
Ulga termomodernizacyjna
Ulga termomodernizacyjna to wsparcie udzielane w formie premii termomodernizacyjnej, remontowej lub kompensacyjnej, czyli spłaty kredytu udzielonego inwestorowi przez bank komercyjny lub pokrycia części kosztów przedsięwzięcia finansowanego ze środków własnych (w przypadku premii kompensacyjnej).
- Formy wsparcia w ramach programu Termo obejmują m.in. premię termomodernizacyjną, remontową i kompensacyjną.
- Program TERMO jest finansowany ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów.
- Ulga termomodernizacyjna umożliwia odliczenie od przychodów wydatków związanych z realizacją projektów termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.
- Ulga termomodernizacyjna pozwala odliczyć 100% wydatków poniesionych w trakcie realizacji projektu. Górny limit odliczenia wynosi 53 000 zł.
- Ustawodawca przewidział zamknięty katalog dla materiałów i urządzeń budowlanych oraz usług, które są objęte ulgą termomodernizacyjną.
- Przedsięwzięcia termoizolacyjne mają docelowo zwiększyć efektywność energetyczną w gospodarstwach domowych.
- W celu przyśpieszenia modernizacji ciepłownictwa państwo ma do dyspozycji takie narzędzia jak: środki unijne na lata 2021-2027, fundusze z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Funduszu Modernizacji oraz bezpłatne uprawnienia do emisji dla sektora energetycznego w ramach EUETS.
Aktualizacja
Ulga termomodernizacyjna na rok 2023 wynosi maksymalnie 53 000 zł, czyli tyle samo co w poprzednim roku.
Zasady kwalifikacji wydatków przy odliczaniu przychodów w uldze termoizolacyjnej w 2023 r. pozostają takie same.
Od 1 grudnia 2022 r. wysokość premii termomodernizacyjnej w ramach programu TERMO wzrasta z 16% do 26% kosztów inwestycji.
Zwiększa się również wysokość premii remontowej z 15% do 25% kosztów inwestycji na termomodernizację.
O premię kompensacyjną mogą starać się właściciele budynków lub ich części, w których między 12 listopada 1994 roku a 25 kwietnia 2005 roku znajdowały się lokale kwaterunkowe.
Polska transformacja energetyczna przebiega zbyt wolno, by mówić o pozytywnym wpływie wprowadzenia ulgi termomodernizacyjnej.
Wsparcie może zostać przeznaczone na: projekty związane z termomodernizacją lub renowacją budynków, w tym budynków komunalnych, wzmocnienie budynków w technologii płyt betonowych oraz montaż w budynkach mikroinstalacji OZE.
Co musisz wiedzieć? Fundusz Termomodernizacji i Remontów
Podstawowym celem Funduszu jest udzielanie pomocy finansowej inwestorom podejmującym projekty termomodernizacyjne i remontowe oraz wypłacanie odszkodowań właścicielom budynków mieszkalnych.
Korzystając ze wsparcia Funduszu Termomodernizacji i Renowacji w postaci ulgi termomodernizacyjnej poprawisz estetykę budynków i komfort ich użytkowania, a także podniesiesz wartość budynku i obniżysz koszty jego eksploatacji.
Z premii termomodernizacyjnej mogą skorzystać właściciele lub zarządcy obiektów takich jak:
- budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej,
- lokalne sieci ciepłownicze i źródła ciepła.
Od 1 grudnia 2022 r. wysokość premii termomodernizacyjnej wynosi 26% kosztów inwestycji termomodernizacyjnej. Jeżeli termomodernizacja będzie połączona z przedsięwzięciem w OZE premia wyniesie łącznie 31 proc. kosztów przedsięwzięcia. Ponadto, przy realizacji termomodernizacji budynków z tzw. „wielkiej płyty” wraz z ich wzmocnieniem, inwestor otrzymuje dodatkowe wsparcie w wysokości 50 proc. kosztów wzmocnienia budynku wielkopłytowego.
Z premii remontowej mogą skorzystać właściciele lub zarządcy budynków wielorodzinnych, które zostały oddane do użytkowania:
- minimum 40 lat przed dniem złożenia wniosku o premię remontową lub;
- minimum 20 lat przed dniem złożenia wniosku o premię remontową, gdy budynek należy do społecznej inicjatywy mieszkaniowej lub towarzystwa budownictwa społecznego lub został wybudowany przy użyciu środków z kredytu BGK na podstawie wniosków złożonych do dnia 30 września 2009 r./lub przy wykorzystaniu finansowania zwrotnego.
Od 1 grudnia 2022 r. wysokość premii remontowej wynosi 25% kosztów inwestycji w termomodernizację.
