Exit tax, czyli podatek od niezrealizowanych zysków – co musisz wiedzieć?

2025-01-20

W zależności od indywidualnej sytuacji każdego podatnika mogą pojawić się dodatkowe zobowiązania wobec urzędu skarbowego – poza znanym powszechnie podatkiem dochodowym. Do takich przypadków należy utrata polskiej rezydencji podatkowej lub przeniesienie posiadanego majątku poza granice kraju.

W tym momencie powstaje zobowiązanie, jakim jest exit tax. Co to jest i ile wynosi? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!

Spis treści:

• Exit tax – co to?
• Exit tax – kogo dotyczy?
• Podatek od niezrealizowanych zysków – najważniejsze informacje
• Podsumowanie: Exit tax – najważniejsze informacje

Exit tax – co to?

Exit tax, czyli podatek od niezrealizowanych zysków, to stosunkowo nowe rozwiązanie w polskim systemie podatkowym, wprowadzone w 2019 roku na mocy przepisów unijnych. Dyrektywa Unii Europejskiej ATAD (Anti-Tax Avoidance Directive), czyli Dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 roku ustanowiła przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

Powyższe przepisy unijne wymagają od państw członkowskich wdrożenia regulacji chroniących przed unikaniem opodatkowania przez międzynarodowe korporacje i osoby fizyczne. Podstawą prawną wprowadzenia exit tax w Polsce jest ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 2159).

Głównym celem tego podatku jest przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania przez osoby fizyczne i firmy, które przenoszą swoje aktywa lub rezydencję podatkową do krajów o korzystniejszych systemach podatkowych.

Podatek exit tax jest nakładany na niezrealizowane zyski, czyli na wzrost wartości aktywów, które nie zostały jeszcze sprzedane, ale ich wartość wzrosła podczas posiadania ich przez podatnika. Przykładowo, jeśli wartość akcji wzrosła, ale nie doszło do ich sprzedaży, podatek może zostać naliczony w przypadku przeniesienia rezydencji podatkowej za granicę.

Exit tax – kogo dotyczy?

Podatek od niezrealizowanych zysków może dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i podmiotów prawnych, przy czym zakres jego stosowania różni się w zależności od rodzaju podatnika.

Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, exit tax obowiązuje podatników, którzy:

• przenoszą swoją rezydencję podatkową za granicę i posiadają aktywa o łącznej wartości przekraczającej 4 mln zł,
• zmieniają miejsce zamieszkania w celach podatkowych i w wyniku tego dochodzi do utraty prawa Polski do opodatkowania przyszłych zysków z tych aktywów.

Co ważne, w skład majątku osobistego osoby fizycznej w przypadku zmiany rezydencji wchodzą elementy niezwiązane z działalnością gospodarczą:

• ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,
• udziały w spółce,
• akcje i inne papiery wartościowe,
• pochodne instrumenty finansowe oraz
• tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

W przypadku podmiotów prawnych obowiązują inne warunki. Exit tax ma zastosowanie do:

• firm, które przenoszą swoje aktywa lub całość działalności gospodarczej do innych jurysdykcji podatkowych,
• spółek przenoszących część działalności gospodarczej za granicę, jeśli Polska traci prawo do opodatkowania zysków z tych aktywów.

Warto zwrócić uwagę także na wyjątki obowiązujące w polskim prawie. Podatkowi nie podlegają osoby fizyczne przenoszące aktywa lub rezydencję podatkową w granicach Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), jeśli aktywa te pozostają związane z działalnością gospodarczą prowadzoną w UE lub EOG.

Wśród podatników pojawia się często pytanie, czy każda wyprowadzka wiąże się z powstawaniem obowiązku uregulowania exit tax. Jak wspomnieliśmy powyżej, dochodzi do tego wyłącznie w przypadku zmiany rezydencji. Aby podatnik mógł być dalej uznawany za polskiego rezydenta podatkowego, musi spełniać jedno z dwóch poniższych kryteriów:

• spędzanie w Polsce więcej niż 183 dni w roku podatkowym lub
• posiadanie w Polsce tzw. centrum interesów osobistych i gospodarczych (ośrodka interesów życiowych).

