Ulga B+R 2023/2024

2024-02-28 Aktualizacja: 2024-03-08

Podobnie jak USA po Wielkim Kryzysie w 1929 r., Polska chce ożywić gospodarkę „Nowym Ładem” w odpowiedzi na pandemię COVID-19 i wysoki stopień inflacji spowodowany m.in. zwiększeniem cen energii, sztucznym dodrukiem pieniądza, podwyższeniem stóp procentowych i niskim poziomem inwestycji. Poprawka "Nowego Ładu" w lipcu poprawiła mankamenty planu odbudowy polskiej gospodarki.

W ramach wprowadzanych zmian, korzystniejsza ma stać się ulga na działalność badawczo-rozwojową (tzw. ulga B+R). Dzięki połączeniu jej z innymi preferencjami i podniesieniu limitu odliczeń na koszty pracownicze, więcej podatników prowadzących działalność gospodarczą w Polsce — o ile prowadzą działalność badawczo-rozwojową — zyska.

Ulga podatkowa na badania i rozwój uprawnia przedsiębiorstwa do obniżenia podstawy opodatkowania na podstawie prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej.

W praktyce każde przedsiębiorstwo, które udoskonala swoje produkty, technologie (w tym technologie produkcyjne) lub usługi, albo tworzy je od środka, spełnia warunki kwalifikowalności do ulg podatkowych związanych z pracami B+R.

Standardowe stawki ulgi B+R

Wszyscy podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą mogą korzystać z dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków ponoszonych na działalność badawczo rozwojową. Jest o ulga B+R, która ma na celu przyspieszenie przebudowy polskiej gospodarki poprzez wdrażanie innowacyjnych technologii i rozwiązań w przedsiębiorstwach.

Podstawowa wysokość stawki ulgi B+R wynosi:

• dla podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego – 150% kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania,
• dla pozostałych podatników, który prowadzą działalność B+R – 100% kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania.

Wszyscy przedsiębiorcy niezależnie od wielkości posiadanej firmy, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową, mogą korzystać z dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania w wysokości 100% kosztów kwalifikowanych. W przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego, wysokość odliczeń może sięgać nawet do 150% kosztów kwalifikowanych.

Znaczne ulgi podatkowe na badania i rozwój

Znaczące wzmocnienie istniejącego systemu ulg w zakresie badań i rozwoju oraz własności intelektualnej (IP Box) jest mocno zauważalne. Wszyscy podatnicy prowadzący działalność B+R w rozumieniu polskiego prawa będą mieli prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania 200% kosztów pracowników zaangażowanych w projekty B+R (obecnie odliczenie dodatkowe wynosiło 100% i zostanie zwiększone do 200% od 2022 r.).

Z kolei dla podmiotów mających status Centrum Badawczo-Rozwojowego zwiększony odpis w wysokości 200% kosztów kwalifikowanych obejmuje wszystkie rodzaje kosztów kwalifikowanych, z wyjątkiem kosztów poniesionych na ochronę patentową dla dużych podatników.

Reforma przewiduje zintensyfikowanie zachęt podatkowych na badania i rozwój. Możliwości odliczeń podatkowych będą więc zarówno liczniejsze, jak i ważniejsze.

W szczególności będzie można odliczyć do:

• 200% kosztów związanych z uzyskaniem i utrzymaniem patentów, wzorów przemysłowych i modeli — ta sama stawka potrącenia będzie miała zastosowanie do kosztów wynagrodzeń specjalistów prowadzących prace badawczo-rozwojowe,
• 50% kosztów robotyzacji firmy,
• 30% kosztów produkcji, testowania i marketingu dla nowych lub mogących zostać zakwalifikowanych jako prototypy (wysokość odliczenia nie może przekroczyć 10% dochodu).

Koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu przy uldze B+R

Stosując ulgę na badania i rozwój można odliczyć następujące koszty kwalifikowane:

• wydatki poniesione na należności ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• wydatki poniesione na należności z tytułu umów zlecenia lub umów o dzieło, wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
• nabycie materiałów i surowców, które są bezpośrednio związane z prowadzeniem działalności B+R,
• nabycie sprzętu specjalistycznego, który nie jest środkiem trwałym,
• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i inne usługi równorzędne,
• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej lub nabycie usługi jej wykorzystywania w zakresie prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z tzw. „podmiotem powiązanym,
• przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu,
• badań cyklu życia produktów,
• oraz systemu weryfikacji technologii środowiskowych,
• odpisy amortyzacyjne zaliczane do kosztów uzyskania przychodów,
• odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych w postaci kosztów prac rozwojowych.

Ulga na innowacyjnych pracowników

Ulga na wsparcie innowacyjnych pracowników to preferencja polegająca na rozszerzeniu ulgi na działalność badawczo–rozwojową. Pomoże ona podatnikom, którzy nie mogli skorzystać w pełni z ulgi B+R np. z uwagi na zbyt niski dochód.

Ulga na innowacyjnych pracowników została wprowadzona przez Polski Ład, 1-go stycznia 2022 roku. Obowiązująca w 2023 roku preferencja jest niejako uzupełnieniem istniejącej ulgi badawczo-rozwojowej. Pozwala ona pracodawcy zmniejszyć wartość zaliczki na podatek dochodowy oraz wartość zryczałtowanego podatku dochodowego, który jest uzyskiwany od przychodów wynikających z pracy konkretnych pracowników. Ulga stanowi duże wsparcie dla przedsiębiorców, którzy prowadzą innowacyjne projekty, a dotychczas nie mogli wykorzystać całej kwoty przysługującej im ulgi B+R.

Z ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników mogą skorzystać firmy:

• które prowadzą działalność badawczo-rozwojową oraz,
• które zatrudniają pracowników do wykonywania działalności badawczo-rozwojowej.

Ulga na innowacyjnych pracowników skierowana jest do przedsiębiorców,:

• którym przysługuje zwrot podatkowy z tytułu poniesienia straty lub
• których wysokość osiągniętego dochodu nie pozwala na odliczenie kosztów kwalifikowanych w ramach ulgi na działalność B+R (uzyskanie dochodu niższego od kwoty przysługującego w roku podatkowym odliczenia w ramach odliczenia ulgi B+R).

W przypadku, gdy podatnik poniósł stratę lub uzyskał dochód, który nie pozwala na pełne odliczenie ulgi na B+R, firma może obniżyć miesięczne zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych odprowadzanych jako pracodawca o 19% wartości ulgi B+R niewnioskowanej w całości.

Przepis ten ma zastosowanie do zaliczek na podatek potrącanych z wynagrodzeń pracowników, których zaangażowanie w projekty B+R stanowi co najmniej 50% ich miesięcznego czasu pracy.

Nowa ulga dla „robotyzacji”

Ulga ta skierowana jest głównie do podmiotów produkcyjnych, które inwestują w automatyzację swoich zakładów. Nowa ulga na robotyzację pozwala na dodatkowe odliczenie (50%) od przychodów kosztów robotyzacji.

To dodatkowe odliczenie będzie dotyczyło m.in. kosztów zakupu nowych robotów przemysłowych (oraz związanych z nimi maszyn i urządzeń), oprogramowania służącego do prawidłowej obsługi robotów, a także kosztów szkolenia pracowników w zakresie ich obsługi. Ulga na robotyzację dostępna jest tylko dla kosztów podatkowych poniesionych w latach 2022-2026.

Należy jednak wziąć pod uwagę nowelizację art. 52jb ustawy PIT oraz art. 38eb ustawy CIT, która została wprowadzona w celu dostosowaniu przepisów ulgi na robotyzację do wymogów Komisji Europejskiej pod kątem spełniania wymogów czystości środowiska. W praktyce oznacza to, że ulga na robotyzację nie będzie dostępna dla podmiotów, które powodują znaczną emisję gazów cieplarnianych.