Z premii wyrównawczej mogą skorzystać osoby fizyczne będące właścicielami, współwłaścicielami lub spadkobiercami budynków mieszkalnych lub ich części, w których w okresie między 12 listopada 1994 roku a 25 kwietnia 2005 roku znajdowały się lokale kwaterunkowe.
Kto odpowiada za realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego?
W Polsce za kwestie związane z efektywnością energetyczną i zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji odpowiadają Ministerstwo Energii, Ministerstwo Środowiska oraz Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
Ponadto za niektóre instrumenty przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu (np. zasiłek opałowy) odpowiada Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Nie utworzono jednak międzywydziałowego organu do zarządzania tym problemem.
Termomodernizacja jednorodzinnych budynków mieszkalnych - zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła
W celu przyspieszenia procesu poprawy jakości powietrza Ministerstwo Finansów uruchomiło wsparcie finansowe termomodernizacji budynków mieszkalnych jednorodzinnych w postaci ulgi termomodernizacyjnej. Ulga umożliwia odliczenie od przychodów wydatków związanych z realizacją projektów termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.
Ustawodawca przewidział wymóg, aby przy do odliczeniu klasyfikowały się jedynie wydatki określone w audycie energetycznym. Przeprowadzenie audytu przed realizacją inwestycji termomodernizacyjnej daje gwarancję, że poniesione koszty faktycznie wpłyną na efektywność energetyczną w zakresie termomodernizacji.
Kto może skorzystać z ulgi i kto zajmuje się realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego ?
Ulga termomodernizacyjna przysługuje podatnikom PIT, którzy płacą podatki:
- według skali podatkowej,
- według 19% stawki podatku,
- według ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Zwiększenie kosztów uzyskania przychodów jest wsparciem przede wszystkim dla właścicieli domów jednorodzinnych, którzy chcą zwiększyć efektywność energetyczną budynku za pomocą nowoczesnych systemów grzewczych i izolacyjnych.
Granica ulgi termomodernizacyjnej
Ulga termomodernizacyjna obejmuje możliwość odliczenia 100% wydatków poniesionych w trakcie realizacji projektu. Kwota nie może być jednak wyższa niż 53 000 zł. Jest to suma nakładów w odniesieniu do wszystkich realizowanych projektów termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach będących własnością lub współwłasnością podatnika. Limit dotyczy podatnika bez względu na liczbę projektów termomodernizacyjnych realizowanych w poszczególnych latach.
Inne zasady korzystania z ulgi
Odliczenie w ramach ulgi termomodernizacyjnej dotyczy tylko istniejących budynków. Czas trwania projektu nagrodzonego przedsięwzięciem nie może przekroczyć 3 lat. Możesz odliczyć wydatek zawierający podatek od towarów i usług, jeśli podatek nie został już odliczony przez podatnika na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług.
Ile czasu można dokonywać odliczeń?
Jeżeli kwota odliczenia nie została pokryta z rocznych dochodów podatnika, odliczeń można dokonywać przez kolejne 6 lat od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek. Odliczenie nie podlega odliczeniu w części, w jakiej zostały one dofinansowane ze środków Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub w jakiejkolwiek formie zwrócone podatnikowi.
Jakie materiały i usługi objęte są ulgą termomodernizacyjną?
Ulga termomodernizacyjna obejmuje materiały i urządzenia budowlane takie jak:
- materiały budowlane wykorzystywane do ocieplania przegród budowlanych, płyt balkonowych i fundamentów wchodzących w skład systemów ociepleń lub służące do ochrony przed wilgocią;
- węzły cieplne z programatorami temperatury;
- gazowe kotły kondensacyjne wraz z armaturą sterującą, zabezpieczającą i regulacyjną oraz systemem nawiewno-wywiewnym;
- kotły olejowe kondensacyjne wraz z armaturą sterującą, zabezpieczającą i regulacyjną oraz systemem doprowadzania powietrza i spalin;
- zbiorniki gazu lub oleju;
- kotły na paliwo stałe spełniające co najmniej wymagania określone w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w zakresie wymagań dotyczących ekoprojektu dla paliw stałych kotły (Dz. U. UE L 193 z 21.07.2015, s. 100);
- podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej;
- materiały budowlane wchodzące w skład instalacji grzewczej;
- materiały budowlane wchodzące w skład instalacji przygotowania ciepłej wody;
- materiały budowlane wchodzące w skład elektrycznego systemu grzewczego;
- pompy ciepła z akcesoriami;
- kolektory słoneczne wraz z osprzętem;
- ogniwa fotowoltaiczne z akcesoriami;
- stolarka okienna i drzwiowa, w tym okna, okna dachowe z systemami montażu, drzwi balkonowe, bramy garażowe, powierzchnie transparentne nieotwieralne;
- materiały budowlane składające się na system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu.
