Bandera, własność oraz czarterowanie – kompletny międzynarodowy przewodnik: jak zarządzać jachtem?

2017-12-03

Dzięki właściwej strukturze zarządzania jachtem można wykorzystać jednocześnie zalety kilku różnych jurysdykcji.

Zarządzanie takim aktywem jak jacht nie jest proste – przede wszystkim z uwagi na to, że nieraz wymaga wykorzystania licznych jurysdykcji. Dlatego niektórzy doradcy żeglarscy decydują się wybrać jedną jurysdykcję, za pośrednictwem której można zarządzać danym jachtem. Z kolei inni doradcy są po prostu nieświadomi tego, że możliwy jest model posiadania jachtu oparty na wielu jurysdykcjach – skutek jest ten sam.

Branża jachtów jest wyraźnie skoncentrowana wokół Morza Śródziemnego. Nic więc dziwnego, że Europa wiedzie prym w budowie jachtów i posiada ok. 80% udziałów w rynku. Nie należy jednak zapominać o państwach należących do Gulf Cooperation Council, które wprowadziły lub wprowadzają podatki podobne do podatku VAT.

Utworzenie odpowiedniej struktury własności dla jachtów jako punkt wyjścia

Kiedy osoba fizyczna rozważa posiadanie i zarządzanie aktywem tak złożonym i cennym jak jacht, powinna dążyć do ustanowienia odpowiedniej struktury własności dla jachtu. Jej ustanowienie przynosi bowiem takie korzyści jak segregacja aktywów i ograniczenie odpowiedzialności czy korzyści podatkowe.

Między innymi z powyższych względów opracowanie struktury własności jachtu jest bardzo ważne. Należy wziąć to pod uwagę nie tylko przy zakupie nowego jachtu, ale i już w trakcie zarządzania nim – żadna struktura nie może być idealna przez długie lata, gdy przepisy dynamicznie się zmieniają.

Bandera, własność oraz czarterowanie jachtu

Przed zakupem nowego jachtu należy wybrać odpowiednią jurysdykcję, z której można zarządzać jachtem, w której można mieć jacht oraz go zarejestrować. Wiele osób zakłada, że musi wybrać tylko jedną jurysdykcję. Tak jednak nie jest. W istocie wybranie jednej jurysdykcji może poważnie ograniczyć możliwości działania jako właściciela lub menedżera. Idealna struktura może wykorzystywać nawet trzy odrębne jurysdykcje.

Zacznijmy od wyjaśnienia, co rozumiemy przez jurysdykcję bandery, własności i czarterowania:

• jurysdykcja bandery: kraj, zgodnie z którego przepisami jacht jest zarejestrowany oraz który ma obowiązek egzekwowania przestrzegania przepisów;
• jurysdykcja własności: kraj, w którym struktura własności (spółka) jest zarejestrowana lub gdzie struktura własności (spółka) utrzymuje główne miejsce prowadzenia działalności;
• jurysdykcja czarterowania: kraj, z którego jacht będzie zarządzany, czyli wyczarterowany lub wynajmowany, lub gdzie będzie jego miejsce do cumowania.

Wybór najlepszej jurysdykcji

Przed podjęciem decyzji o zakupie jachtu należy zadać sobie trzy pytania: dlaczego kupuję ten jacht, gdzie chcę na nim pływać i jaką mogę mieć pewność, że zarządzam tym luksusowym dobrem w najbezpieczniejszy i najbardziej efektywny sposób?

Odpowiedzi na te pytania pozwolą usprawnić i uporządkować złożoną kwestię własności jachtów.

Pytanie: dlaczego kupuję jacht?

Priorytetem powinno być ustalenie faktycznego przeznaczenia jachtu – należy zdecydować, czy jacht ma być używany prywatnie czy komercyjnie.

