Dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków - od kiedy?
Rodzice wcześniaków będą mogli liczyć na dłuższy urlop macierzyński dzięki nowym przepisom, które wchodzą w życie już wkrótce. Jakie zmiany czekają rodziców przedwcześnie urodzonych dzieci? Kiedy będą mogli skorzystać z dodatkowego czasu wolnego na opiekę nad swoimi maluchami?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało projekt ustawy, który przewiduje wydłużenie urlopów macierzyńskich. Nowe przepisy będą miały zastosowanie do rodziców wcześniaków oraz dzieci hospitalizowanych po urodzeniu.
Proces legislacyjny
Projekt ustawy powstał w odpowiedzi na petycję Fundacji "Koalicja dla Wcześniaka", którą złożono na początku stycznia 2024 roku. W ministerstwie powołano wówczas zespół roboczy ds. uprawnień rodzicielskich dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych i hospitalizowanych.
Naszym celem było, aby jeszcze w maju, przed dniem matki, projekt ustawy ujrzał światło dzienne i trafił do dalszych prac rządowych – powiedziała Dziemianowicz-Bąk.
Obecne przepisy
Obecnie rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie mają taki sam urlop jaki przysługuje rodzicom dzieci urodzonych w terminie: 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 41 tygodni rodzicielskiego.
Wydłużony urlop macierzyński
W piątek, 24 maja, przedstawiono projekt ustawy mający na celu wydłużenie urlopów macierzyńskich dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie oraz dzieci, które musiały być hospitalizowane po narodzinach.
Szczegóły nowelizacji Kodeksu pracy, która wprowadza dodatkowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i hospitalizowanych noworodków, przedstawiła minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk na konferencji z udziałem rodziców, lekarzy oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych wspierających wcześniaki.
Projekt zakłada, że rodzice będą mieli prawo do dodatkowych ośmiu tygodni urlopu, zgodnie z zasadą "tydzień za tydzień" – jeden tydzień dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu.
Oznacza to, że tydzień spędzony w szpitalu będzie równoznaczny z tygodniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego, zarówno dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie, jak i tych, które z powodów medycznych musiały pozostać w szpitalu. Na początku naszej kadencji matki zwróciły moją uwagę, że muszą szybciej wracać do pracy niż rodzice dzieci, które urodziły się zdrowe i w terminie – wyjaśniła Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, minister rodziny, pracy i polityki społecznej.
W przypadku wcześniaków czas spędzony przy inkubatorze nie może być uważany za urlop, stąd konieczność wprowadzenia zmian.
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił odpowiednio do 8 albo do 15 tygodni, w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub masy urodzeniowej dziecka.
Rodzice dzieci, które urodziły się przed 28 tygodniem ciąży lub ważyły mniej niż 1000 gramów, będą mogli skorzystać nawet z 15 dodatkowych tygodni urlopu macierzyńskiego. Natomiast rodzice wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po urodzeniu otrzymają do 8 dodatkowych tygodni urlopu. Minister podkreśliła, że podobne zasady będą obowiązywały rodziców dzieci urodzonych w terminie, które muszą pozostać w szpitalu dłużej niż pięć dni.
Beneficjenci wydłużonego urlopu
Wydłużony urlop macierzyński przysługiwać będzie matkom, ojcom, prawnym opiekunom, rodzicom adopcyjnym i zastępczym, a będzie płatny w 100%.
Dla kogo wydłużenie urlopu macierzyńskiego?
Dodatkowy urlop będzie również przysługiwał rodzicom adopcyjnym i rodzinom zastępczym. Rodzice będą musieli zdecydować, kto z nich skorzysta z urlopu, bez możliwości jego podziału. Urlop musi być wykorzystany w całości od razu.
Jest to rozwiązanie dla pracowników objętych Kodeksem pracy. Rodzicom wcześniaków i dzieci hospitalizowanych, którzy nie są zatrudnieni ani ubezpieczeni, ministerstwo zapowiedziało wydłużenie okresu prawa do świadczenia rodzicielskiego.
Dodatkowy urlop będzie musiał rozpocząć się bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, a wniosek o jego udzielenie należy złożyć co najmniej 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego.
Pracodawca nie będzie mógł odmówić udzielenia dodatkowego urlopu, a pracownik będzie chroniony przed zwolnieniem. Po zakończeniu urlopu pracodawca musi umożliwić powrót pracownika na dotychczasowe stanowisko lub, jeśli to niemożliwe, na równorzędne stanowisko o nie mniej korzystnych warunkach.
MRPiPS, we współpracy z innymi resortami, przygotowało również przepisy gwarantujące dodatkowy urlop rodzicom wcześniaków i hospitalizowanych dzieci, którzy są nauczycielami, żołnierzami zawodowymi lub funkcjonariuszami służb mundurowych.
Dodatkowy urlop będzie przysługiwał zarówno rodzicom rozpoczynającym urlop macierzyński, jak i tym, którzy są już na urlopie.
Od kiedy dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków?
Projekt ustawy ma być rozpatrzony przez rząd w trzecim kwartale bieżącego roku, aby w ostatnim kwartale mogły rozpocząć się prace parlamentarne, z planowanym wejściem w życie nowych przepisów od początku 2025 roku.
Minister Dziemianowicz-Bąk zapewniła, że minister finansów Andrzej Domański zagwarantował środki na dodatkowe urlopy w budżecie na 2025 rok. Koszt dla państwa wyniesie około 50 mln zł rocznie.
Dodatkowy urlop macierzyński będzie fakultatywny i udzielany na wniosek, potwierdzony zaświadczeniem szpitalnym. Proponowane regulacje będą stosowane odpowiednio do rodziców przysposabiających dziecko i rodzin zastępczych. Dodatkowy urlop trzeba będzie rozpocząć bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Będzie on płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Zmian przepisów domagały się organizacje takie jak Fundacja Koalicja dla Wcześniaka oraz osiem organizacji wchodzących w skład Ogólnopolskiego Porozumienia "Razem dla wcześniaków", Fundacja Serce Dziecka, Fundacja Najdroższa Blizna, krajowa konsultant w dziedzinie neonatologii prof. Ewa Helwich oraz rzecznicy praw dziecka i pacjenta. Według danych GUS, w 2022 roku urodziło się 22,5 tys. wcześniaków na 306 tys. wszystkich urodzeń.
Nowe przepisy dotyczące wydłużenia urlopów macierzyńskich dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach mają na celu zapewnienie większego wsparcia rodzinom w trudnych momentach. Dzięki wprowadzeniu tych zmian, rodzice będą mogli spędzić więcej czasu z dziećmi, które wymagają dodatkowej opieki po narodzinach.