Ulga termomodernizacyjna obejmuje usługi takie jak:
- wykonanie audytu energetycznego budynku przed realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych;
- analizy termograficzne budynków;
- wykonanie dokumentacji projektowej związanej z pracami termomodernizacyjnymi;
- przygotowywanie ekspertyz ornitologicznych i chiropterologicznych;
- ocieplenie przegród budowlanych lub płyt balkonowych, lub fundamentów;
- wymiana stolarki zewnętrznej np.: okien, okien dachowych, drzwi balkonowych, drzwi zewnętrznych, bram garażowych, nieotwieranych powierzchni przeźroczystych;
- wymianę elementów istniejących instalacji grzewczych lub instalacji przygotowania ciepłej wody, lub nowych wewnętrznych instalacji grzewczych, lub instalacji przygotowania ciepłej wody;
- montaż kotła gazowego kondensacyjnego;
- montaż kotła olejowego kondensacyjnego;
- zespoły pomp ciepła;
- wykonanie przyłącza technicznego
- zespoły kolektorów słonecznych;
- montaż nowej instalacji wewnętrznej ogrzewania;
- montaż systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego;
- montaż instalacji fotowoltaicznej;
- rozruchy i regulacje źródeł ciepła oraz analizy spalin;
- instalacje hydrauliczne do regulacji i równoważenia;
- czynności demontażowych dla źródeł ciepła opalanych paliwem stałym.
Jak można zauważyć, ustawodawca stworzył zamknięty katalog dla materiałów, robót budowlanych i usług, które kwalifikują się do ulgi przy podatku dochodowym.
Zużycie energii na ogrzewanie pomieszczeń na m2
Zużycie energii na ogrzewanie pomieszczeń na m2 w gospodarstwach domowych z korektą klimatyczną spadało średnio o 0,4% rocznie w latach 2000-2018. Najwyższe zużycie zaobserwowano w 2006 roku i wyniosło 16,5 ktoe/m2. Następnie zużycie energii na m2 spadało w tempie 1,0%/rok.
W latach 2000-2018 znacząco wzrosło zużycie energii według zużycia końcowego na 1 mieszkanie: w przypadku urządzeń elektrycznych i oświetlenia o 49,9% do 0,145 toe/mieszkanie, w przypadku gotowania o 30,7% do 0,121 toe/mieszkanie oraz w przypadku podgrzewania wody o 21,9% do 0,239 toe/mieszkanie.
Skutki realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych
W skutek zużycie energii w gospodarstwach domowych wzrosło o 2,0 Mtoe w latach 2000-2018.
Większy zasób mieszkań, większa ilość osób, które są w posiadaniu co najmniej jednego lokalu mieszkalnego lub jednego lokalu użytkowego/dwóch lokali mieszkalnych, większa ilość osób, które są współwłaścicielami budynku mieszkalnego jednorodzinnego, większe mieszkania i zmiany zachowań grzewczych, były głównymi czynnikami wpływającymi na wzrost konsumpcji i liczbę realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych dotyczących instalacji niezbędnych do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Osiągnięte oszczędności energii i zmniejszenie strat energii pierwotnej (2,6 Mtoe) częściowo zrównoważyły te czynniki.
Ramy termomodernizacji w Polsce
Obejmują termomodernizację wszelkiego rodzaju budynków i lokali mieszkalnych i komunalnych:
- w tym szkół i szpitali;
- lokalne sieci ciepłownicze i lokalne źródła ciepła;
- oraz instalację odnawialnych źródeł energii lub wysokowydajnych urządzeń energetycznych.
Przedsięwzięcie termomodernizacyjne ma na celu zmniejszenie zużycia energii
Termomodernizacja w zakresie oszczędności energii tradycyjnie należała do kompetencji Ministerstwa Infrastruktury odpowiedzialnego za program na podstawie ustawy z 1998 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów budynków eksploatowanych (poświęconej głównie budownictwu wielorodzinnemu).
Program ulgi termomodernizacyjnej opiera się na premii stanowiącej spłatę części kredytu komercyjnego dystrybuowanego przez Państwowy Bank Rozwoju.
Jak uzyskać premię w ramach ulgi termomodernizacyjnej?
Premia ulgi termomodernizacyjnej jest oferowana dopiero po dokładnym i kosztownym audycie energetycznym i opiera się na szacunkach rocznych oszczędności energii. Podatnik otrzyma zwrot odliczonych wydatków po zapłacie wszystkich kosztów związanych z modernizacją. Dlatego też, pomimo oferowania spółdzielniom, wspólnotom mieszkaniowym i indywidualnym właścicielom, ostatecznie ulgi pomogły w renowacji głównie większych jednostek.
Ewaluatorzy programu zwracali również uwagę na efekt „creamingu” – w praktyce składki były rozdzielane między jednostki dobrze zarządzane i zamieszkałe przez rodziny o wysokim kapitale finansowym i kulturowym.
