Podatek minimalny 2024 - jakie zmiany w CIT?

2023-09-29

1 stycznia 2024 roku, po dwóch latach, kończy się zawieszenie przepisów o minimalnym podatku dochodowym. Jeśli firmy odnotują starty podatkowe lub nie przekroczą 2 proc. progu rentowności, zapłacą podatek minimalny po raz pierwszy w 2025 roku.

Czym jest minimalny podatek dochodowy CIT?

Minimalny podatek dochodowy od osób prawnych nazywany jest ustawowo podatkiem od spółek, zacznie obowiązywać od stycznia 2024 roku. Nie należy go mylić z podatkiem od przychodów z budynków. Podatek minimalny to rozwiązanie wprowadzone przez Polski Ład, którego celem jest opodatkowanie przedsiębiorców, którzy wykazują stratę podatkową i nie uiszczają CIT na ogólnych zasadach. Jest to zupełnie nowy rodzaj zobowiązania podatkowego po stronie podatników podatku dochodowego od osób prawnych.

Według nowych przepisów o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, podatnicy zobowiązani będą wykazać podstawę opodatkowania, pomniejszenia i kwotę minimalnego podatku dochodowego w zeznaniu rocznym. Nowe przepisy (odmiennie niż przy podatku minimalnym od budynków) nie wymagają wpłaty zaliczek na minimalny podatek dochodowy w ciągu roku podatkowego. Podatek ten jest obliczany rocznie i wpłacany na rachunek urzędu skarbowego w terminie adekwatnym do złożenia zeznania rocznego.

W oparciu o art. 38ec ustawy o CIT, podatnicy zobowiązani do jego zapłaty zgodnie z art. 24ca zostali zwolnieni z tego obowiązku za okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. W przypadku podatników, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2024 r. a zakończy się po 31 grudnia 2023 r., zwolnienie stosuje się do końca tego roku podatkowego.

Kto musi zapłacić podatek minimalny?

Nowy podatek od spółek dedykowany jest dla dużych przedsiębiorstw, korporacji i innych podmiotów o znacznym rozmiarze i szerszym niż w obrębie terytorium RP zasięgu oddziaływania. Podmioty zobowiązane do zapłaty to np. spółka będąca podatnikiem CIT (akcyjna, sp. z o.o., prosta spółka akcyjna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wybrane spółki jawne lub ich zagraniczne odpowiedniki, jeśli prowadzą działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład). 

Podatek od spółek dotyczy:

• podatników, którzy mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;

• podatkowych grup kapitałowych;

• podatników prowadzących działalność poprzez położony na terytorium RP zagraniczny zakład, czyli podatników, którzy nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium RP.

Obowiązuje także kryterium dochodowe, podatek minimalny zapłacą wyłącznie podatnicy, którzy: ponieśli stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo osiągnęli udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2%.

Kiedy płacimy podatek minimalny?

Pomiędzy uchwaleniem przepisów w ramach tzw. Polskiego Ładu, a ich pełnym wejściem w życie, zostały one zmienione. Trzecia wersja Polskiego Ładu odroczyła wprowadzenie w życie podatku minimalnego CIT do stycznia 2024 roku. Wobec tego spółki mają czas do końca 2023 rok, by przygotować się na nowy podatek, który zapłacą dopiero w 2025, przy okazji rozliczenia dochodów za rok 2024.

Wyłączenia i zwolnienia z podatku

Ustawa przewiduje szereg wyłączeń, które obejmą m.in.: małych podatników CIT (podmiotów, których roczne przychody brutto nie przekraczają 2 000 000 euro) oraz spółek prowadzących gospodarkę komunalną. Podatku od spółek nie zapłacą także podatnicy, którzy w roku podatkowym większość przychodów innych niż z zysków kapitałowych osiągnęli w związku z eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych lub wydobywaniem kopalin, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach. Minimalny podatek dochodowy CIT nie będzie miał zastosowania także dla podatników, którzy spełniają co najmniej jeden z poniższych warunków: 

• podatnicy, którzy w roku podatkowym rozpoczęli działalność oraz w kolejnych dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym,

• podatnicy, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy,

• podatnicy, których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne,

• ich rentowność przekroczyła 2% w co najmniej jednym roku podatkowym spośród trzech ostatnich,

• postawieni w stan upadłości, likwidacji lub w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego,

• większość ich przychodów pochodzi z transakcji, w których ceny lub sposób ich ustalania wynikają z ustaw, lub innych aktów normatywnych,

• podatnicy, których większość przychodów zostało osiągniętych w związku ze świadczeniem usług ochrony zdrowia,

