Ulga abolicyjna 2023/2024

2024-02-13 Aktualizacja: 2024-03-06

Jako, że ulga abolicyjna jest odliczana od podatku, to może ona nawet spowodować wyzerowanie podatku do zapłaty. To czyni ją atrakcyjną opcją dla wszystkich podatników rozliczających dochody uzyskane poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ulga abolicyjna została wprowadzona do polskiego prawa podatkowego w 2008 roku jako metoda wyrównywania sytuacji podatkowej osób pracujących w różnych krajach. Ulga przewidziana jest dla osób fizycznych, które są mieszkańcami Polski (są polskimi rezydentami podatkowymi) i uzyskują dochody określone w ustawie, m.in. w ramach stosunku pracy lub z tytułu działalności gospodarczej.

Oznacza to, że ulga abolicyjna jest także dostępna dla tych osób, które uzyskują dochody na terytorium kraju, z którym Polska zawarła UPO, przy założeniu stosowania metody odliczenia proporcjonalnego.

Opodatkowanie dochodów w Polsce

Polscy rezydenci podatkowi, którzy uzyskują dochody z tytułu pracy wykonywanej za granicą, mają obowiązek zadeklarować dochód zagraniczny w Polsce, stosując następujące sposoby unikania podwójnego opodatkowania.

Pierwszą metodą jest zwolnienie metodą progresji — dochód zagraniczny jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, ale może być brany pod uwagę przy ustalaniu tzw. efektywnej stawki podatkowej stosowanej do innych dochodów opodatkowanych w Polsce. Dochód zagraniczny nie jest wówczas opodatkowany w Polsce.

Drugą metodą jest metoda ulgi podatkowej — dochód zagraniczny jest opodatkowany w Polsce i podatnik ma prawo proporcjonalnie odliczyć podatek zagraniczny od polskiego podatku ustalonego od całości dochodu. Ta metoda jest ogólnie uważana za mniej korzystną dla podatników.

Warto tutaj zaznaczyć, że jeśli dana osoba nie ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, to nałożony jest na nią ograniczony obowiązek podatkowy. W takiej sytuacji obowiązkowi podatkowemu podlegają tylko dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

1 stycznia 2021 r — zmiany w uldze abolicyjnej i podatku dochodowym

Wejście w życie przepisów ograniczających ulgę abolicyjną spowodowało, że od 1 stycznia 2021 r. polscy rezydenci podatkowi osiągający dochody w krajach, z którymi na mocy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania stosuje się metodę proporcjonalnego odliczenia, muszą zapłacić wyższy podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Wynika to głównie z faktu, że ulga abolicyjna, choć dostępna dla wszystkich podatników, nie może przekroczyć kwoty 1 360 zł. Kwota ta wynika z różnicy między podatkiem obliczonym metodą odliczenia proporcjonalnego, a podatkiem obliczonym metodą wyłączenia z progresją.

Limit ten nie dotyczy dochodów, które osiągasz z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw: ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy; z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło uzyskiwanych wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.

Ulga abolicyjna w roku 2021 i 2022

Zmiany wprowadzone w 2021 roku dotyczyły m.in. art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), zgodnie z którym ulga abolicyjna jest dostępna dla wszystkich podatników, z zastrzeżeniem jednak, że — jak wspomnieliśmy powyżej — kwota odliczona od podatku dochodowego od osób fizycznych nie może przekroczyć 1 360 zł.

W praktyce oznacza to, że każdy, kto zarabia więcej niż 8 000 zł, będzie zobowiązany do zapłaty podatku w Polsce w wysokości 12%, a po przekroczeniu 120 000 zł —32%. Ponadto, zmiany skali podatkowej wprowadzone w ramach programu Polski Ład nie zmieniają kwot odliczenia od podatku z racji tej ulgi.

Wyjaśnienia podatkowe praw majątkowych dotyczące zasad ubiegania się o ulgę abolicyjną w 2022

Jak wspomnieliśmy, nowelizacja ustawy o PIT, które są częścią Polskiego Ładu, nie zmieniała limitu ulgi abolicyjnej, pomimo zmian w skali podatkowej. Celem tego jest przedstawienie prawidłowości stosowania ulgi abolicyjnej w rozliczeniach podatkowych osób fizycznych osiągających dochody za granicą.

Kto stracił na zmianach podatku dochodowego w uldze abolicyjnej?

