Podatek od remanentu – jak rozliczyć remanent i remanent likwidacyjny?
Remanent, czyli spis z natury, to obowiązkowy spis z natury obejmujący towary, materiały i produkty, które znajdują się w firmie. Jego sporządzenie ma bezpośredni wpływ na wysokość podatku dochodowego, ponieważ wpływa na ustalenie kosztów uzyskania przychodu. Czym jest podatek od remanentu? Czym różni się remanent a remanent likwidacyjny? Jak prawidłowo sporządzić spis z natury? Jakie skutki wynikają z ich rozliczenia? Odpowiadają eksperci Podatnik.info.
Spis treści:
- Czym jest remanent i remanent likwidacyjny?
- Remanent a podatek dochodowy
- Jak sporządzić remanent zwykły
- Remanent likwidacyjny – zasady rozliczenia
- Najczęściej zadawane pytania
Czym jest remanent i remanent likwidacyjny?
Remanent (spis z natury) to zestawienie ilościowe i wartościowe składników majątku obrotowego przedsiębiorstwa, sporządzane na określony dzień – najczęściej na koniec roku podatkowego.
Remanent likwidacyjny jest szczególnym rodzajem spisu z natury, sporządzanym w przypadku zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej, likwidacji magazynu lub zaprzestania sprzedaży określonego rodzaju towarów.
Podstawowe różnice między tymi spisami polegają na:
-
momencie sporządzenia (koniec roku – remanent oraz likwidacja działalności – remanent likwidacyjny),
-
celu (rozliczenie roku podatkowego – remanent oraz zamknięcie działalności – remanent likwidacyjny),
-
skutkach podatkowych, które w przypadku remanentu likwidacyjnego mogą być bardziej dotkliwe.
Podsumowując, wyróżnia się kilka rodzajów remanentu, które mają różne znaczenie dla rozliczeń podatkowych:
-
remanent początkowy – sporządzany na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej lub na początek nowego roku podatkowego,
-
remanent końcowy (roczny) – sporządzany na koniec roku podatkowego,
-
remanent śródroczny – wykonywany w trakcie roku, np. przy zmianie wspólnika, zmianie formy opodatkowania lub reorganizacji działalności,
-
remanent likwidacyjny – sporządzany w związku z zakończeniem działalności gospodarczej lub likwidacją jej części.
Każdy z tych spisów pełni inną funkcję, ale wszystkie mają wpływ na prawidłowe ustalenie dochodu. Dlatego wśród podatników pojawia się często pojęcie „podatek od remanentu”.
Podstawa prawna
Obowiązek sporządzania remanentu jest regulowany oraz wynika z:
-
ustawy z dnia 26 kwietnia 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350) – art. 24 ust. 2,
-
ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 86),
-
rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR).
Remanent ujmuje się w KPiR, a jego wartość wpływa na ustalenie dochodu do opodatkowania.
Remanent a podatek dochodowy
Analizując relację remanent a podatek, należy przede wszystkim podkreślić, że wartość remanentu ma bezpośredni wpływ na podstawę opodatkowania. Dochód ustala się bowiem jako różnicę między przychodami a kosztami, skorygowaną o wartość remanentu początkowego i końcowego. Warto zwrócić uwagę na zależność:
-
remanent końcowy wyższy niż początkowy wiąże się ze zwiększeniem dochodu,
-
remanent końcowy niższy niż początkowy wiąże się z obniżeniem dochodu.
Oznacza to, że błędy w spisie z natury mogą prowadzić do zawyżenia lub zaniżenia podatku od remanentu. W przypadku istotnych nieprawidłowości konieczna może być korekta deklaracji PIT lub CIT.
Sporządzenie remanentu w trakcie roku podatkowego może wpłynąć na wysokość bieżących zaliczek na podatek dochodowy. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, jeżeli w wyniku remanentu:
-
wartość majątku znacząco się zwiększy – może to skutkować wzrostem dochodu i wyższą zaliczką,
-
wartość majątku się zmniejszy – możliwe jest obniżenie podstawy opodatkowania.
Warto pamiętać, że remanent śródroczny nie zawsze jest obowiązkowy. Jeśli zostanie jednak sporządzony, musi być prawidłowo ujęty w ewidencji księgowej oraz uwzględniony w rozliczeniach podatkowych.
Jak sporządzić remanent zwykły
Remanent roczny, nazywany również spisem z natury, sporządza się co do zasady na dzień 31 grudnia, czyli na ostatni dzień roku podatkowego. W przypadku podatników, których rok podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym, remanent należy sporządzić na ostatni dzień przyjętego roku podatkowego. Spis ten ma na celu ustalenie faktycznego stanu majątku obrotowego przedsiębiorstwa i jest podstawą do prawidłowego ustalenia dochodu do opodatkowania.