Jeżeli osoba fizyczna chciałaby zakupić jacht na własny użytek, to należałoby w pierwszej kolejności rozważyć jej miejsce zamieszkania i miejsce, w którym zamierza korzystać z jachtu przy wprowadzaniu odpowiedniej struktury własności.

Jeśli właściciel statku chciałby komercyjnie wykorzystać jacht, tak aby był on dostępny do czarteru, pojawiają się pytania: gdzie właściciel zamierza udostępnić jacht do czarteru? Kim będą potencjalni użytkownicy statku? Jakiej będą narodowości? Odpowiedzi na te pytania umożliwią właścicielowi stworzenie wydajnej struktury własności.

Należy pamiętać, że VAT UE może obejmować jacht niezależnie od ostatecznego właściciela rzeczywistego i jego bandery, ponieważ będzie on zależał od tego, gdzie jacht jest fizycznie zlokalizowany, a w przypadku jachtu „komercyjnego” – gdzie jest wyczarterowany.

Lokalizacja: gdzie znajduje się jacht?

Niezwykle ważne jest również to, czy jacht będzie zlokalizowany na wodach UE, czy też nie. Zarówno miejsce zamieszkania ostatecznego beneficjenta rzeczywistego, jak i miejsce, gdzie ostateczny właściciel rzeczywisty będzie jacht udostępniał do czarteru, będą wpływały na tę decyzję.

W przypadku stwierdzenia, że jacht ma być używany na europejskich wodach terytorialnych, opodatkowanie VAT zawsze będzie jednym z najważniejszych czynników, które należy wziąć pod uwagę przy ustanawianiu i zarządzaniu strukturą jachtu. Unijne przepisy dotyczące VAT, choć teoretycznie powinny być zharmonizowane w całej UE, są różnie stosowane w państwach członkowskich. W skrajnych przypadkach powoduje to, że różne interpretacje przepisów unijnych pojawiają się w dwóch portach w tym samym kraju. Ponadto niektóre państwa członkowskie zmieniają swoją politykę i interpretację przepisów VAT i unijnego kodeksu celnego w zależności od… sezonu.

Bandera: jaka bandera jest najlepsza?

Wszystkie powyższe rozważania mogą wpływać na wybór bandery jachtu, jednak nie musi to oznaczać, że państwo bandery powinno być tożsame z państwem prowadzenia działalności lub jurysdykcją własności, a nawet rejestracji podatkowej.

Państwo bandery jest to państwo, zgodnie z którego prawem jacht jest zarejestrowany lub posiada licencję, a także które może (i powinno) egzekwować przepisy dotyczące jachtów zarejestrowanych pod jego banderą, w tym przepisy dotyczące inspekcji, certyfikacji i wydawania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i zapobiegania zanieczyszczeniom.

Podejmując decyzję dotyczącą bandery statku, należy wziąć pod uwagę następujące kwestie:

• jacht (jego cechy fizyczne, takie jak wiek, długość, tonaż, specyfikacja, kodowanie);
• stabilność i reputację kraju i jego bandery;
• zgodność z międzynarodowymi standardami i przepisami dotyczącymi bandery jachtów;
• wymagania, proces i opłaty związane z rejestracją jachtu, a także poziom usług świadczonych przez rejestr.

Łącząc wszystko w jedno

Nieaktualna struktura własności może doprowadzić do zajęcia jachtu, anulowania czarteru, drakońskich kar... Innymi słowy, może kosztować właściciela niewielką fortunę.

• Czasowy przywóz do celów podatku VAT.
• Brak połączenia z UE, tylko do użytku prywatnego.
• Należy zachować ostrożność, aby uniknąć problemów.

