Opodatkowanie unijnych funduszy inwestycyjnych
Na mocy nowelizacji ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zmieniły się przepisy o opodatkowaniu funduszy inwestycyjnych. W zakresie opodatkowania zmiana sprowadza się do jednego, nowego akapitu o doniosłych skutkach, nie tylko prawnych.
Kwestia opodatkowania unijnych funduszy inwestycyjnych ma długą historię. Właściwie jest to historia pewnego sporu między Polską a Komisją Europejską, w którym to ostatnia okazała zastanawiającą cierpliwość, tolerując przepisy ewidentnie sprzeczne z prawem unijnym.
Polskie fundusze są zwolnione z opodatkowania i jest to zwolnienie podmiotowe, o którym mowa wprost w ustawie podatkowej. Problem polega na tym, że od dnia przystąpienia do Unii Europejskiej krajowe organy podatkowe odmawiały stosowania zwolnienia również w odniesieniu do funduszy działających w innych państwach członkowskich. Odwoływały się do bezpośredniego brzmienia ustawy o CIT i pomijały milczeniem przepisy unijne, również te o skutku bezpośrednim. W dniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej krajowa ustawa o CIT obejmowała zwolnieniem z opodatkowania wyłącznie polskie fundusz inwestycyjne, a konkretnie te, o których mowa w polskiej ustawie o funduszach inwestycyjnych. To rozwiązanie pozostawało w oczywistej sprzeczności z prawem UE i prowadziło do naruszenia podstawowych swobód unijnych, włączając swobodę przepływu kapitału. Mimo, że Komisja Europejska zwracała Polsce uwagę na ten problem, krajowe przepisy przez wiele lat utrzymywano w niezmienionej treści. Sama zaś Komisja nie zdecydowała się na stanowcze działania wobec rządu polskiego i ograniczyła się do wysyłania listów.
Ustawę o CIT znowelizowano dopiero z dniem 1 stycznia 2011 r., co jednak nie doprowadziło do stanu pełnej zgodności prawa krajowego z przepisami prawa unijnego. Do ustawy o CIT dodano bowiem nowy przepis zwalniający z opodatkowania instytucje wspólnego opodatkowania mające siedzibę w innym niż Polska kraju członkowskim UE, względnie w kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jednakże, w świetle nowelizacji, zwolnieniu z opodatkowania podlegały jedynie te fundusze, które działały na podstawie zezwolenia nadzoru danego kraju. Zatem, faktycznie zwolnieniem zostały objęte tylko fundusze inwestycyjne działające na podstawie unijnego pakietu dyrektyw UCITS. Poza zakresem zwolnienia nadal pozostawały inne fundusze, których działalność nie wymaga zezwolenia nadzoru. To właśnie uległo zmianie w wyniku kolejnej nowelizacji ustawy o CIT, która weszła w życie w grudniu 2011 r. W świetle zmienionych przepisów warunkiem koniecznym zwolnienia funduszu z opodatkowania nie jest już zezwolenie właściwego organu nadzoru. Wystarczy, gdy organ nadzoru zostanie zawiadomiony o działalności funduszu. Jeśli natomiast fundusz jest zamknięty, a tytuły uczestnictwa nie są oferowane publicznie, dla skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania nie jest wymagane nawet zawiadomienie organu nadzoru.
Tym samym działające na podstawie polskiego prawa fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) muszą liczyć się z poważną konkurencją ich unijnych odpowiedników. Zwłaszcza działających w krajach takich jak Cypr, Luksemburg czy Malta. Fundusze zamknięte, które są zarejestrowane w wymienionych krajach, mogą być stosowane w strukturach planowania podatkowego i korzystać z takich samych preferencji podatkowych, jak dotychczas korzystały polskie fundusze typu FIZ.
Marek Bytof
TAXWAYS Spółka Doradztwa Podatkowego
www.taxways.pl