Wprowadzenie limitu ulgi abolicyjnej dotyczy podatników, których dochody zagraniczne pochodzą ze źródeł takich jak:

• umowy o pracę,
• pracy nakładczej,
• spółdzielczego stosunku pracy,
• stosunku służbowego,
• działalności wykonywanej osobiście, działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej , podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych,
• z praw majątkowych, w rozumieniu odrębnych przepisów, od działalności artystycznej, literackiej, naukowej, edukacyjnej i publicystycznej wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej — z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z korzystania z tych praw lub z ich rozporządzania.

Kogo nie dotknęły zmiany w uldze abolicyjnej?

Niekorzystne zmiany nie dotyczyły marynarzy, dla których ustawodawca zdecydował o utrzymaniu ulgi abolicyjnej na wcześniejszych zasadach, a tym samym możliwości skutecznego zwolnienia z opodatkowania dochodów zagranicznych w Polsce, pod warunkiem, że podatek od tych dochodów został zapłacony za granicą.

Jakie są sposoby opodatkowania dochodów z pracy za granicą?

Jeśli chodzi o to, jakie kraje obejmuje ulga abolicyjna w roku 2023, to ważne są tutaj regulacje zawarte w tzw. umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidujące zwolnienie z progresją i odliczeniem proporcjonalnym.

Kraje, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidujące zwolnienie metodą progresywną to np.:

• Albania,
• Chorwacja,
• Czechy,
• Cypr,
• Francja,
• Luksemburg,
• Łotwa,
• Niemcy,
• Rumunia,
• Szwajcaria,
• Szwecja,
• Turcja,
• Ukraina,
• Włochy.

Podatnik co do zasady nie zapłaci w Polsce podatku od dochodów zagranicznych, ale musi to wykazać w deklaracji PIT, co może mieć wpływ na efektywną stawkę podatkową. To najlepsze rozwiązanie dla podatników.

Jednak w przypadku, gdy dana osoba oblicza podatek zgodnie z tzw. metodą odliczenia proporcjonalnego, podatek zapłacony za granicą można odliczyć od polskiego podatku. Ten sposób unikania podwójnego opodatkowania wiąże się z niekorzystnymi zmianami w możliwości skorzystania z tzw. ulgi abolicyjnej, czyli dodatkowego odliczenia dla podatników.

Stosowanie umów o odliczeniu proporcjonalnym dotyczy krajów takich jak:

• Arabia Saudyjska,
• Armenia,
• Australia,
• Austria (od 01.01.2019),
• Belgia (od 01.01.2021),
• Bułgaria (od 01.01.2023),
• Chile,
• Chiny (01.01.2023),
• Dania (od 01.01.2021),
• Egipt,
• Estonia (od 01.01.2023),
• Finlandia (od 01.01.2020),
• Grecja (od 01.01.2022),
• Gruzja,
• Holandia,
• Hiszpania (od 01.01.2023),
• Indie,
• Iran,
• Irlandia (od 01.01.2020),
• Izrael (od 01.01.2020),
• Japonia (od 01.01.2020),
• Jordania (od 01.01.2022)
• Kanada (od 01.01.2021),
• Katar,
• Kazachstan,
• Kirgistan,
• Korea Południowa,
• Litwa (od 01.01.2020),
• Macedonia,
• Malezja,
• Mołdawia,
• Norwegia (od 01.01.2021),
• Nowa Zelandia (od 01.01.2020),
• Portugalia (od 01.01.2021),
• Rosja,
• Słowacja (od 01.01.2020),
• Słowenia (od 01.01.2019),
• Singapur,
• Syria,
• Pakistan (od 01.01.2022),
• RPA (od 01.01.2023),
• Tajlandia (od 01.01.2023),
• Tajwan,
• Tadżykistan,
• USA,
• Uzbekistan,
• Wielka Brytania (od 01.01.2020),
• Zjednoczone Emiraty Arabskie,
• Grecja (od 01.01.2022).

MLI zmienia zasady rozliczania dochodów zagranicznych

Polska ratyfikowała konwencję MLI, która w wielu umowach zmienia metodę unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego odliczenia. W konsekwencji przewiduje się wprowadzenie tej mniej korzystnej metody w coraz większej liczbie umów.

Zmiany już odczuli lub odczują polscy rezydenci podatkowi zarabiający w krajach jak:

• Austria, Słowenia — od roku 2019,
• Finlandia, Irlandia, Izrael, Japonia, Litwa, Nowa Zelandia, Słowacja, Wielka Brytania — od roku 2020,
• Belgia, Dania, Norwegia, Portugalia, Kanada — od roku 2021,
• Grecja — od roku 2022.

Lista krajów prawdopodobnie ulegnie zmianie w przyszłości, ponieważ więcej krajów może ratyfikować konwencję MLI, choć akcesja nie zawsze oznacza zmianę sposobu unikania podwójnego opodatkowania.

