Nowy Ład - zmiany od 1 lipca 2022

2022-04-26

Wprowadzony 1 stycznia 2022 r. Nowy Ład był niemałą rewolucją. Wprowadził kilkadziesiąt zmian w polskim systemie podatkowym. Spora część zmian okazała się jednak nieprzemyślana oraz niedostatecznie dobrze wytłumaczona Polakom.

Część zmian dla podatników była niewątpliwie korzystna (np. podniesienie kwoty wolnej od podatku dochodowego czy nowe ulgi podatkowe), ucieszyli się też najmniej zarabiający – pensja minimalna wzrosła do 3010 zł brutto. Spora część zmian okazała się jednak nieprzemyślana oraz niedostatecznie dobrze wytłumaczona Polakom. Potworki, takie jak ulga dla klasy średniej, dla większości podatników powodowały więcej kłopotów niż powodów do radości. Podobnie jak nowe zasady obliczania składki zdrowotnej. Początek roku był burzliwy także dla księgowych i doradców podatkowych. Zarówno zamieszanie, jakie wywołało wejście w życie Nowego Ładu jak i pogarszające się okoliczności gospodarcze w związku z wojną na Ukrainie spowodowały, że Ministerstwo Finansów postanowiło dokonać rekonstrukcji własnego projektu. Zmiany przedstawiono w marcu, a na przełomie marca i kwietnia skonsultowano ze stroną społeczną. Nowy Ład 2.0 wchodzi w życie 1 lipca 2022 r. i szykuje sporo poprawek i zmian, np. likwidację ulgi klasy średniej czy pewne możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Więcej w artykule.

Obniżka stawki podatku PIT z 17% na 12% na skali podatkowej

Pierwszą i bodaj najważniejszą ze zmian dla podatników rozliczających się na zasadach ogólnych jest obniżka stawki podatku PIT z 17% na 12% w pierwszym progu podatkowym. Co ważne, stawka PIT została obniżona przy zachowaniu kwoty wolnej od podatku na poziomie 30000 zł rocznie i granicy pierwszego progu podatkowego na poziomie 120000 zł. Z tej zmiany najbardziej ucieszą się podatnicy etatowi, zatrudnieni na umowie o dzieło, umowie zlecenie lub przedsiębiorcy rozliczający się na skali podatkowej. Obniżka o 5 punktów procentowych w tym wypadku oznacza zmniejszenie obciążenia podatkowego o około 30 procent. To dość sporo. Wedle rządu skorzysta na tym 13 milionów podatników. Wraz z obniżką podatku zmienia się też kwota zmniejszająca podatek – z 5100 zł na 3600 zł, co miesięcznie (1/12 kwoty zmniejszającej podatek) oznacza obniżanie zaliczek na podatek dochodowy o 300 zł, zamiast dotychczasowych 425 zł.

Koniec ulgi dla klasy średniej

Obniżka podatku dochodowego wiąże się z likwidacją ulgi dla klasy średniej. Po 1 lipca 2022 r. nie będzie ona miała zastosowania i znika obowiązek jej naliczania także wobec dochodów uzyskanych w okresie styczeń – czerwiec 2022 r. Nie ma też obowiązku dokonania przez płatników korekty w przypadku już naliczonej ulgi za poprzednie miesiące. Ulga dla klasy średniej, choć dla niektórych podatników była dość opłacalna, zyskała opinię najbardziej komplikującej rozliczenia podatkowe i jednym z najmniej atrakcyjnych elementów Nowego Ładu. Resort finansów uznał, że lepszym rozwiązaniem od ulgi będzie obniżenie podatków wszystkim. Ustawodawca pozostawił jednak pewną furtkę. Ulgę dla klasy średniej będzie można zastosować wyjątkowo przy rozliczeniu za rok podatkowy 2022, jeśli jej zastosowanie okaże się korzystniejsze dla podatnika niż zasady obowiązujące od 1 lipca 2022 r. Wtedy naczelnik właściwego urzędu skarbowego będzie miał obowiązek zwrócić podatnikowi różnicę.

PIT-2 u kilku pracodawców – ucieszą się wieloetatowcy

Nowy Ład przypomniał Polakom o istnieniu formularza PIT-2. Przypomnijmy, że służy on deklaracji podatnika o uprawnieniu płatnika do uwzględniania kwoty wolnej od podatku na etapie obliczania zaliczek na podatek dochodowy. Płatnik stosuje wtedy kwotę zmniejszającą podatek, która od 1 lipca 2022 r. wynosi 300 zł miesięcznie. Tym samym z kwoty wolnej podatnik może korzystać już przy wypłacie netto. W przypadku niezłożenia PIT-2, płatnik nie uwzględnia kwoty wolnej i podatnik otrzymuje niższą wypłatę netto. Podatnik swoje pieniądze odzyska, lecz dopiero przy zeznaniu rocznym, w następnym roku kalendarzowym. Problemem było to, że PIT-2 dotąd podatnik mógł złożyć tylko u jednego płatnika (pracodawcy). W ten sposób kwota wolna była uwzględniania do zmniejszania zaliczek tylko w jednym zakładzie pracy, co było niekorzystne wobec wieloetatowców. Nowelizacja Nowego Ładu to zmienia. Od 1 lipca 2022 r. podatnik może złożyć PIT-2 u maksymalnie 3 płatników. Kwota zmniejszająca podatek zostaje równomiernie rozdzielona pomiędzy 3 pracodawców, i wynosi:

• 300 zł – czyli 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, w przypadku jednej umowy,
• 150 zł – czyli 1/24 kwoty zmniejszającej podatek, w przypadku dwóch umów,
• 100 zł – czyli 1/36 kwoty zmniejszającej podatek, w przypadku trzech umów.

Oprócz tego nowelizacja Nowego Ładu pozwala na złożenie PIT-2 nie tylko etatowcom, lecz także tym podatnikom, którzy uzyskują przychody z działalności wykonywanej osobiście. Na ogół w formie umów o dzieło, umowy zlecenie lub kontraktów menadżerskich.

Kwota wolna od podatku dla umów zlecenie w trakcie roku podatkowego

Przed nowelizacją Nowego Ładu podatnicy uzyskujący dochody z umowy zlecenie mogli korzystać z kwoty wolnej od podatku dopiero przy rozliczeniu rocznym. Od 1 lipca 2022 r. kwota wolna, w przypadku takich podatników, będzie mogła być stosowana przez płatnika już na etapie naliczania zaliczek na podatek dochodowy. Tym samym pracownicy zatrudnieni na umowie zlecenie nie będą musieli czekać na zwrot nadpłaconego podatku z tytułu kwoty wolnej do rozliczenia rocznego, lecz otrzymają go już w wynagrodzeniu netto.

Podwójne obliczanie zaliczek na podatki dochodowe – czy też znika?

Na tę chwilę płatnicy mają za zadanie obliczać zaliczki na podatek dochodowy zarówno wedle zasad obowiązujących w roku podatkowym 2021, jak i wedle zmian, jakie wniósł Nowy Ład w styczniu 2022 r. Następnie zastosować ten wariant, który okaże się wobec podatnika korzystniejszy. Resort finansów zapowiedział, że wraz z nowelizacją Nowego Ładu już od 1 lipca 2022 r. płatnicy będą zwolnieni z podwójnego liczenia zaliczek. W uchwalonej nowelizacji nie ma jednak o tym mowy, z wyjątkiem uzasadnienia do ustawy, które wspomina o uchyleniu art. 53a ustawy o PIT. Artykuł ten nakładał na płatników taki obowiązek. Trudno traktować uzasadnienie do ustawy jako źródło prawa, stąd trudno się dziwić konsternacji, jaka pojawiła się wśród płatników. Możliwe, że rząd doprecyzuje tą kwestię w najbliższej przyszłości. To, co zaś wynika z ustawy to to, że jeśli płatnik pobierze zaliczkę na PIT w lipcu 2022 r. kierując się przepisami obowiązującymi jeszcze 30 czerwca 2022 r. i nie przekaże jej urzędowi skarbowemu, będzie miał obowiązek oddać podatnikowi tę część zaliczki, która będzie nadwyżką wobec tej obliczonej na zasadach obowiązujących od 1 lipca 2022 r.

Powrót wspólnego rozliczania się z dzieckiem

Powraca możliwość rozliczenia się z fiskusem jako samotny rodzic wychowujący dziecko. W wersji Nowego Ładu funkcjonującej od 1 stycznia 2022 r. w to miejsce przewidziana była ulga w wysokości 1500 zł. Przysługiwała wszystkim podatnikom wychowującym samotnie dziecko. Nowelizacja Nowego Ładu sprawia, że znów rozliczyć się z dzieckiem mogą panny i kawalerowie, wdowcy, rozwodnicy, małżonkowie w separacji oraz osoby, których małżonek jest pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Wspólne rozliczenie PIT z dzieckiem jest możliwe już za rok podatkowy 2022 i zwiększony zostaje limit przychodów dziecka z 3089 zł na 16061,28 zł – co stanowi dwunastokrotność renty socjalnej.

Zmiany w ulgach rodzinnych

Renty rodzinne dzieci małoletnich nie będą doliczane do dochodów rodzica. Dziecko będzie traktowane – przy wspólnym rozliczeniu jako osoba samotnie wychowująca dziecko – jako odrębny podatnik. Preferencja przewiduje skorzystanie z podwojonej kwoty wolnej od podatku oraz w przypadku lepiej zarabiających podatników zapłatę podatku wedle stawki PIT na poziomie 12%. Oprócz tego ulgi rodzinne, tj. ulga dla młodych, ulga na powrót, ulga dla seniora czy ulga dla rodziny 4+, mają od teraz zastosowanie także wobec zasiłków macierzyńskich.

Zmiany w uldze na zabytek

Rząd planował zlikwidowanie ulgi na zabytek, którą sam wprowadził w Nowym Ładzie. Pod wpływem konsultacji zdecydował się na pozostawienie jej, lecz w zmodyfikowanej formie. Od 1 lipca ulga dotyczy już nie zakupu nieruchomości zabytkowej, lecz tylko jej remontu. By jednak móc odliczyć koszty remontu od podatku, w ramach ulgi na zabytek, remont musi być oficjalnie zatwierdzony przez konserwatora zabytków.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne dla komplementariuszy

Nowelizacja Nowego Ładu przewiduje zmianę ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl zmian komplementariusz spółki komandytowo – akcyjnej będzie uznany jako prowadzący działalność gospodarczą. Tym samym rząd odwraca korzystne dla komplementariuszy zmiany, jakie wprowadził Nowy Ład – brak obowiązku płacenia składki zdrowotnej i składek na ZUS. Spowodowało to wzrost popularności spółki komandytowo – akcyjnej jako formy działalności, a wielu podatników prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą właśnie zdecydowało się założyć spółkę by korzystać ze zmian. Od 1 stycznia 2023 r. ta preferencja znika. Komplementariusze będą zobowiązani płacić zarówno składkę na ubezpieczenie kosztów zdrowotne jak i ubezpieczenia społeczne.

Zmiany dla przedsiębiorców – składkę zdrowotną będzie można wrzucić w koszty

Obok pogłębienia skomplikowania sposobu rozliczania się z fiskusem, kolejną ze zmór Nowego Ładu okazała się składka zdrowotna. Zwłaszcza dla przedsiębiorców. Nowelizacja Nowego Ładu wprowadza nieco korzystnych zmian zarówno dla podatników rozliczających się na podatku liniowym, podatku zryczałtowanym od przychodów ewidencjonowanych jak i tych, którzy wciąż mogą korzystać z karty podatkowej. Wysokość składki zdrowotnej nie zmienia się i nadal wynosi ona 9 % dochodu. Co zaś się zmienia?