Jeżeli ostateczny właściciel rzeczywisty jachtu jest osobą spoza UE, która chciałaby używać jachtu jedynie do celów prywatnych, najlepiej byłoby utworzyć strukturę offshore’ową, a także zapewnić, aby jacht był oznaczony flagą spoza terytorium UE. Umożliwi to właścicielowi skorzystanie z ulgi czasowego przywozu. Jacht będące własnością osoby niebędącej rezydentem UE i zarejestrowany poza UE jest bowiem uprawniony do bezcłowego przywozu do UE, pod warunkiem że jacht nie jest czarterowany lub w inny sposób wykorzystywany w celach handlowych.

Procedura ta wymaga, aby jacht zawijał do kraju UE i podlegał procedurze czasowego przywozu w uzgodnieniu z organami celnymi danego kraju. Właściciel jachtu będzie mógł następnie swobodnie korzystać z jachtu na wodach UE, a zatem jacht będzie mógł przemieszczać się z jednego państwa członkowskiego do drugiego bez dodatkowych formalności celnych przez dozwolony okres 18 miesięcy. Przed upływem wyznaczonego okresu jacht powinien opuścić wody UE, jednak jego właściciel może od razu zwrócić się o kolejny okres 18 miesięcy czasowego przywozu, powracając na terytorium UE po zawinięciu do portu spoza UE.

Ponieważ jacht będzie przywożony do UE tylko na czas określony, a zatem będzie dostępny w swobodnym obrocie w UE przez określony czas, właściciel jachtu nie będzie podlegał standardowym stawkom podatku VAT należnego od wartości jachtu. Właściciel jachtu spoza UE, który pozostaje na wodach UE dłużej niż przez uzgodniony okres, będzie musiał opłacić podatek VAT od wartości jachtu.

Chociaż opisywana koncepcja jest możliwa do zaakceptowania w całej UE, należy ją stosować ostrożnie – przy jednoczesnym zapewnieniu, że ostateczny właściciel rzeczywisty jachtu oraz użytkownicy statku nie są w żaden sposób związani z UE. Należy również bezwzględnie zapewnić, że jacht jest wykorzystywany wyłącznie do celów prywatnych, a nie komercyjnych.

Ponieważ nie ma działalności gospodarczej, nie ma też podatku VAT z tytułu czarteru ani żadnego innego wymaganego podatku należnego. Jednakże naliczony podatek VAT od wydatków poniesionych przez właściciela jachtu zasadniczo nie podlega zwrotowi.

• Spółka będąca właścicielem jachtu dzierżawi jacht z powrotem beneficjentowi rzeczywistemu.
• Tylko do użytku prywatnego.
• Brak wymogu umieszczenia bandery UE na jachcie.

W przypadku gdy ostateczny beneficjent rzeczywisty jachtu jest obywatelem/rezydentem UE, który chciałby być właścicielem jachtu na zasadach prywatnych, niekomercyjnych, to najlepiej by było, gdyby rozważył on ustanowienie struktury własnościowej opartej na prawach UE.

Jeżeli osoba fizyczna lub osoba prawna będąca rezydentem UE posiada jacht, będzie ona miała prawo do swobodnego przemieszczania się w UE, pod warunkiem że podatek VAT zostanie zapłacony od wartości jachtu w jednym z państw członkowskich UE.

W tym scenariuszu przy podejmowaniu decyzji, które państwo bandery byłoby najodpowiedniejsze, można rozważyć dwie możliwości: zarówno w UE, jak i poza nią. Większość właścicieli jachtów wolałaby wybrać banderę UE, głównie ze względu na czynniki wizerunkowe. Wbrew powszechnemu przekonaniu, w tym przypadku wybór bandery spoza UE jest możliwy i nie będzie mieć wpływu na strukturę lub użytkowanie jachtu.

Kiedy dana osoba fizyczna zdecyduje się na zakup jachtu, mądrze byłoby natychmiast ustanowić odpowiednią strukturę do jego zakupu bezpośrednio przez podmiot, a nie w swoim osobistym imieniu. Taka struktura umożliwi właścicielowi jachtu skorzystanie z dostępnych programów leasingowych.

