Pożyczka od rodziny – kiedy trzeba zapłacić podatek PCC?
Pożyczka od rodziny to częsta forma pomocy finansowej – szybka, nieoprocentowana i bezkonieczności angażowania banku. Wiele osób zapomina jednak, że nawet takie wsparciemoże wiązać się z obowiązkiem podatkowym. Kiedy pożyczka w rodzinie podlegaopodatkowaniu podatkiem PCC? W jakich sytuacjach można go uniknąć? Jakie sąkonsekwencje niedopełnienia formalności? Odpowiadają eksperci Podatnik.info.
Spis treści:
- Pożyczka od rodziny – co mówi prawo?
- Kiedy pożyczka od rodziny podlega opodatkowaniu?
- Jak uniknąć podatku od pożyczki rodzinnej?
- Co grozi za brak zgłoszenia pożyczki w rodzinie?
- Podsumowanie: kiedy i jak rozliczyć pożyczkę od rodziny
Pożyczka od rodziny - co mówi prawo?
Choć pożyczka od rodziny ma charakter prywatny i nie wymaga formy notarialnej, to jednak zgodnie z przepisami może podlegać opodatkowaniu. Ustawa z 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2000 Nr 86 poz. 959) jasno określa, kiedy trzeba zapłacić podatek od pożyczki w rodzinie i jakie obowiązki informacyjne ciążą na pożyczkobiorcy.
Pożyczka w rodzinie – definicja i przykłady
Pożyczka w rodzinie polega na przekazaniu pieniędzy lub innych rzeczy oznaczonych co do gatunku (na przykład określonej liczby sztuk lub kilogramów), z obowiązkiem ich zwrotu. Taka umowa może być zawarta ustnie lub pisemnie, a środki mogą być przekazane zarówno gotówką, jak i przelewem bankowym. Choć odbywa się w gronie bliskich, nie oznacza to braku formalnych obowiązków.
Spójrzmy na przykład. Rodzice przelewają dziecku 20 000 zł na zakup auta, dziadkowie wspierają wnuka 15 000 zł na wynajem mieszkania, brat pożycza siostrze 10 000 zł na wakacje. Każda z tych sytuacji, choć rodzinna, może wiązać się z obowiązkiem zgłoszenia do urzędu skarbowego i zapłaty podatku PCC – jeśli nie zostaną spełnione warunki zwolnienia.
Czy trzeba zgłaszać pożyczkę do urzędu skarbowego?
Tak – pożyczkę od rodziny trzeba zgłosić do urzędu skarbowego, jeżeli:
● przekracza określone limity kwotowe,
● a jednocześnie chcemy skorzystać ze zwolnienia z podatku PCC.
Brak zgłoszenia może skutkować koniecznością zapłaty podatku oraz karą finansową.
Kiedy pożyczka od rodziny podlega opodatkowaniu?
Nie każda pożyczka od bliskich wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku. Wszystko zależy od kwoty, stopnia pokrewieństwa oraz dochowania warunków formalnych.
Podatek PCC – od jakiej kwoty?
Zgodnie z ustawą o PCC (Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959), pożyczka udzielona przez osobę fizyczną co do zasady podlega opodatkowaniu stawką 0,5%. Jednak w praktyce wiele pożyczek – zwłaszcza w gronie najbliższej rodziny – może korzystać ze zwolnienia. Limity obowiązujące w przypadku pożyczkodawców spoza I grupy podatkowej wynoszą:
● do 1000 zł – pożyczka jest całkowicie zwolniona z PCC i nie trzeba jej zgłaszać,
● powyżej 1000 zł – obowiązek zapłaty podatku powstaje, chyba że podatnik spełni
warunki zwolnienia.
Jak wspomnieliśmy, pożyczka od rodziny jest objęta innymi zasadami. Gdy umowa zawarta jest między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej i jej wysokość nie przekracza kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn, określonej dla tej grupy podatkowej, tj. 36 120 zł, wówczas nie obowiązuje podatek od pożyczki w rodzinie. Co ważne, obowiązuje zasada sumowania wszystkich pożyczek od tej samej osoby z ostatniego roku i 5 lat poprzedzających ten rok.
