Czy darowizna od rodziców jest zwolniona z podatku?

2023-03-03 Aktualizacja: 2024-02-27

Darowizna od rodziców jest jedną z popularniejszych form finansowego wsparcia dla dzieci. Co do zasady, otrzymanie darowizny wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od spadków i darowizn. Co w wypadku darowizn przekazanych dzieciom - do jakich kwot obowiązuje zwolnienie i czy należy zgłaszać przekazanie pieniędzy?

Przejdź do następnych akapitów:

• Darowizna od rodziców – definicja i podstawa prawna opodatkowania
• Podatek od darowizny od rodziców – grupy podatkowe
• Zwolnienie z podatku od darowizny w rodzinie
• Zgłoszenie darowizny od rodziców
• Rozliczenie pieniężnej darowizny od rodziców
• Konsekwencje niezgłoszenia darowizny od rodziców

Jednak podatnik, który otrzymał darowiznę od najbliższej osoby, ma prawo skorzystać ze zwolnienia od podatku. By tak się stało, musi zachować wymagania formalne i terminy zgłoszenia darowizny do organu podatkowego. Jak wygląda zgłoszenie darowizny od rodziców? Czym skutkuje niezgłoszenie darowizny od rodziców na rzecz dziecka? O tym w artykule!

Darowizna od rodziców – definicja i podstawa prawna opodatkowania

Definicję darowizny znaleźć można w art. 888 kc. Interpretować ją można jako nieodpłatne przekazanie składnika majątku przez darczyńcę, czyli osobę przekazującą darowiznę na rzecz innej osoby, będącej w tym przypadku obdarowanym. Przedmiotem darowizny mogą być przykładowo środki pieniężne, nieruchomości oraz rzeczy ruchome, w tym samochody.

Podatek od darowizny wynika z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z jej przepisami, należy go zapłacić od każdego z tych dwóch zdarzeń prawnych. To, jaki podatek od darowizny należy zapłacić, zależne jest od stopnia bliskości obdarowanego i darczyńcy.

Otrzymana darowizna podlega opodatkowywaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek jego zapłaty spoczywa na obdarowanym. Ustawodawca przewidział jednak w tym zakresie pewne zwolnienia, za sprawą których nie każda darowizna, w tym darowizna rodziców na rzecz dziecka, skutkować będzie obowiązkiem zapłaty podatku od darowizny.

Podatek od darowizny od rodziców – grupy podatkowe

W prawie wyszczególnione zostały trzy grupy pokrewieństwa lub powinowactwa – dla każdej z nich ustalono też kwoty wolne od podatku. A to oznacza, że jeżeli dla danej grupy podatkowej wartość własności rzeczy lub praw darowizny nie przekroczą tej zwolnionej kwoty, obdarowany nie ma obowiązku zapłaty wspomnianego podatku od darowizny do urzędu skarbowego. 

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

• do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów – kwota wolna: 10 434 zł
• do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych – kwota wolna: 7 878 zł
• do grupy III – innych nabywców, w tym osoby niespokrewnione z darczyńcą – kwota wolna: 5 308 zł.

Od 13 października 2023 obowiązują nowe limity, po których przekroczeniu darowizna podlega opodatkowaniu. Do 12 października otrzymane darowizny były zwolnione z podatku w wysokości 9 637 zł dla I grupy podatkowej, 7 276 zł dla II grupy podatkowej oraz 4 902 zł dla III grupy podatkowej.

Do obowiązujących kwot wliczana jest nie tylko ostatnia darowizna. Należy wziąć pod uwagę wszystkie wcześniej otrzymane darowizny od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

W ramach grupy I wyróżniona została dodatkowo tzw. grupa 0, do której należą między innymi dzieci. Darowizna w rodzinie dla osób z zerowej grupy podatkowej uprawnia do zupełnego zwolnienia z podatku. W innych przypadkach należy respektować obowiązek podatkowy z zachowaniem odpowiednich kwot wolnych od podatku.

Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn w rodzinie

Na gruncie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, rodzice należą do 0 grupy podatkowej. W efekcie, otrzymane od nich darowizny podlegają zwolnieniu z podatku. Do limitu kwoty wolnej od podatku zalicza się wszystkie otrzymane darowizny od tej samej osoby na przestrzeni ostatnich 5 lat.

Warunkiem uzyskania zwolnienia jest dopełnienie obowiązku zgłoszenia do US nadwyżki wartości darowizny nad kwotą wolną od podatku w wysokości 10 434 zł. Nawet po przekroczeniu nadwyżki darowizna nie podlega opodatkowaniu.

W przypadku I grupy podatkowej obowiązek opodatkowania otrzymanej darowizny następuje dopiero po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku. W tym wypadku opodatkowana jest jedynie nadwyżka ponad kwotę wolną od opodatkowania. Przykładowo w przypadku darowizny w wysokości 20 000 zł, jedynie kwota 9 566 zł jest objęta podatkiem (10 434 zł jest zwolnione z podatku).

Darowizna dla dziecka - jakie czekają nas obowiązki podatkowe?

Darowizna w rodzinie powoduje konieczność zgłoszenia jej w odpowiednim urzędzie skarbowym na druku SD-Z2, zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. Na zgłoszenie darowizny od osób z zerowej grupy podatkowej, podatnik ma 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli od otrzymania darowizny. 

Obowiązek zgłoszenia darowizny od rodziców nie występuje, gdy do nabycia doszło na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Z obowiązku zwolnieni są także podatnicy, u których wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty wolnej od podatku.

Jak rozliczyć darowiznę pieniężną od rodziców

Jeżeli w ramach darowizny w grupie 0 przekazywane są środki pieniężne o wartości przekraczającej 10 434 zł, niezbędne jest również udokumentowanie otrzymania darowizny w postaci pieniędzy:

• dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy,
• przekazem pocztowym,
• na rachunek prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Do formularza SD-Z2 należy dołączyć stosowne potwierdzenia, w tym wydruki z rachunku bankowego. Jedynie właściwe udokumentowanie otrzymania darowizny pieniężnej uprawnia do zwolnienie z podatku od darowizn. 

Opodatkowaniu podlegają więc darowizny od rodziców w gotówce, które trudno należycie udokumentować. By uniknąć dodatkowych kosztów, warto więc zastąpić je datkami w formie przelewu lub wpłaty gotówki w placówce banku czy poczty. Wówczas znacznie łatwiej będzie zgłosić darowiznę do właściwego urzędu skarbowego.

Konsekwencje niezgłoszenia darowizny od rodziców do urzędu skarbowego

W przypadku, gdy obdarowany nie wywiąże się z obowiązku zgłoszenia darowizny od rodziców w wyznaczonym terminie do odpowiedniego urzędu skarbowego, traci on prawo do możliwości skorzystania ze zwolnienia z podatku od darowizny. Niezgłoszenie nabycia majątku przez osobę objętą zwolnieniem skutkuje opodatkowaniem darowizny na zasadach ogólnych. Podatnik zobowiązany będzie do zapłaty podatku wraz z ewentualnymi odsetkami, jak również złożenia zaległej deklaracji SD-Z2. 

Jeżeli niezgłoszona darowizna wyjdzie na jaw w wyniku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, urząd skarbowy może nałożyć dodatkową sankcję w formie podwyższonej stawki podatku od niezgłoszonej darowizny w wysokości do 20%. Co istotne, niezgłoszone darowizny nie ulegają przedawnieniu.

Odliczenie darowizny od podatku

Kwota dokonanych darowizn na rzecz organizacji zajmujących się działalnością pożytku publicznego podlega odliczeniu od uzyskanego dochodu w roku podatkowym.

Suma odliczenia limitowana jest do kwoty 6% uzyskanego w danym roku dochodu, a zatem przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodów. Wyjątkiem jest odliczenie na cele charytatywno – opiekuńcze kościoła katolickiego, które nie jest limitowane procentem uzyskanego dochodu.