W 2023 r. z ulgi na robotyzację nie skorzystają m.in.:

• kopalnie oraz firmy zajmujące się przetwarzaniem, dystrybucją i spalaniem paliw kopalnych,
• przedsiębiorstwa prowadzące składowiska odpadów, spalarnie odpadów i instalacje do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

Nowa ulga dla prototypów

Firma, która prowadzi próbną produkcję nowych produktów i wprowadza na rynek nowy produkt, będzie miała możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania 30% kosztów kwalifikowanych (odliczenie nie może przekroczyć 10% jej dochodu). Ulga obejmuje m.in.:

• wydatki na zakup aparatury naukowo-badawczej związanej z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową i stworzeniem prototypu,
• wytworzenie lub ulepszenie niektórych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia próbnej serii produkcyjnej,
• oraz koszty pozyskania materiałów i surowców wyłącznie w celu próbnej produkcji nowego produktu.

Katalog kosztów kwalifikowanych wprowadzenia nowego produktu na rynek obejmuje m.in. koszty:

• badań,
• ekspertyz,
• przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu,
• badań cyklu życia produktów,
• homologacji dotyczących nowego produktu,
• systemu weryfikacji technologii środowiskowych.

Ulga w ekspansji i konsolidacji biznesu

W ramach Polskiego Ładu pojawią się także nowe zachęty dla polskich podatników ponoszących koszty związane z rozszerzeniem swojej działalności. Tacy podatnicy mogą uwzględniać dodatkowe odliczenia kosztów kwalifikowanych w wysokości nieprzekraczającej 1 mln zł (ok. 200 000 USD) na zwiększenie sprzedaży opracowanych przez siebie produktów. Zachęta nie dotyczy sprzedaży podmiotom powiązanym. Aby ją otrzymać, należy spełnić kilka dalszych warunków.

Kolejna zachęta jest przewidziana dla konsolidacji działalności i obejmuje dodatkowe odliczenie do 250 000 PLN (około 55 000 USD) rocznie kosztów kwalifikowanych poniesionych w związku z nabyciem udziałów w transakcjach z osobami trzecimi. Koszty obejmują m.in.:

• opłaty za doradztwo prawne,
• koszty wyceny,
• opłaty notarialne i administracyjne.

Co oznacza innowacyjność w uldze na badania i rozwój?

Podatnik angażujący się w prace badawczo-rozwojowe powinien zwrócić uwagę na fakt, że wymogi kwalifikowalności do ulg podatkowych nie narzucają żadnego minimalnego poziomu innowacyjności — rezultaty, które są jedynie innowacjami na skalę przedsiębiorstwa, są akceptowalne.

Obszary badawczo-rozwojowe można zidentyfikować w każdej branży, np. w:

• budownictwie — m.in. w rozwoju systemów prefabrykacji, w tym w badaniach nad wykorzystaniem nowych materiałów;
• ICT — m.in. rozwój specjalistycznych narzędzi i technik związanych z oprogramowaniem (przetwarzanie obrazu, prezentacja danych geograficznych, rozpoznawanie pisma odręcznego);
• przemyśle spożywczym — m.in. rozwój technologii i urządzeń do zbioru i przechowywania produktów rolnych;
• branży recyklingu surowców — m.in. ulepszone technologie przetwarzania odpadów (mechaniczne, termiczne, biologiczne);
• sektorze finansowym — m.in. rozwój systemów zwiększających efektywność przetwarzania danych transakcyjnych;
• branży medycznej — m.in. badania nad nowymi formułami i formami dawkowania leków wieloskładnikowych.

Kto może korzystać z ulgi B+R?

Z ulgi B+R może skorzystać przedsiębiorstwo przemysłowe, handlowe, rzemieślnicze i rolne, niezależnie od jego statusu prawnego. Musi podlegać ono opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych lub podatkiem dochodowym w innej kategorii i podlegać opodatkowaniu według rzeczywistego zysku (zwykłego lub uproszczonego).

Firma zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych jest wyłączona z systemu, z wyjątkiem:

• młodej innowacyjnej firmy,
• firmy utworzonej w celu przejęcia zagrożonej firmy,
• oraz firmy znajdującej się w strefie objętej pomocą.

Kwota odliczenia ulgi B+R

Nowa, łatwiejsza aplikacja i wyższa kwota ulgi podatkowej na badania i rozwój (B+R) jest już dostępna w polskim systemie podatkowym. Skorzystać z niej mogą ci przedsiębiorcy, którzy rozliczają się według skali podatkowej, podatkiem liniowym, a także osoby rozliczające się podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?

