Kto powinien złożyć PIT-38?

2022-04-02

Obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym z podatku dochodowego dotyczy każdej osoby, która w danym roku podatkowym uzyskała jakikolwiek dochód. Wyróżniamy różne jego rodzaje i ich źródło, co w konsekwencji wiąże się z koniecznością wypełnienia odpowiednich deklaracji PIT.

W przypadku PIT-38 szczególnie zainteresowane powinny być wszystkie osoby, które zarobiły na sprzedaży akcji lub innych instrumentów finansowych w 2021 r. Co dokładnie to oznacza, z czym wiąże się wypełnienie deklaracji PIT-38 i kto powinien dokładnie tego dokonać? Przybliżamy wszystkie informacje przydatne podatnikom rozliczającym się z fiskusem w 2022 r.

Co to jest PIT-38?

Zanim przejdziemy do omówienia szczegółów, należy dokładnie omówić czego dotyczy PIT-38. Druk ten wykorzystywany jest do rozliczenia przychodów kapitałowych, do których zaliczamy wszystkie kapitały pieniężne. Dotyczy to osób, które w poprzednim roku podatkowym (w tym przypadku w 2021 r.) uzyskały prywatnie przychody z tytułu: 

1) odpłatnego zbycia:

• udziałów w spółkach mających osobowość prawną, ze spółki komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej (mających osobowość prawną),

• pożyczonych papierów wartościowych (tzw. sprzedaż krótka),

• papierów wartościowych,

• pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających,

2) objęcia udziałów (akcji) w spółkach prawa handlowego mających osobowość prawną (z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną) albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część,

3) odpłatnego zbycia walut wirtualnych (uzyskania przychodów z inwestycji w kryptowaluty), czyli inaczej wymiana waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną.

W przypadku PIT-38 nie ma znaczenia, czy płatnik w tym samym roku nabył prawa do zbywania tego typu papierów. Dla dopełnienia obowiązku podatkowego istotna jest wyłącznie data ich odpłatnego zbycia. Tym samym nieuwzględniane są daty poniesionych kosztów pozyskania lub okresu, kiedy zostało nabyte prawo do realizowania obecnych zysków ze zbycia owych papierów wartościowych.

Obowiązek wypełnienia formularza PIT-38 dotyczy wyłącznie osób fizycznych, które dokonały czynności wymienionych szczegółowo powyżej. Analogicznie druku nie muszą wypełniać podatnicy, którzy dokonywali w ubiegłym roku podatkowym operacji finansowych, wchodzących w zakres ich własnej działalności gospodarczej. Taka sytuacja wymaga wypełnienia innego druku przez podatnika. Za pośrednictwem PIT-36 lub PIT-36L może on zadeklarować przychód/stratę.

Warto również podkreślić, że ustawodawca nie nałożył obowiązku uregulowania w formularzu PIT zysków z lokat bankowych, oprocentowanych rachunków, czy też otwartych funduszy inwestycyjnych. W tym przypadku to instytucje nimi zarządzające są zobligowane do odprowadzenia należytego podatku. Wypełnienie specjalnego druku PIT-38 obowiązuje wyłącznie w momencie uzyskania przychodów kapitałowych.

Jak widać, deklaracja PIT-38 dotyczy w głównej mierze inwestorów prywatnych, którzy w ubiegłym roku podatkowym otrzymali zyski z kapitałów pieniężnych z gry na giełdzie. Dochód ten opodatkowany jest w wysokości 19%. Jest to niezmienna stawka, płacona od niewielkiego dochodu nazywana potocznie podatkiem giełdowym. 

Do kiedy należy rozliczyć PIT-38?

Podatnicy zobowiązani są do przestrzegania terminów podanych w harmonogramie rozliczeń podatku w 2022 r. Zgodnie z nim osoby rozliczające dochód za rok 2021, powinny złożyć deklarację PIT-38 do 2 maja 2022 r. (poniedziałek). Formularz należy przesłać do odpowiedniego urzędu skarbowego w formie deklaracji elektronicznej, korzystając z formularza online lub papierowej, przesyłając wypełnione dokumenty pocztą. Często podejmowaną kwestią w przypadku rozliczania podatku dochodowego jest ustalenie adresu odpowiedniego urzędu skarbowego. Druk PIT należy złożyć w urzędzie właściwym dla miejsca zamieszkania podatnika.

Dokumenty niezbędne do złożenia PIT-38 w urzędzie skarbowym

Wspomniana powyżej grupa podlega obowiązkowi rozliczenia się z urzędem skarbowym w rocznym zeznaniu podatkowym, wypełniając stosowną dokumentację. Co należy więc przygotować, aby prawidłowo rozliczyć PIT-38?

Formularz PIT-8C

PIT-38 należy złożyć do dnia 2 maja 2022 r., do czego niezbędne będzie skompletowanie wszystkich danych o uzyskanych przychodach z kapitałów pieniężnych w roku podatkowym 2021. Z reguły druk wypełniany jest na podstawie PIT-8C, które dostarczane jest przez biuro maklerskie oraz brokerów. Należy przy tym jednak pamiętać, że w przypadku posiadania kilku rachunków inwestycyjnych i korzystania z usług więcej niż jednego biur, niezbędne jest zebranie osobnych dokumentów PIT-8C. Informacje te, wspomniane podmioty, muszą dostarczyć do podatnika w terminie do końca lutego 2022 r. Przekazane mogą być zarówno w wersji fizycznej (np. list lub osobiście), jak i elektronicznie (w wiadomości e-mail). Należy pamiętać również, że jeden egzemplarz musi dotrzeć we wspomnianym terminie nie tylko do podatnika, ale także do właściwego urzędu skarbowego.