Obecnie w krajach członkowskich UE dostępne są różne programy leasingowe. Najkorzystniejsze oferują właścicielom jachtów, którzy chcieliby kupić nowe jachty, atrakcyjne możliwości w zakresie podatku VAT. Ponadto po sfinalizowaniu programu leasingu jacht zostanie uznany za automatycznie „opłacony podatkiem VAT UE” i będzie mógł swobodnie poruszać się po wodach UE bez żadnych ograniczeń.

Podczas korzystania z tych programów, spółka, za pośrednictwem której właściciel zakupił jacht, jest na ogół zobowiązana do zawarcia umowy leasingu, zgodnie z którą jako leasingodawca zawrze umowę na wykorzystanie jachtu przez ostatecznego beneficjenta rzeczywistego jako leasingobiorcy w zamian za wynagrodzenie. Ponadto na koniec okresu leasingu leasingobiorca może zdecydować się na zakup jachtu po cenie procentowej od pierwotnej ceny jachtu.

Do celów podatku VAT leasing jachtu stanowi świadczenie usług z prawem do odliczenia naliczonego podatku VAT przez leasingodawcę. To świadczenie usług podlega opodatkowaniu zgodnie z użytkowaniem jachtu na wodach terytorialnych UE. Takie rozwiązanie oparte jest na przepisach dotyczących efektywnego wykorzystania i korzystania z przepisów dyrektywy w sprawie podatku VAT w UE i jest ustalane z wykorzystaniem z góry określonych wartości procentowych w zależności od wielkości i środków napędowych jachtu (żegluga a silnik), które skutkują obniżoną efektywną stawką podatku VAT.

• Odroczenie podatku VAT jest możliwe.
• Można wybrać system leasingu jachtu.
• Preferowana jest flaga UE, aby uniknąć problemów w niektórych państwach członkowskich.

W tym scenariuszu, gdy jacht jest nabywany na rynku krajowym lub w innym państwie członkowskim, lub poza UE, VAT należny przy zakupie jachtu można odzyskać, a nawet odroczyć.

Po zakupie jachtu – ponieważ w tym przypadku właściciel jachtu zamierza posiadać go w UE w celach czysto komercyjnych – jacht powinien przejść odpowiednie procedury VAT i celne, aby następnie mógł zostać przywieziony do UE. Najlepiej byłoby, gdyby jacht został zarejestrowany w państwie członkowskim UE, ale, jak wspomniano wcześniej, właściciel ma swobodę wyboru między banderą UE a banderą spoza UE, a jego decyzja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na strukturę własności jachtu i obowiązki jego właściciela.

Ustalając strukturę własności jachtu, należy pamiętać, że sytuacja, w której właściciel zdecyduje się na połączenie struktur UE z banderą spoza UE, może wywołać zamieszanie, powodując m.in. powstanie zobowiązań z tytułu podatku VAT.

Jeżeli decydujemy się na odroczenie podatku VAT (o ile jest możliwe), nie musimy płacić podatku VAT należnego przy zakupie jachtu, a następnie ubiegać się o jego zwrot. Innymi słowy, podatek VAT byłby rozliczany w samym rozliczeniu VAT, co zapewniłoby neutralny wpływ przepływów pieniężnych z tytułu VAT. W dalszej kolejności, jeżeli właściciel jachtu będzie chciał uzyskać status „VAT zapłacony” za jacht, może on skorzystać z programów leasingowych wspomnianych wyżej, w związku z odroczeniem podatku VAT. Umożliwiłoby to właścicielowi jachtu płacenie VAT stopniowo przez cały okres leasingu po obniżonej cenie.

