Opodatkowanie e-booków i audiobooków
Rynek publikacji cyfrowych rozwija się w imponującym tempie, a wraz z nim rośnie znaczenie podatków. Ujednolicenie stawek VAT na e-booki i audiobooki otworzyło nowe perspektywy dla wydawców i dystrybutorów, ale też przyniosło wiele pytań o zasady rozliczeń. E-booki i audiobooki traktowane są dziś jako usługi cyfrowe, co oznacza, że ich opodatkowanie zależy od sposobu świadczenia treści – inaczej niż w przypadku tradycyjnych książek. Jak zatem wygląda obecnie podatkowa rzeczywistość literatury cyfrowej?
Przedsiębiorcy, którzy decydują się na sprzedaż treści cyfrowych, muszą dokładnie znać obowiązujące stawki VAT oraz zasady rozliczania podatku VAT od uzyskanych przychodów. W polskim systemie podatkowym funkcjonuje preferencyjna stawka 5% dla e-booków i audiobooków, co stanowi istotne ułatwienie dla wydawców i dystrybutorów tych publikacji. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie treści cyfrowe kwalifikują się do tej stawki – niektóre produkty, zwłaszcza te zawierające przeważające elementy multimedialne, mogą podlegać wyższym stawkom VAT. Znajomość aktualnych przepisów dotyczących opodatkowania i właściwego stosowania stawek VAT pozwala przedsiębiorcom uniknąć błędów w rozliczeniach i zapewnia prawidłowe wykazanie przychodów z działalności gospodarczej w Polsce.
Zmiany legislacyjne i dyrektywa UE 2018
W 2019 r. Polska dostosowała przepisy VAT do unijnych regulacji dotyczących publikacji elektronicznych. Kluczową zmianą było wdrożenie dyrektywy Rady (UE) 2018/1713 z 6 listopada 2018 r., która umożliwiła państwom członkowskim stosowanie obniżonych stawek VAT także wobec cyfrowych wersji książek i gazet. Zmiany legislacyjne były wynikiem dostosowania polskich przepisów do przepisów unijnych w sprawie wspólnego systemu podatku VAT.
W wyniku nowelizacji z września 2019 r. polski ustawodawca zrównał stawki podatku dla publikacji drukowanych i elektronicznych na poziomie 5 %. Od 1 listopada 2019 r. wszystkie książki – niezależnie od formy – objęte są więc tą samą, obniżoną stawką. Warto jednak podkreślić, że opodatkowanie książek papierowych i książek elektronicznych, mimo zrównania stawek VAT, różni się w zakresie niektórych obowiązków podatkowych oraz klasyfikacji, a sprzedaż książek elektronicznych podlega tym samym preferencyjnym zasadom co sprzedaż tradycyjnych książek papierowych. Jednocześnie wprowadzono stawkę 8 % dla prasy (również elektronicznej), a część publikacji specjalistycznych, np. niektóre czasopisma, zachowała stawkę podstawową.
Zmiany te stanowiły element szerszej reformy tzw. nowej matrycy stawek VAT, obowiązującej od 1 kwietnia 2020 r. W jej ramach wprowadzono nowe klasyfikacje CN i PKWiU oraz instytucję wiążącej informacji stawkowej (WIS), mającej ułatwić przedsiębiorcom prawidłowe stosowanie stawek VAT. Przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży książek obowiązuje wybór odpowiedniego kodu PKD. Od 1 listopada 2019 r. podatnicy mogą występować o wydanie WIS, by potwierdzić poprawność stosowanej stawki.
Czynni podatnicy VAT oraz czynny podatnik VAT muszą stosować się do polskiego VAT oraz stawek obniżonych i preferencyjnych stawek, które mogą się różnić w różnych krajach UE.
Aktualne stawki VAT
Od 1 listopada 2019 r. w Polsce obowiązuje obniżona stawka VAT w wysokości 5 % dla wszystkich publikacji kwalifikowanych jako książki – zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej (w tym e-booków i audiobooków). Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Finansów, od tego dnia również „e-booki (w tym audiobooki)” objęto 5-procentową stawką podatku.
Prawo polskie nie wyróżnia osobnej kategorii „publikacji elektronicznej” poza definicją książki, o której mowa w art. 2 pkt 40 ustawy o VAT. Oznacza to, że każda publikacja spełniająca ustawowe kryteria książki korzysta z obniżonej stawki niezależnie od nośnika. Jedynym wyjątkiem są publikacje, w których dominują elementy multimedialne (np. wideo lub muzyka) – w takich przypadkach stosuje się stawkę podstawową 23 %.