Dlaczego tak ważna jest modernizacja?
Spośród 20 najbardziej zanieczyszczonych miast w UE 5 znajduje się w Polsce (według stężenia PM10). Istnieje pilna potrzeba zajęcia się kwestią modernizacji ciepłownictwa. W przeciwnym razie powietrze w kolejnych latach nie tylko się nie poprawi, ale może stać się coraz bardziej zanieczyszczone. Dlatego tak ważne jest, aby rząd wspierał modernizację systemów ciepłowniczych.
Jednakże ogólna jakość powietrza w Polsce w ostatnich latach poprawia się. Według raportu World Air Quality w 2018 średnie stężenie PM2,5 wyniosło 22,3. W raporcie z 2021 średnie stężenie PM2,5 spadło do 19,1, co świadczy o lekkiej poprawie czystości powietrza. Należy jednak zaznaczyć, że w 2018 r. Polska plasowała się na 28. miejscu, a w 2021 spadłana dalekie 53. miejsce. Czy oznacza to, że nasz kraj zbyt wolno wprowadza politykę ograniczająca czystości energetycznej w porównaniu z innymi krajami?
Jedno jest pewne:modernizacja energetyczna w Polsce musi zwiększyć tempo. Inaczej czekają nas nie tylko negatywne efekty środowiskowe, ale także bolesne skutki zwiększenia cen paliw kopalnych na rynku energetycznym.
Częściowa zamiana źródeł energii
Wszystkie systemy ciepłownicze w Polsce muszą uzyskać status systemów efektywnych w rozumieniu dyrektywy o efektywności energetycznej. Dlatego ważna jest częściowa zamiana źródeł energii oraz inwestycje w termomodernizację jednorodzinnych budynków mieszkalnych. W przeciwnym razie Polacy nie będą mogli skorzystać z funduszy unijnych. Wydajny system to taki, który w znacznym stopniu wykorzystuje odnawialne źródła energii i kogenerację.
Modernizacja ciepłownictwa poprawi jakość powietrza
Podłączenie nowych budynków do sieci ciepłowniczych to rozwiązanie poprawiające jakość powietrza i zmniejszające emisje. Jeśli stare kotły węglowe w tych sieciach zostaną zastąpione, na przykład, nowymi kotłami opalanymi biomasą i gazowymi źródłami kogeneracyjnymi, emisje CO2 w ciepłownictwie zmniejszą się o 40% - 43% do 2030 r. Polska będzie miała szansę spełnić swoje europejskie zobowiązanie do redukcji emisji.
Przyszłość należy do OZE i kogeneracji
Forum Energii analizuje technologie, które można wykorzystać do modernizacji ciepłownictwa. W pierwszym etapie transformacji systemów ciepłowniczych do szerokiego zastosowania będą nadawały się kotły na biomasę (lub RDF) oraz kogeneracja opalana gazem.
Energia geotermalna i nadwyżka ciepła będą wykorzystywane tylko w szczególnych przypadkach, jeśli pozwalają na to lokalne warunki techniczne i ekonomiczne. Z kolei panele słoneczne z magazynowaniem energii będą wykorzystywane po termomodernizacji budynków i po przejściu na instalacje niskotemperaturowe.
Dostępne są źródła finansowania
Modernizacja ciepłownictwa to długotrwały proces, wymagający dużych nakładów – łącznie 13-14 mld zł. Aby dokończyć transformację sektora w 2030 roku, już dziś konieczne jest zapewnienie źródeł finansowania. Forum Energii szacuje, że ciepłownictwo może skorzystać z:
- środki unijne z perspektywy 2021-27,
- pieniądze z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska,
- wpływy z Funduszu Modernizacyjnego, który ma wpływy ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2,
- bezpłatne uprawnienia do emisji dla sektora energetycznego w ramach EUETS.
Aby było to możliwe, Polska już dziś musi zacząć przygotowywać strategie i plany wydatkowania tych środków zgodnie ze wspólnymi zobowiązaniami UE.
Szczególnie ważne są małe systemy grzewcze
Małe systemy grzewcze często są nieefektywne i działają głównie w miastach poniżej 100 000 mieszkańców. Każdy z tych systemów wymaga indywidualnego podejścia i oceny, jakie technologie wybrać, aby uzyskać ciepło w rozsądnej cenie.
Ich modernizacja, rozwój i dobór odpowiednich technologii będzie kluczem do rozwiązania problemu smogu. Małym przedsiębiorstwom ciepłowniczym trudniej jest zorganizować finansowanie i przejście na nowe technologie wytwarzania ciepła. Dlatego potrzebna jest strategia rządu wskazująca kierunek modernizacji, aby systemy zaczęły korzystać ze wsparcia.