Spis z natury powinien obejmować wszystkie składniki majątku obrotowego znajdujące się w firmie na dzień sporządzenia remanentu, między innymi:
-
towary handlowe,
-
materiały podstawowe i pomocnicze,
-
półwyroby, wyroby gotowe,
-
braki i odpady.
Każda pozycja musi być:
-
dokładnie opisana,
-
policzona,
-
wyceniona.
Składniki remanentu należy wyceniać według:
-
ceny zakupu – w przypadku towarów handlowych i materiałów,
-
kosztu wytworzenia – w przypadku produktów własnych,
-
wartości rynkowej – jeżeli jest ona niższa od ceny zakupu lub kosztu wytworzenia.
Ustaloną wartość remanentu końcowego wpisuje się do podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR), a sam spis z natury należy przechowywać wraz z pozostałą dokumentacją księgową. Dokument ten podlega archiwizacji przez okres przedawnienia zobowiązań podatkowych i może być przedmiotem weryfikacji w trakcie kontroli skarbowej.
Więcej informacji o tym, jak sporządzić remanent, znajdziesz w artykule: https://www.podatnik.info/publikacje/spis-z-natury-jak-go-prawidlowo-sporzadzic,6039dc
Remanent likwidacyjny – zasady rozliczenia
Szczególną uwagę warto zwrócić na zależność remanent likwidacyjny a podatek dochodowy ze względu na moment wykonywania spisu. Remanent likwidacyjny sporządza się w przypadku:
-
likwidacji działalności gospodarczej,
-
zamknięcia sklepu lub magazynu,
-
zaprzestania sprzedaży towarów.
Jego wartość wpływa na rozliczenie podatku dochodowego za ostatni okres prowadzenia działalności. Towary ujęte w remanencie likwidacyjnym, które nie zostały sprzedane, mogą zwiększyć dochód do opodatkowania.
W przypadku podatników VAT remanent likwidacyjny może powodować dodatkowe skutki podatkowe. Jeżeli towary objęte remanentem:
-
były wcześniej odliczone w VAT,
-
a następnie zostają przekazane na cele prywatne lub pozostają niesprzedane po likwidacji działalności,
może powstać „podatek od remanentu”, czyli obowiązek naliczenia VAT należnego.
Nie dotyczy to jednak sytuacji, w których:
-
towary zostały całkowicie zużyte,
-
utraciły wartość użytkową,
-
nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy ich nabyciu.
Każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy, dlatego remanent likwidacyjny VAT jest jednym z najbardziej wrażliwych obszarów podatkowych.
Terminy i obowiązki podatnika
Jak podkreślaliśmy, remanent należy sporządzić w wymaganym terminie, ująć w księgach, a następnie uwzględnić w zeznaniu rocznym PIT lub CIT.
W 2025 roku obowiązują standardowe terminy:
-
PIT – do 30 kwietnia,
-
CIT – do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Brak remanentu lub błędy w remanencie mogą skutkować:
-
zakwestionowaniem kosztów przez urząd skarbowy,
-
koniecznością zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami,
-
odpowiedzialnością karno-skarbową za prowadzenie nierzetelnej ewidencji.
W skrajnych przypadkach urząd może wszcząć kontrolę oraz samodzielnie oszacować dochód podatnika.
Najczęściej zadawane pytania
Obowiązki podatkowe wiążą się często z dodatkowymi pytaniami wśród podatników. Poniżej postaramy się rozwiać najczęstsze wątpliwości związane z remanentem.
Czy remanent można sporządzić w trakcie roku?
Tak, w określonych przypadkach (na przykład zmiana wspólnika, likwidacja części działalności), jednak wymaga to odpowiedniego udokumentowania.
Jak wycenić towary przy remanencie?
Co do zasady według ceny zakupu lub kosztu wytworzenia, z uwzględnieniem ewentualnej utraty wartości.
Co zrobić w przypadku pomyłki w remanencie?
Należy dokonać korekty zapisów w KPiR oraz – jeśli to konieczne – skorygować zaliczki lub zeznanie roczne.
Podsumowanie
Prawidłowe sporządzenie i rozliczenie remanentu oraz remanentu likwidacyjnego ma kluczowe znaczenie dla poprawnego ustalenia podatku dochodowego. Znajomość zasad wyceny, terminów i obowiązków dokumentacyjnych pozwala uniknąć korekt, sporów z urzędem skarbowym i sankcji podatkowych.
Jeżeli masz dodatkowe wątpliwości dotyczące kwestii remanent a podatek, zachęcamy do skorzystania z bezpłatnego programu Podatnik.info. Jako użytkownik zyskujesz możliwość zadawania pytań naszym ekspertom, a także otrzymasz pomoc w rozliczeniu deklaracji PIT nawet w 5 minut.
Źródła:
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/ou858 https://www.podatki.gov.pl/dzialalnosc-gospodarcza/likwidacja-podatek-dochodowy/