• są stroną umowy o współdziałanie,

• działają w branży faktoringowej,

• są przedsiębiorstwami górniczymi korzystającymi z pomocy publicznej,

• są przedsiębiorstwami finansowymi w rozumieniu art. 15c ust. 16 ustawy o CIT (banki, SKOK-i, towarzystwa ubezpieczeniowe, etc.),

• tworzą grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75 proc. w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy, jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam i spółki te łącznie osiągają udział dochodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach z tego źródła na poziomie przekraczającym 2 proc.,

• podatnicy, którzy zawrą z Szefem KAS tzw. umowę o współdziałaniu w ramach dobrowolnych form współpracy z organami podatkowymi.

Wysokość podatku minimalnego

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy podatnik CIT będzie zobowiązany do zapłaty podatku minimalnego. Należy zatem spróbować obliczyć proporcję dochodu do przychodu podatkowego za 2024 rok. Pozwoli to zweryfikować możliwość skorzystania ze zwolnień i wyłączeń ustawowych.

Stawka minimalnego podatku dochodowego wynosi 10% od podstawy opodatkowania. Warto zauważyć, że na podstawę opodatkowania składają się:

• przychody z zysków innych niż kapitałowe;

• część kosztów finansowania dłużnego na rzecz podmiotów powiązanych;

• odroczony podatek dochodowy wynikający z kwoty amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej;

• niektóre koszty usług niematerialnych.

Podstawy opodatkowania

Podstawę wyliczenia podatku minimalnego stanowią nie tylko przychody, ale i wybrane kategorie kosztowe takie jak.: usługi niematerialne, koszty finansowania dłużnego, rozliczenia dotyczące podatku odroczonego. Podatek wyniesie 10 proc. podstawy opodatkowania, czyli sumy m.in. 1,5 proc. wartości przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym.

Podatnik będzie mógł skorzystać z uproszczonej podstawy opodatkowania, czyli 3 proc. wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych. O wyborze takiego sposobu ustalania podstawy opodatkowania składa się informacje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, za który dokonany został taki wybór.

Warto pamiętać, że podstawa opodatkowania może podlegać pomniejszeniu o:

• wartość odliczeń zmniejszających w roku podatkowym podstawę opodatkowania z wyłączeniem pomniejszeń o nieuregulowane przez odbiorcę wierzytelności;

• wartość dochodów zwolnionych z podatku dochodowego CIT u podatnika, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień z tego podatku.

Dodatkowo podatnicy będą mogli odliczyć wartość zapłaconego minimalnego podatku dochodowego od obliczonego i wykazanego w zeznaniu rocznym podatku dochodowego CIT. Odliczenia będą mogli realizować w ciągu 3 kolejnych lat po roku, w którym dokonali wpłaty minimalnego podatku dochodowego.

Jak wyliczyć stratę ze źródła przychodów?

Do obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach nie uwzględnia się wydatków na nabycie środków trwałych, a także przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio lub pośrednio związanych z tymi przychodami.

Obowiązuje także dodatkowe wyłączenia:

• z kosztów podatkowych opłat z tytułu umowy leasingu, w tym odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego wykorzystywanego na podstawie umowy leasingu finansowego (art. 17a pkt 1 ustawy o CIT, a więc jeżeli odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający),

• z przychodów oraz kosztów podatkowych wartości należności handlowych zbywanych na rzecz podmiotów z branży faktoringowej,

• z kosztów podatkowych 20 proc. kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne oraz wpłat do pracowniczych planów kapitałowych,

• z kosztów podatkowych wzrostu wartości energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego w odstępach rocznych,

• wartości podatku akcyzowego (przy uwzględnieniu także obrotu wyrobami akcyzowymi), podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej.

Globalny podatek minimalny

Nowa unijna dyrektywa przewiduje globalny podatek minimalny do zapłaty przez wielkie międzynarodowe grupy przedsiębiorstw oraz duże grupy krajowe w UE. Dyrektywa w sprawie wprowadzenia tego podatku (2022/2523) została przyjęta przez ministrów finansów UE dnia 14 grudnia 2022 roku. Ma ona objąć międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe, których światowy roczny obrót wynosi łącznie minimum 750 mln euro. W rezultacie, niektórzy przedsiębiorcy mogą już od 2024 r. zostać obciążeni dwiema nowymi daninami: na poziomie krajowym oraz globalnym. Różnią się one znacząco jeśli chodzi o podstawę obliczenia podatku czy mechanizm kalkulacji podstawy opodatkowania.