Co to oznacza dla podatników?

Zmiany w uldze abolicyjnej różnicują opodatkowanie dochodów w zależności od miejsca uzyskiwania dochodów. Polscy rezydenci podatkowi pracujący m.in. w:

• Niemczech,
• Francji,
• Czechach,
• Hiszpanii,

będą mogli skorzystać ze zwolnienia z progresją. Z kolei osoby pracujące w:

• Wielkiej Brytanii,
• Holandii,
• Słowacji,
• Belgii,
• Irlandii,

będą opodatkowywać swoje dochody osiągane w tych krajach w Polsce i zapłacą dodatkowy podatek według skali (po przekroczeniu kwoty, do której ulga abolicyjna już nie uprawnia).

Ministerstwo Finansów wyjaśnia

Ulgę abolicyjną należy zastosować w rocznym rachunku zysków i strat bez możliwości zastosowania w momencie naliczania miesięcznych zaliczek, chociaż podatnik może się o nią ubiegać się na podstawie art. 22 ust. 2a Ordynacji podatkowej, w sytuacji, gdy przewiduje, że jego roczny obowiązek podatkowy ulegnie znacznemu zmniejszeniu w wyniku zastosowania ulgi abolicyjnej (przedstawienie sposobu obliczania ulgi abolicyjnej).

Cel zmian — uszczelnienie podatku

Jak wynika z uzasadnienia do projektu, celem planowanych działań, mających na celu uszczelnienie polskiego systemu podatku dochodowego od osób fizycznych, jest ograniczenie stosowania ulgi abolicyjnej, o której mowa w art. 27g ustawy o PIT.

Istotą zmian w uldze abolicyjnej jest wyeliminowanie wpływu metody proporcjonalnej ulgi podatkowej w stosunku do wybranych źródeł dochodu oraz zrównanie ich efektywnego opodatkowania ze skutkami zwolnienia metodą progresywną.

Od czasu wprowadzenia ulgi abolicyjnej do polskiego systemu podatkowego istotnie zmieniły się podstawy jej stosowania.

Po pierwsze, wzrosła świadomość podatników co do konsekwencji podatkowych uzyskiwania dochodu w innym kraju.

Po drugie, zauważono, że ulga abolicyjna wraz z zapisami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zaczęła być wykorzystywana jako narzędzie agresywnej polityki podatkowej (napędzając szkodliwą konkurencję podatkową).

W konsekwencji spowodowało to konieczność zmiany sposobu stosowania ulgi abolicyjnej tak, aby korzystali z niej tylko podatnicy o najniższych dochodach.

Korzystanie z ulgi abolicyjnej

Biorąc powyższe informacje pod uwagę, należy podkreślić, że korzystanie z ulgi abolicyjnej w jej dotychczasowym kształcie prowadziło do sytuacji, w których część podatników była zwolniona z podatku w kraju, w którym uzyskali dochód, podczas gdy w Polsce w ramach ulgi abolicyjnej ich podatek dochodowy wyniósł zero złotych.

Ponadto, po przystąpieniu Polski do MLI, wiele umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podpisanych przez Polskę przed 2018 r. zostało zmienionych w celu zastąpienia zwolnienia metodą progresyjną (stosowaną dotychczas m.in. w konwencjach podpisanych z Wielką Brytanią, Irlandią i Belgią) proporcjonalną ulgą podatkowej, rozszerzając tym samym zastosowanie tej ostatniej.

Znaczenie zmian i zastosowanie ulgi abolicyjnej od 2021 r.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej nie może przekroczyć kwoty zmniejszającej podatek, tj. 1 360 zł.

W związku z tym, jeżeli podatek od dochodów zapłaconych za granicą będzie niższy o więcej niż 1 360 zł od wartości podatku obliczonego od tej samej kwoty w Polsce, podatnik będzie zobowiązany do zapłaty zaległego podatku w Polsce. Innymi słowy, po ograniczeniu stosowania ulgi abolicyjnej, w niektórych przypadkach osoby osiągające dochody poza Polską będą musiały zapłacić różnicę między podatkiem zagranicznym a podatkiem należnym w Polsce.

Ponadto ulga będzie niedostępna dla osób wykonujących pracę lub usługi poza terytorium kraju (w tym marynarzy i pracowników offshore).

W tym miejscu należy zauważyć, że istnieją pewne kategorie dochodu zwolnione w kraju, w którym został on uzyskany (tj. dochody związane z zakwaterowaniem, dietami, kosztami podróży), które w Polsce stanowią dochód, co znacznie zwiększa opodatkowanie świadczeń materialnych dla pracowników mobilnych.