W praktyce większość e-booków i audiobooków objęta jest stawką 5 %. Wyższą, 23-procentową stawkę, mogą natomiast mieć publikacje elektroniczne, w których przeważają treści wideo lub interaktywne (np. książki z wbudowanymi grami lub materiałami filmowymi).
Definicja „publikacji elektronicznych” w prawie podatkowym
W przepisach dotyczących VAT nie funkcjonuje odrębna kategoria „publikacji elektronicznej”. Za publikacje uznaje się przede wszystkim książki i czasopisma – niezależnie od formy, w jakiej są udostępniane. Zgodnie z art. 2 pkt 40 ustawy o VAT, definicja książki obejmuje zarówno wydania tradycyjne, jak i elektroniczne.
Obniżona stawka 5 % dotyczy więc wszelkich form książek – drukowanych, w formacie PDF, e-booków czy audiobooków – o ile spełniają one warunki ustawowe (np. posiadają numer ISBN lub inny identyfikator, mają charakter literacki, naukowy lub informacyjny). W praktyce „publikacją elektroniczną” w rozumieniu VAT jest każda treść książkowa lub prasowa udostępniana w formie cyfrowej.
Z preferencji wyłączone są jedynie publikacje o charakterze reklamowym, erotycznym lub nawołującym do przemocy – niezależnie od formatu, podlegają one stawce 23 %. Definicja książki zawarta w art. 2 pkt 40 oraz pozycja 2 załącznika nr 10 do ustawy (stawka 5 %) jednoznacznie klasyfikują e-booki i audiobooki jako objęte stawką obniżoną. Tym samym – jak podkreślają organy podatkowe – zniesiono wcześniejsze różnice w traktowaniu wydawców publikacji cyfrowych i tradycyjnych.
Podsumowując, przy ustalaniu właściwej stawki VAT kluczowe jest prawidłowe zakwalifikowanie treści jako książki – czyli publikacji o charakterze literackim, naukowym lub informacyjnym – niezależnie od tego, czy jest ona wydana w formie druku, pliku czy nagrania dźwiękowego.
Sposoby rozliczenia sprzedaży e-booków
Poza właściwym ustaleniem stawki VAT, sprzedawca e-booka powinien również określić, w jaki sposób rozliczyć uzyskany przychód. Zależy to od charakteru działalności, jej częstotliwości i wysokości zarobków.
Sprzedaż e-booków można rozliczać w jednej z czterech form:
-
Działalność nierejestrowana
Dotyczy osób, które sprzedają e-booki w sposób regularny, ciągły i zarobkowy, ale ich miesięczny przychód nie przekracza 75% minimalnego wynagrodzenia. W takim przypadku dochód opodatkowany jest stawką 12%. -
Działalność gospodarcza
Jeśli sprzedaż e-booków ma charakter zorganizowany, zarobkowy i prowadzony w sposób ciągły, a przychód przekracza wspomniany limit 75% minimalnego wynagrodzenia, konieczne jest zarejestrowanie działalności gospodarczej. Podatek płacony jest wtedy według wybranej formy opodatkowania – np. na zasadach ogólnych, liniowo lub ryczałtem. -
Przychód z praw autorskich (majątkowych)
Tę formę stosuje się, gdy sprzedawany e-book jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego, a sprzedaż nie ma cech działalności gospodarczej. Dochód z praw majątkowych opodatkowany jest stawką 12% lub 32%, w zależności od wysokości przychodu. -
Działalność wykonywana osobiście
Ta forma rozliczenia dotyczy sprzedaży okazjonalnej – np. jednorazowego lub sporadycznego udostępnienia e-booka. Wysokość przychodu miesięcznego nie ma w tym przypadku znaczenia. Podatek wynosi 12% lub 32% od dochodu, w zależności od jego poziomu.
E-book jako usługa elektroniczna – zasady rozliczania VAT
Sprzedaż e-booka jest traktowana jako świadczenie usług drogą elektroniczną, dlatego przy rozliczaniu VAT należy zwrócić uwagę na status i kraj nabywcy. To właśnie te elementy decydują, gdzie powstaje obowiązek podatkowy i kto rozlicza podatek.
W praktyce można wyróżnić kilka podstawowych sytuacji:
1. Sprzedaż dla odbiorcy w Polsce
Transakcja podlega opodatkowaniu w Polsce. VAT rozlicza sprzedawca zgodnie z krajowymi zasadami i stawkami podatku.
