Zasady opodatkowania umów spółek kapitałowych podatkiem od czynności cywilnoprawnych

2021-12-17

Umowy spółek, jak i dokonywane w nich zmiany rodzą istotne konsekwencje w podatku od czynności cywilnoprawnych. Przedsiębiorcy decydujący się na podwyższenie kapitału zakładowego albo inne zmiany wpływające na kapitał zakładowy powinni liczyć się z koniecznością zapłaty podatku PCC.

Obowiązek taki powstaje także w przypadku działań restrukturyzacyjnych, gdzie dochodzi do przekształcenia spółki i w konsekwencji zmian w kapitale zakładowym. W związku z tym warto wiedzieć, co jest opodatkowane, na jakich zasadach i według jakiej stawki, a także jakie obowiązują zwolnienia.

Umowa spółki kapitałowej i jej zmiana a PCC

Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy spółki oraz wszelkie zmiany umów spółki powodujące podwyższenie podstawy opodatkowania PCC.

Umowa spółki oraz jej zmiana podlegają opodatkowaniu PCC jeżeli w chwili dokonania czynności rzeczywisty ośrodek zarządzenia albo siedziba spółki znajdowały się na terytorium Polski. Jako rzeczywisty ośrodek zarządzania przepisy o PCC rozumieją miejscowość, w której ma siedzibę organ zarządzający spółki kapitałowej. Jest to zatem odmienne rozumienie niż na potrzeby CIT czy podatku u źródła. Takie rozumienie ośrodka zarządzania stanowi pewne uproszczenie i jednocześnie w sposób jednoznaczny wskazuje gdzie dana czynność powinna zostać opodatkowana.

W przypadku spółek kapitałowych za zmianę umowy spółki uważa się podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty. Jako zmiana umowy spółki traktowane jest także przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej.

Wyłączenia z opodatkowania

Jednak nie wszystkie działania związane ze zmianą umowy spółki są opodatkowane. Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy o PCC z opodatkowania wyłączone są umowy spółki i ich zmiany związane z:

• łączeniem spółek kapitałowych;

• przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową;

• wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje:

- przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,

- udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

W tym kontekście warto poruszyć temat przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę komandytową. Jak wskazał NSA w wyroku z dnia 3 września 2019 r. (sygn. akt II FSK 3212/17), brak jest podstaw do przyjęcia, że umowa przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę komandytową nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji taka czynność będzie opodatkowana PCC.

Obowiązek podatkowy i podstawa opodatkowania

Istotną kwestią w opodatkowaniu PCC jest powstawanie obowiązku podatkowego. Zgodnie z ustawą obowiązek podatkowy w PCC przy umowie spółki lub jej zmianie powstaje z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną.

Z kolei podstawę opodatkowania przy umowie spółki kapitałowej stanowi:

• przy zawarciu umowy – wartość kapitału zakładowego,

• przy podwyższeniu kapitału zakładowego – wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,

• przy dopłatach – kwota dopłat,

• przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika – kwota lub wartość pożyczki,

• przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania,

• przy przekształceniu lub łączeniu spółek – wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia,

• przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby – wartość kapitału zakładowego;

Warto zaznaczyć, że jeśli majątek spółki osobowej powstały w wyniku przekształcenia, czyli wartość wkładów do spółki osobowej, przewyższa kapitał zakładowy spółki przekształcanej, to ta nadwyżka z racji wcześniejszego jej nieopodatkowania podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (wyrok NSA z dnia 29 lipca 2021 r., sygn. akt III FSK 3814/21).

Stawka PCC dla umów spółki i ich zmian wynosi 0,5% podstawy opodatkowania określonej w powyższy sposób. Właściwym urzędem skarbowym jest urząd, w którym spółka ma siedzibę. Opodatkowania dokonuje się na deklaracji PPC-3, którą należy złożyć w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego.

Zwrot podatku

W art. 11 ust. 1 ustawy o PCC przewidziane zostały warunki, które muszą zaistnieć, aby podatek PCC podlegał zwrotowi. Podatek PCC podlega zwrotowi w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym, w sytuacji gdy spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej, niż określała umowa spółki. Podobnie będzie w przypadku gdy spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej, niż określała umowa spółki. Co ważne, podatnik ma tylko 5 lat na wystąpienie z wnioskiem o zwrot podatku.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.