Działalność badawczo-rozwojową (B+R) definiuje się jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe. Prace kwalifikujące się do odliczenia kosztów uzyskania przychodów od podatku obejmują nie tylko tradycyjne badania naukowe, ale także prace rozwojowe. Wymienić wśród nich można na przykład działania podejmowane w celu wykorzystania zasobów wiedzy w celu usprawnienia procesów produkcyjnych, zwiększenia wydajności lub poprawy jakości produktów lub usług.

W związku z tym ulga B+R jest potencjalnie dostępna dla wszystkich firm, które przeprowadzają usprawnienia — nie jest wymagane posiadanie określonego działu B+R lub działanie w specjalnym sektorze biznesowym. Tak samo, status centrum badawczo-rozwojowego nie jest wymogiem koniecznym do otrzymania ulgi B+R.

Ulga podatkowa na B+R zapewnia zwiększenie zysków przedsiębiorstw lub osób fizycznych o:

• 50% wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zatrudnionych do prowadzenia prac B+R (niezależnie od wielkości firmy);
• oraz 50% dla małych i średnich przedsiębiorstw lub 30% dla większych, w przypadku:
• zakupu towarów i surowców;
• zakupu ekspertyz, badań i podobnych działań;
• opłaty za korzystanie z aparatury badawczej;
• amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych z wyłączeniem samochodów osobowych, budynków i budowli;
• oraz płatności z tytułu praw patentowych, praw ochronnych na wzór użytkowy, rejestracji wzoru przemysłowego.

W przypadku dużych firm ujęcie tej ostatniej kategorii do kosztów uzyskania przychodów nie jest dostępne.

Kiedy ulga podatkowa na badania i rozwój jest dostępna?

Ulga B+R jest dostępna, jeśli:

• firma prowadząca działalność badawczo-rozwojową poniosła koszty kwalifikowane, które nie podlegają zwrotowi;
• koszty kwalifikowane w ramach B+R są ewidencjonowane odrębnie w księgach podatkowych;
• przedsiębiorca zawarł umowę z jednostką naukową (wymóg ten dotyczy wyłącznie nakładów poniesionych na badania podstawowe, rozumiane jako badania oryginalne, eksperymentalne lub teoretyczne, podejmowane głównie w celu zdobycia nowej wiedzy bez nastawienia na bezpośrednie komercyjne zastosowanie lub wykorzystanie).

Odliczenia B+R dokonywane są w zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, w którym poniesiono kwalifikowane koszty B+R. W przypadku poniesienia przez podatnika straty podatkowej lub gdy dochód podatnika jest niższy od kwoty dozwolonego odliczenia, odliczenia — w całości lub w pozostałej części — mogą być dokonywane w zeznaniach podatkowych za sześć lat podatkowych następujących po roku, w którym podatnik poniósł koszty kwalifikowane.

Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą, którzy nie są w stanie dokonać odliczenia (ze względu na niskie dochody lub brak dochodów) mogą ubiegać się o zachętę pieniężną po spełnieniu określonych warunków.

Co można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w uldze B+R?

Mówiąc najprościej, koszty kwalifikowane w uldze B+R to wydatki na badania i rozwój. Innymi słowy, do kosztów kwalifikowanych należy zaliczyć wszystkie wydatki na stworzenie, prowadzenie i rozwój działalności badawczo-rozwojowej. Są to wszystkie koszty związane z badaniami i rozwojem produktu lub usługi, wraz z wszelką własnością intelektualną (IP) wygenerowaną na etapie badań i rozwoju, w tym patentami i prawami autorskimi.

Wydatki na badania i rozwój obejmują oryginalny rozwój i projekt produktu, a także wszelkie ulepszenia, które Ty i Twój zespół zdecydujecie się wprowadzić z biegiem czasu. Koszty prac badawczo-rozwojowych są uwzględniane w ogólnych kosztach operacyjnych i zazwyczaj odzwierciedlane jako osobna pozycja w rachunku zysków i strat.

Korzyści z badań i rozwoju nie zawsze są od razu odczuwalne. Na przykład, zanim produkt będzie gotowy do testów beta, może upłynąć kilka iteracji (łac. iteratio – powtarzanie).