Podatek od niezrealizowanych zysków – najważniejsze informacje

Podatek od niezrealizowanych zysków obliczany jest na podstawie różnicy pomiędzy wartością rynkową aktywów a ich wartością podatkową. Stawki podatku wynoszą:

• 19% – standardowa stawka stosowana do większości aktywów,
• 3% – w przypadku braku możliwości ustalenia wartości podatkowej aktywów.

Obowiązek podatkowy powstaje w momencie przeniesienia rezydencji podatkowej lub aktywów za granicę. Co ważne, podatnik musi złożyć odpowiednią deklarację, jeżeli został objęty exit tax. CIT-NZ (CIT-NZS) obowiązuje w przypadku osób objętych podatkiem dochodowym od osób prawnych. Z kolei PIT-NZ (PIT-NZS) muszą złożyć osoby fizyczne.

Zobowiązanie należy uregulować do 7 dni od momentu złożenia deklaracji podatkowej. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy dużych kwotach podatku, możliwe jest rozłożenie płatności na raty lub uzyskanie odroczenia terminu płatności.

Exit tax wymaga wyceny aktywów rynkowych, która może być skomplikowana i wymagać zaangażowania specjalistów. Ponadto w niektórych przypadkach istnieje ryzyko podwójnego opodatkowania, szczególnie jeśli nowe miejsce rezydencji podatkowej ma podobne regulacje dotyczące niezrealizowanych zysków.

Podsumowanie: Exit tax – najważniejsze informacje

Poniżej prezentujemy najistotniejsze kwestie omówione szczegółowo w artykule.

• Na podstawie Dyrektywy ATAD (2016/1164) został wprowadzony w Polsce w 2019 roku exit tax.
• Co to za zobowiązanie? Exit tax to podatek od niezrealizowanych zysków, który dotyczy na przykład wzrostu wartości aktywów, które nie zostały sprzedane, ale ich wartość wzrosła podczas posiadania.
• Podstawą wprowadzenia tego zobowiązania w Polsce jest Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustaw podatkowych (Dz.U. 2018 poz. 2159).
• Exit tax dotyczy osób fizycznych, które przenoszą rezydencję podatkową za granicę z aktywami powyżej 4 mln zł. Obejmuje on w takim przypadku majątek osobisty, na przykład akcje, udziały, papiery wartościowe.
• Podatek od niezrealizowanych zysków dotyczy również osób prawnych przenoszących aktywa lub działalność gospodarczą do innych jurysdykcji podatkowych.
• Wyjątek stanowią osoby fizyczne i firmy przenoszące aktywa w ramach UE/EOG, pod warunkiem kontynuowania działalności gospodarczej w tych obszarach.
• Osoba fizyczna, która po przeprowadzce nadal pozostaje rezydentem podatkowym, musi spełniać jeden z dwóch kryteriów: spędzenie w Polsce ponad 183 dni w roku podatkowym lub posiadanie w Polsce centrum interesów osobistych i gospodarczych.
• Exit tax obowiązuje w dwóch stawkach podatku: 19% standardowa stawka oraz 3% w przypadku braku możliwości ustalenia wartości podatkowej aktywów.
• Obowiązek podatkowy powstaje w momencie przeniesienia rezydencji podatkowej lub aktywów za granicę.
• Podatnik musi złożyć odpowiednie deklaracje podatkowe, jeżeli jest objęty zobowiązaniem exit tax. CIT-NZ obowiązuje dla podatku od osób prawnych, z kolei PIT-NAZ dla osób fizycznych.
• Termin płatności zobowiązania wynosi 7 dni od złożenia deklaracji. Istnieje jednak możliwość rozłożenia płatności na raty.

Jeżeli masz dodatkowe wątpliwości, zapraszamy do konsultacji z ekspertami Podatnik.info! Każdy użytkownik bezpłatnego programu ma możliwość zadania dowolnego pytania specjalistom z obszaru księgowości, prawa podatkowego lub finansów. Ponadto w okresie rozliczania deklaracji podatkowych, zapewniamy trzy rozwiązania, które umożliwią dopełnienie formalności nawet w 5 minut!