Pożyczka od rodziców a podatek
Rodzice pożyczkobiorcy znajdują się w I grupie podatkowej. Dzięki temu można zastosować zasady całkowitego zwolnienia z podatku – nawet po przekroczeniu kwoty 36 120 zł. Zgodnie z przepisami, za rodziców uważa się również przyspasabiających. W tym przypadku będą obowiązywały takie same zasady zwolnienia jak w przypadku, gdy występuje pożyczka od rodziców. Podatek PCC na takich samych zasadach obowiązuje także osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczowychowawczej czy też w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Zwrot pożyczki a urząd skarbowy
Urząd skarbowy może sprawdzić zarówno samą pożyczkę, jak i jej zwrot – szczególnie gdy dochodzi do kontroli majątkowej lub podejrzenia nieujawnionych źródeł dochodu. Brak dokumentów potwierdzających pochodzenie środków (na przykład: umowy, przelewów) może skutkować domiarami podatkowymi. Dlatego warto zachować dokumentację, która potwierdzi zwrot pożyczki od rodziny. Urząd skarbowy ma prawo dostępu do takich
informacji w przypadku kontroli. Jeśli czekasz na zwrot podatku z urzędu skarbowego, sprawdź także artykuł, w którym
omawiamy zasady i terminów realizacji przelewów:
https://www.podatnik.info/publikacje/kiedy-otrzymam-zwrot-podatku-z-us,6125fd
Jak uniknąć podatku od pożyczki rodzinnej?
Pożyczka w rodzinie jest objęta całkowitym zwolnieniem od podatku od czynności cywilnoprawnych, niezależnie od wartości. Aby skorzystać z tej preferencji, należy jednak spełnić kilka kluczowych warunków.
Warunki zwolnienia z PCC
Aby skorzystać z całkowitego zwolnienia z PCC, należy pamiętać o kilku warunkach, jakie musi spełniać pożyczka od rodziny. Podatek nie obowiązuje, jeżeli umowa została zawarta pomiędzy osobami z najbliższej rodziny. Oznacza to:
● żonę, męża,
● zstępnych, na przykład córkę, syna, wnuka, wnuczkę, prawnuka, prawnuczkę,
● wstępnych, na przykład matkę, ojca, babcię, dziadka, prababcię, pradziadka,
● pasierbicę, pasierba,
● siostrę, brata,
● macochę, ojczyma.
Jeżeli wartość pożyczki przekracza kwotę 36 120 zł, nadal może być zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych pod dwom warunkami:
● złożenia deklaracji PCC-3 (w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych) w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki, chyba że umowa została zawarta w formie aktu notarialnego, oraz
● udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę w określonej formie, np. dowodem przekazania pieniędzy na jego rachunek płatniczy lub inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Obowiązki dokumentacyjne – dowody przelewu
Kluczowe jest, by dysponować dokumentem potwierdzającym przekazanie pieniędzy – najczęściej będzie to:
● potwierdzenie przelewu z konta pożyczkodawcy na konto pożyczkobiorcy,
● tytuł przelewu opisujący cel transakcji (np. „pożyczka od ojca”).
Bez tego zwolnienie z PCC może nie zostać uznane przez urząd skarbowy.
Co grozi za brak zgłoszenia pożyczki w rodzinie?
Brak zgłoszenia pożyczki rodzinnej do urzędu skarbowego może skutkować:
● koniecznością zapłaty podatku PCC z odsetkami,
● karą grzywny do wysokości 20% kwoty nieujawnionej,
● kwalifikacją jako przychód z nieujawnionych źródeł (opodatkowanie nawet 75%).
Urząd skarbowy ma prawo weryfikować pochodzenie środków – zwłaszcza gdy pojawiają się duże przelewy, zakupy nieruchomości czy podejrzane wpłaty gotówkowe.
Podsumowanie: kiedy i jak rozliczyć pożyczkę od rodziny?
Pożyczka od rodziny to wygodne rozwiązanie, ale nie zwalnia z obowiązków wobec urzędu skarbowego. Warto zapamiętać:
● pożyczki w najbliższej rodzinie mogą być całkowicie zwolnione z podatku PCC,
● kluczowe jest terminowe zgłoszenie pożyczki (PCC-3) w ciągu 14 dni,
● przelew bankowy lub przekaz pocztowy są obowiązkowe dla zachowania zwolnienia,
● brak zgłoszenia lub dowodów może skutkować karami.
Jeżeli masz dodatkowe pytania dotyczące spełniania warunków zwolnienia, możesz skorzystać z pomocy ekspertów Podatnik.info. Gdy nadejdzie czas składania deklaracji podatkowych, możesz skorzystać z trzech rozwiązań umożliwiających dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zapewnia Podatnik.info.