Biorąc pod uwagę te niepewności, najlepiej, aby wszystkie koszty badań i rozwoju były rozliczane w tym samym roku, w którym zostały wydane, nawet jeśli od wprowadzenia produktu na rynek dzielą Cię miesiące lub lata. Na szczęście, ulga B+R obejmuje je w całości.

Zakres kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu

Rozumiesz już, czym są wydatki na badania i rozwój, ale co należy uwzględnić, obliczając koszty badań i rozwoju jako część kosztów operacyjnych?

Chociaż pomysł lub innowacja mogą być trudne do zdefiniowania, wynagrodzenie wszystkich dyrektorów i pracowników, którzy wnieśli wkład w badania i rozwój, jest dobrym miejscem do rozpoczęcia. Zawiera się w tym:

• Kierownicza Kadra Technologiczna (lub dowolna inna kadra kierownicza ds. technologii lub produktu, która była częścią procesu);
• Inżynierowie;
• Projektanci;
• Zewnętrzni wykonawcy lub konsultanci.

Inne koszty, które należy wziąć pod uwagę, obejmują infrastrukturę chmury, usługi kontroli wersji i wszelkie inne oprogramowanie lub narzędzia używane do tworzenia projektu lub rozwoju produktu, a także koszty poniesione w przypadku zgłoszenia patentu na swój projekt lub innowację.

Dlaczego badania i rozwój są ważne?

Dla wielu startupów badania i rozwój to poważna inwestycja i niezbędny element do rozpoczęcia działalności — to właśnie z myślą o nich powstała ulga B+R.

Bez badań i rozwoju Twój pomysł może nadal znajdować się na odwrocie papierowej serwetki z baru lub innego miejsca, w którym wpadłeś na innowacyjną myśl. Jako założyciel startupu, w zależności od swojego doświadczenia, możesz stać na czele badań i rozwoju. Jednak najczęściej konieczne jest zainwestowanie w wysokiej jakości talenty i zasoby, aby stworzyć i ulepszyć swój pomysł.

W miarę ciągłej iteracji produktu, dział badawczo-rozwojowy pozwala również wyprzedzić konkurencję, ostatecznie umożliwiając sprzedaż większej liczby produktów i rozwój firmy.

Jak zmaksymalizować wydatki na badania i rozwój?

Dobre wieści! Możesz być uprawniony do ubiegania się o ulgę podatkową na badania i rozwój w celu zrekompensowania niektórych kosztów poniesionych podczas prac badawczo-rozwojowych.

Skorzystanie z ulgi na badania i rozwój (ulgi B+R) to opłacalna inwestycja w tworzenie i ulepszanie Twojej oferty produktowej. Wiele firm inwestuje miliony dolarów w badania i rozwój i chociaż środki oszczędnościowe mogą być pomocne w krótkim okresie, Twój produkt lub usługa może ucierpieć w dalszej perspektywie.

Badania i rozwój to klucz do innowacji

Świat startupów jest pełen innowacji i nowych pomysłów. Niezależnie od tego, czy chodzi o ulepszanie produktów, które już istnieją, czy budowanie czegoś, czego świat jeszcze nigdy nie widział — wszystko zaczyna się od badań i rozwoju.

Jednak jeśli nie zwracasz uwagi na to, ile wydajesz, innowacja może wykluczyć Cię z biznesu, zanim jeszcze zaczniesz działać. Dlatego zachęcamy do skorzystania z ulgi na badania i rozwój i odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów kwalifikowanych.

Akty prawne i odniesienie do ulgi na badania i rozwój ulga B+R

Warto zapoznać się z tymi aktami prawnymi i odniesieniami, jeśli chcesz ubiegać się o ulgę B+R:

• Dz.U.2021.1800 t.j. - Art. 18d. - [Ulga na działalność badawczo-rozwojową] - Podatek dochodowy od osób prawnych;
• Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności;
• Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej;
• Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej z dnia 1 sierpnia 2017r.;
• wydanie interpretacji indywidualnej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej;
• wytyczne Ministerstwa Finansów obowiązujące na ich stronie.