1. Dla liniowców – przedsiębiorcy będą mogli zaliczyć kwoty zapłaconej składki zdrowotnej do kosztów prowadzenia działalności. Podstawa opodatkowania zostanie obniżona o wysokość zapłaconych składek zdrowotnych, maksymalnie jednak do kwoty 8700 zł rocznie.

2. Dla ryczałtowców – przedsiębiorcy będą mogli obniżyć stanowiący podstawę opodatkowania przychód o 50% kwoty zapłaconych składek zdrowotnych. Ponieważ dla ryczałtowców najwyższa możliwa do zapłacenia składka zdrowotna wynosi 1007,81 zł, maksymalna kwota pomniejszenia przychodu może wynieść 503,91 zł. W skali roku ryczałtowcy mogą na zmianie zaoszczędzić między 60 a 1028 zł.

3. Dla rozliczających się na karcie podatkowej – przedsiębiorcy będą mogli pomniejszyć podstawę opodatkowania o 19% wysokości kwoty zapłaconych składek zdrowotnych.

Zmiany wchodzą w życie od 1 lipca 2022 r.

Wspólny termin składania zeznania podatkowego dla wszystkich podatników

Kolejną ze zmian, które można zaliczyć do tych upraszczających życie podatników jest ujednolicenie terminu składania rocznego zeznania podatkowego. Po nowelizacji będzie to 30 kwietnia dla wszystkich podatników, niezależnie od formy opodatkowania. Tym samym do końca kwietnia rozliczyć muszą się już nie tylko etatowcy, ale także ryczałtowcy, liniowcy, akcjonariusze spółek i inni.

Korzystne zmiany w PIT-0 dla emerytów

Zmiany w uldze dla seniora to jeden z postulatów strony społecznej. Rząd pod wpływem konsultacji uwzględnił go. Od teraz z ulgi mogą skorzystać zarówno ci podatnicy, którzy mają prawo do emerytury, lecz jej jeszcze nie pobierają, jak i ci, którzy zrezygnowali z jej pobierania na rzecz pracy zawodowej.

Ponowna możliwość zmiany formy opodatkowania

Przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania za rok 2022 wybrali ryczał od przychodów ewidencjonowanych lub podatek liniowy, będą mieli możliwość zmiany na opodatkowanie na zasadach ogólnych w trakcie roku podatkowego a nawet po nim. Termin na decyzję o zmianie mija:

• 30 kwietnia 2023 – w przypadku zarówno liniowców i ryczałtowców, którzy chcą rozliczyć na skali podatkowej cały rok podatkowy 2022. Tym samym zmiana formy opodatkowania może dokonać się ex post,
• 22 sierpnia 2022 - w przypadku ryczałtowców, którzy na zasadach ogólnych chcą rozliczyć tylko drugą połowę roku podatkowego 2022.

Taka możliwość ma zastosowanie wyłącznie wobec roku podatkowego 2022. W kolejnych latach podatkowych, przedsiębiorca będzie musiał wybrać formę opodatkowania, jak zwykle, na początku roku. Zmiana ta stanowi wyjątek i ma na celu niepogłębianie zamieszania jakie wywołuje Nowy Ład i jego nowelizacja.

Przedsiębiorcy, jeśli nie chcą, nie muszą wprowadzać zmian wstecz

Ci przedsiębiorcy, którzy zdecydują się nie wprowadzać zmian w księgach rachunkowych wstecz i tym samym pierwsze półrocze 2022 r. rozliczyć wedle dotychczasowych zasad Nowego Ładu, a zmiany (np. formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową) stosować dopiero od 1 lipca, będą mogli to zrobić. W wyniku konsultacji społecznych, rząd przychylił się do tego postulatu. Warunkiem jest podjęcie decyzji przez przedsiębiorców do 20 sierpnia 2022 r.