Czarter jachtu na wodach UE jest traktowany jako świadczenie usług, a zatem jest opodatkowany do celów podatku VAT. Oznaczałoby to, że właściciel jachtu będzie podlegał obowiązkowi rejestracji na podatek VAT w urzędzie skarbowym państwa członkowskiego, w którym świadczy on takie usługi, w związku z wynajmem czarteru na wodach UE. Zwykle zatem komercyjna struktura czarterowa działająca na wodach UE może wymagać do zarządzania wielu rejestracji na VAT w różnych państwach członkowskich. Dlatego też niewykluczone, że może być konieczne wyznaczenie doradców podatkowych w niektórych krajach członkowskich w celu zapewnienia, że przepisy VAT są przestrzegane.

Zasady dotyczące podatku VAT i obowiązujące stawki różnią się w zależności od jurysdykcji, w której czarter się rozpoczyna. Istnieją możliwości obniżenia stawek podatku VAT w wielu krajach członkowskich, takich jak Francja, Włochy i Malta.

Popularne jurysdykcje jachtowe

W związku z tym, że coraz więcej państw członkowskich wdraża podatki u źródła od struktur własności jachtów w jurysdykcjach bez umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, wielu właścicieli jachtów rejestruje je na Malcie, która znajduje się na terenie UE.

Państwo członkowskie UE: Malta

Malta to w pełni niezależna, była jurysdykcja brytyjska położona na południe od Sycylii. Jest położona w sercu Morza Śródziemnego i od 2005 r. jest członkiem Unii Europejskiej.

Od momentu przystąpienia do UE Malta stale udoskonalała swoje usługi świadczone na rzecz europejskiego przemysłu żeglarskiego i jest obecnie uważana za najważniejszą europejską jurysdykcję żeglarską. Przykładowo, system leasingu jachtów na Malcie w ostatnich latach okazał się niezwykle atrakcyjny i obecnie jest najpopularniejszy w Europie. Podobnie jak bandera maltańska, która jest dziś najpopularniejsza w regionie Morza Śródziemnomorskiego. Malta znajduje się również na białej liście Memorandum Paryskiego z 1982 r.

Ponadto Malta oferuje również:

• odroczenie zwrotu podatku VAT dla właścicieli jachtów;
• konkurencyjne koszty zakładania spółek, rejestracji jachtów i tonażu;
• konkurencyjny system podatkowy;
• doskonałe zaplecze fizyczne dla jachtów;
• brak ograniczeń w sprzedaży lub obciążeniach hipotecznych jachtów oraz możliwość rejestracji jachtów będących jeszcze w budowie;
• anglojęzyczny kraj z anglosaskim dziedzictwem prawnym i biznesowym.

Państwo spoza UE: Wyspa Man

Wyspa Man jest zależna od Korony Brytyjskiej, ale ma całkowicie niezależne ustawodawstwo krajowe; jest położona na Morzu Irlandzkim między Wielką Brytanią i Irlandią.

Prywatny rejestr jachtowy Wyspy Man został uruchomiony w 2002 r. i szybko został uznany za wewnętrzną banderę z wyboru. To była ta wyspa, która pierwotnie napisała Duży Kodeks Jachtowy MCA (LY2). Podobnie jak Malta, oferuje ona przyjazny dla klienta rejestr jachtów, który reaguje na jego potrzeby znacznie szybciej niż te w większych jurysdykcjach.

Obecnie Wyspa Man jest częścią UE (dzięki umowie z Wielką Brytanią) dla celów podatku VAT i celnych, więc pełny import jachtu i odroczenie podatku VAT jest opcją dla jachtów dostarczanych ze stoczni północnoeuropejskich lub rejsem z USA. Może się to jednak zmienić po Brexicie.

Wyspa Man oferuje system prawny i biznesowy podobny do brytyjskiego.

Zaangażowanie dobrze poinformowanych i doświadczonych doradców jest niezbędne, by zapewnić wydajną strukturę operacyjną jachtu. Właściwie skonstruowana struktura ze wszystkimi współpracującymi częściami składowymi zapewni zaś potencjalnemu właścicielowi spokój ducha.

prawnik Maja Czarzasty-Zybert, radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców