowlane lub remontowe — umowy, faktury, paragony, rachunki. Nie wszystkie trzeba dołączać do zeznania podatkowego, ale należy je przechowywać na wypadek ewentualnej kontroli. Urząd Skarbowy zwraca należną kwotę w okresie około 4 miesięcy od dnia złożenia kompletnego wniosku. W przypadku złożenia formularza PIT elektronicznie na zwrot czekamy jedynie 45 dni.

Ulga na zabytki

W 2023 r. nie przysługuje już ulga na zabytki przyznawana za zakup nieruchomości będącej zabytkiem. Oznacza to, że decydującym czynnikiem o prawie do ulgi jest data zakupu danej nieruchomości - jeżeli akt notarialny nabycia został sporządzony przed 2023 r., to ulga wciąż przysługuje według zasady praw nabytych. Wciąż można skorzystać z tej ulgi, jeżeli remontujemy zabytek nieruchomy, czyli np. wykonujemy w nim prace konserwatorskie lub rekonstrukcyjne.

Warunki skorzystania z ulgi na zabytki w 2023 r., czyli odliczenia za koszty remontu zabytku:

• uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie robót budowlanych przy tym zabytku,
• poniesienie wydatku na remont zabytku,
• uzyskanie zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzającego wykonanie odpowiednio tych prac lub robót.

Współwłasność budynku mieszkalnego

Współwłaściciele budynku mieszkalnego rozliczają się na takich samych zasadach jak samodzielni właściciele. Kluczowe jest wypełnienie załącznika PIT-D. W przypadku małżonków, posiadających wspólnie nieruchomość, składają oni tylko jeden PIT-D. Niezależnie, czy rozliczają się z fiskusem wspólnie, czy indywidualnie. Wyjątkiem jest orzeczenie o separacji.

W przypadku ulgi termomodernizacyjnej oboje współmałżonków może starać się o nią osobno. Dzieje się tak, gdy rozliczają się naraz zarówno przez PIT-36/37, jak i PIT-28. W takim wypadku w PIT-D trzeba wskazać jaka część ulgi termomodernizacyjnej przypada poszczególnym małżonkom.