2. Sprzedaż dla firm z UE lub spoza UE
Takie transakcje nie podlegają opodatkowaniu w Polsce. VAT rozlicza nabywca w swoim kraju, a polski sprzedawca wystawia fakturę z adnotacją „odwrotne obciążenie” (reverse charge).
3. Sprzedaż dla osób prywatnych z innych krajów UE
Jeżeli łączna wartość sprzedaży e-booków (oraz innych towarów dla osób fizycznych z UE) nie przekroczy 42 000 zł rocznie, sprzedawca może rozliczać VAT według stawek polskich.
Po przekroczeniu tego limitu VAT należy naliczać według stawek obowiązujących w krajach nabywców. W takiej sytuacji przedsiębiorca ma dwie możliwości:
-
rejestracja do VAT w poszczególnych krajach nabywców, lub
-
skorzystanie z procedury VAT OSS (One Stop Shop), czyli tzw. „jednego okienka”, które umożliwia rozliczanie zagranicznego VAT w Polsce.
4. Sprzedaż dla osób prywatnych spoza Unii Europejskiej
Taka sprzedaż nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce. Sprzedawca może wystawić fakturę z adnotacją „np.” – oznaczającą, że transakcja nie podlega opodatkowaniu w kraju.
5. Sprzedaż za pośrednictwem platform (marketplace)
Sposób rozliczenia VAT zależy od modelu współpracy z platformą.
-
Jeśli to platforma jest uznawana za ostatecznego nabywcę (czyli kupuje od sprzedawcy i odsprzedaje dalej), obowiązek rozliczenia VAT spoczywa na niej.
-
Jeśli natomiast odbiorcą jest bezpośrednio klient końcowy, stosuje się zasady opisane powyżej – w zależności od kraju i statusu nabywcy.
Kasa fiskalna przy sprzedaży e-booków
Sprzedaż e-booków zazwyczaj nie wymaga posiadania kasy fiskalnej, ponieważ ma charakter cyfrowy, a płatności realizowane są w formie bezgotówkowej – np. przelewem, kartą lub za pośrednictwem BLIK-a. Takie transakcje są automatycznie rejestrowane w systemach płatności internetowych, dzięki czemu przedsiębiorca może je udokumentować fakturą lub paragonem elektronicznym.
Obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej pojawia się dopiero wtedy, gdy e-booki oferowane są na fizycznych nośnikach (np. płycie CD, pendrivie, karcie pamięci) lub gdy sprzedaż odbywa się stacjonarnie i płatność przyjmowana jest w gotówce.
Przedsiębiorca, który prowadzi sprzedaż e-booków lub audiobooków drogą elektroniczną, nie musi instalować kasy fiskalnej, jeśli jego roczny przychód ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych nie przekracza limitu 20 000 zł. Warunkiem skorzystania z tego zwolnienia jest prowadzenie odpowiedniej ewidencji sprzedaży bezrachunkowej oraz prawidłowe wykazywanie przychodu do opodatkowania. W praktyce oznacza to, że wielu sprzedawców e-booków i audiobooków, którzy działają w internecie i nie przekraczają wskazanego limitu sprzedaży, może rozliczać się bez konieczności zakupu i obsługi kasy fiskalnej. To znacznie upraszcza formalności związane z opodatkowaniem sprzedaży e-booków i audiobooków w formie elektronicznej.
Kursy online a opodatkowanie VAT
Kursy online – podobnie jak e-booki i audiobooki – są traktowane jako usługi świadczone drogą elektroniczną i podlegają opodatkowaniu VAT. Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT ma obowiązek rozliczać podatek od sprzedaży kursów internetowych, niezależnie od tego, czy oferuje je w formie nagrań wideo, prezentacji, czy interaktywnych materiałów edukacyjnych.
W przypadku sprzedaży kursów online osobom prywatnym z innych krajów Unii Europejskiej, należy stosować stawkę VAT obowiązującą w kraju nabywcy – zgodnie z przepisami dotyczącymi usług elektronicznych. Oznacza to konieczność monitorowania stawek VAT w poszczególnych państwach oraz rozliczania ich za pomocą procedury VAT OSS (One Stop Shop).
Zastosowanie tej procedury pozwala znacząco uprościć obowiązki podatkowe i umożliwia legalną sprzedaż kursów online na rynkach zagranicznych, z zachowaniem odpowiednich stawek VAT właściwych dla każdego kraju odbiorcy.