Co zawiera?

W deklaracji PIT-8C biuro maklerskie lub broker muszą zawrzeć dane o uzyskanych przez podatnika przychodach ze sprzedaży akcji i obligacji, w tym również poniesionych kosztach za cały okres roku podatkowego.

PIT-8C jest przede wszystkim formularzem zawierającym informacje podsumowujące transakcje wykonane przez inwestora w poprzednim roku podatkowym. Tym samym nie obowiązuje w sytuacjach, kiedy inwestujący wyłącznie kupował np. akcje. W takiej sytuacji podatnik nie otrzyma formularza, a także nie jest zobowiązany do złożenia deklaracji PIT-38. Kolejną ważną rzeczą jest przypadek, kiedy podatnik dokonał sprzedaży poza rachunkiem inwestycyjnym. Musi on wtedy samodzielnie wypełnić zeznanie podatkowe PIT-38.

Załącznik PIT/ZG

Kolejnym istotnym punktem podczas wypełniania deklaracji PIT-38 jest uwzględnienie przychodów uzyskanych przez podatnika za ubiegły rok podatkowy z tytułu inwestycji na zagranicznych rynkach lub sprzedaży udziałów w spółkach znajdujących się poza naszym krajem. W takiej sytuacji należy do formularza PIT-38 dołączyć załącznik PIT/ZG. Przeznaczony jest zarówno dla podatników inwestujących na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, jak i na giełdach zagranicznych. 

Należy przy tym pamiętać, że dotyczy on zysków nabytych na terenie kraju objętego umową o unikaniu podwójnego opodatkowania z zastosowaniem odliczenia proporcjonalnego.

Zasady rozliczenia przychodów uzyskanych za granicą

Ważną kwestią jest przykucie uwagi do tego, aby kwoty wyrażone w obcych walutach zostały przeliczone na złotówki według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego, poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, poniesienia kosztu, wydatku lub zapłaty podatku. Do wspomnianych kwot zaliczamy, więc:

• przychody,

• koszty,

• kwoty uprawniające do odliczenia od dochodu,

• podstawy obliczenia podatku lub obniżenia podatku,

• wydatki oraz podatek, stosownie do art. 11a ustawy.

Druk PIT/ZG nie jest wymagany w przypadku, kiedy źródłem dochodów jest polski pracodawca. Liczba kompletu załączników zależna jest od tego, z ilu krajów podatnik otrzymywał dochody. Dla każdego z nich należy wypełnić stosowny formularz, uwzględniający przychody uzyskane w danym kraju. 

Termin dołączenia załącznika PIT/ZG do zeznania podatkowego PIT-38 mija 2 maja 2022 r.

Rozliczenie PIT-38 przez małżonków

Nie ma możliwości rozliczania wspólnie z małżonkiem w związku z dochodami z PIT-38. Oznacza to, że w przypadku, kiedy obydwoje zaliczają się do grupy zobowiązanej do wypełnienia formularza PIT-38, muszą uzupełnić swoje deklaracje rozdzielnie. Spowodowane jest to w głównej mierze przez stałą stawkę procentową, która wspólne rozliczenie powoduje zbędnym.

Błędnie rozliczony formularz PIT-38 - jakie wiążą się z tym konsekwencje?

Często pojawiającym się pytaniem dotyczącym wypełnienia formularza PIT-38 jest jego błędne rozliczenie. Najważniejszą kwestią jest pamiętanie o ostatecznej dacie przesłania druku do właściwego urzędu skarbowego. Termin złożenia deklaracji jest niezwykle ważny. Podatnik, który na czas wywiąże się ze swojego obowiązku nie poniesie żadnych konsekwencji finansowych z tytułu błędnego wypełnienia wniosku. W razie zaistnienia nieprawidłowości urząd skarbowy jest zobowiązany, aby przesłać petentowi wezwanie do ponownego wypełnienia formularza w formie korekty PIT.

Sytuacja, która obejmuje nałożenie kary finansowej na podatnika, dotyczy uchylenia się od rozliczenia z urzędem skarbowym. W tej kwestii ponownie przewija się istota daty ostatecznego przesłania formularza PIT-38, gdyż spóźnienie również może zostać uznane za uchylenie się od obowiązku. Na szczęście nawet zapominalscy mogą liczyć na uniknięcie kary finansowej, jednak po zauważeniu przeoczonej daty, należy niezwłocznie złożyć stosowny druk. Chcąc zaoszczędzić na czasie, jaki może wydłużać oczekiwanie na dotarcie przesyłki pocztowej, warto rozliczyć PIT-38 przez Internet np. korzystając ze specjalnego programu do rozliczeń online.

Do formularza należy dołączyć tzw. czynny żal, czyli dokument zawierający zawiadomienie skierowane do urzędu o popełnieniu czynu zabronionego (tj. niedopełnienia obowiązku podatkowego). Należy podkreślić, że liczy się czas, zwłaszcza jeżeli podatnik chce zmniejszyć ryzyko kary finansowej.