Zakaz płacenia gotówką – czy rzeczywiście zostanie wprowadzony?
Temat ograniczeń płatności gotówką budzi dyskusje od 2023 roku. Początkowo planowano wprowadzić przepisy ograniczające płatność gotówką, ale rząd je odwołał z powodu sytuacji gospodarczej. Obecnie temat powrócił w kontekście przepisów europejskich, które mogą wprowadzić znaczące zmiany dla obywateli i przedsiębiorców w całej Unii Europejskiej.
Czy gotówka zostanie wycofana? W jakich przypadkach obowiązuje zakaz płacenia gotówką? Od kiedy przepisy wejdą w życie? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!
Spis treści:
- Aktualne limity płatności gotówką w Polsce
- Nowe przepisy UE - Czy czeka nas całkowity zakaz regulowania gotówką?
- Nowe regulacje unijne - Jaki jest nowy limit płatności gotówką w UE?
- Jakie są cele wprowadzenia tych przepisów?
- Czy Polacy preferują płatności bezgotówkowe?
- Nowe przepisy dotyczące płatności gotówkowych- czy utrudnią życie firmom
- Bezgotówkowe zakupy - szybciej czy wolniej?
- Wpływ nowych regulacji na małe i średnie przedsiębiorstwa
- Zakaz płacenia gotówką – od kiedy?
- Podsumowanie: zakaz płacenia gotówką – najważniejsze informacje
- FAQ - Najczęściej Zadawane Pytania
Aktualne limity płatności gotówką w Polsce
Polacy są zachęcani do częstszego realizowania transakcji bezgotówkowo ze względu na brak dodatkowych kosztów i wygodę. Nie wszyscy konsumenci preferują jednak tę formę transakcji. Można zauważyć, że instytucje bankowe stosują mechanizmy mające na celu zachęcenie do płatności bezgotówkowych. Przykładami są limity wypłat w bankach, prowizje czy możliwość wypłat tylko wysokich nominałów. To pokazuje, że na pierwszym miejscu interesu banków leży promocja obrotu bezgotówkowego.
Temat zakazu płacenia gotówką pojawił się w momencie zapowiedzi rządu o nowych normach prawnych. Pierwotnie przepisy ograniczające płatność gotówką miały być wprowadzone już w 2023 roku w ramach tzw. Nowego Polskiego Ładu. W myśl nowych przepisów, zasady dotyczyłyby zakazu płacenia gotówką nawet dla osób prywatnych. Do tej pory wprowadzane limity transakcji gotówkowych obejmowały wyłącznie przedsiębiorców.
Dlaczego przepisy dotyczące zakazu płatności gotówką nie weszły w życie w 2023 roku?
Ostatecznie Sejm uchylił art. 18 ustawy z dnia 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2105), który wprowadzał ograniczenia w obrocie gotówkowym dla konsumentów, mające obowiązywać od stycznia 2024 roku. Głównym argumentem za uchyleniem tych przepisów były obawy o narzucanie konsumentom konieczności zakładania kont bankowych i generowanie dodatkowych kosztów związanych z utrzymaniem rachunków czy opłatami za transakcje bezgotówkowe. Protesty opinii publicznej spowodowały wycofanie się z tych zapisów. Tego rodzaju regulacje mogłyby dyskryminować osoby starsze, wykluczone cyfrowo, oraz te, które częściej operują fizycznym pieniądzem z wyboru.
"Choć dyskusje wokół przyszłości gotówki budzą wiele emocji, warto pamiętać, że cyfryzacja płatności to trend globalny. Kluczem jest znalezienie równowagi między bezpieczeństwem finansowym a swobodą wyboru obywateli. Nowe regulacje, choć niosą wyzwania, są też szansą na bardziej transparentny i efektywny system finansowy dla wszystkich, którzy prowadzą działalność gospodarczą w Polsce."
Anna Ciecierska, Redaktor Merytoryczny Podatnik.info
Jaki jest obecny limit płatności gotówką w Polsce?
W efekcie zachowano dotychczasowy limit płatności gotówką do 15 000 zł w obrocie gospodarczym, jednocześnie nie nakładając żadnych ograniczeń na transakcje prywatne. Oznacza to, że jeżeli stronami transakcji są przedsiębiorcy, obowiązują omawiane przepisy.
Nowe przepisy UE - Czy czeka nas całkowity zakaz regulowania gotówką?
Zakaz płacenia gotówką wrócił jednak wraz z informacją o przepisach uchwalonych przez Parlament Europejski w kwietniu 2024 roku. Zasady te będą obowiązywały kraje Unii Europejskiej, w tym Polskę.
Nowe regulacje unijne - Jaki jest nowy limit płatności gotówką w UE?
W kwietniu 2024 roku Parlament Europejski przyjął przepisy, których część dotyczy zakazu transakcji gotówkowych przekraczających wartość 10 tys. euro. Jest to kwota wyższa od tej obowiązującej w Polsce (dla przedsiębiorców). Warto jednak zwrócić uwagę, że nadzór i kontrole transakcji obowiązują już nad transakcjami powyżej 3 000 euro.
Dotychczasowe limity transakcji gotówkowych w Polsce dotyczyły tylko obrotu gospodarczego. Nowe przepisy Parlamentu Europejskiego mają objąć również obrót prywatny.
Jakie są cele wprowadzenia tych przepisów?
Eksperci wskazują, że ograniczenie obrotu gotówkowego będzie miało pozytywny wpływ przede wszystkim dla budżetu państwa, ponieważ zwiększa wpływy podatkowe i jednocześnie zmniejsza niektóre wydatki. Dotyczy to przede wszystkim podatku VAT, gdzie skala nadużyć jest największa, a ten podatek stanowi główne źródło wpływów budżetowych. W obrocie prywatnym często unika się także podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), na przykład w przypadku prywatnych pożyczek czy podatku od spadków i darowizn. Jest to jedno z założeń wprowadzenia handlu bezgotówkowego – walka z nieopodatkowaną działalnością. Płatności gotówkowe sprzyjają funkcjonowaniu szarej strefy, co skutkuje zmniejszeniem wpływów do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) ze względu na brak opłacania składki zdrowotnej. W konsekwencji dochodzi do pośredniego zwiększenia dotacji budżetu państwa na te instytucje.
Czy Polacy preferują płatności bezgotówkowe?
Z danych Europejskiego Banku Centralnego wynika, że w latach 2019-2022 liczba transakcji gotówkowych spadła z 72% do 59%. Raport NBP z 2022 roku o obrocie gotówkowym w Polsce wskazuje, że 50,9% ankietowanych osób wskazało, że zdecydowanie częściej realizuje transakcje bezgotówkowo, choć niemal połowa respondentów uważa możliwość płacenia gotówką za istotną, nawet jeśli rzadko z niej korzysta.
Nowe przepisy dotyczące płatności gotówkowych- czy utrudnią życie firmom
Nowe regulacje dotyczące płatności nie będą miały dużego wpływu na większość średnich i dużych przedsiębiorstw, ponieważ już od dawna opierają się one na transakcjach bezgotówkowych. Jednakże, dla niektórych konsumentów i mniejszych firm, zakaz płatności gotówkowych może być postrzegany negatywnie. Mogą oni odebrać to jako faworyzowanie interesów banków lub naruszenie prywatności. Dotyczy to szczególnie branż usługowych, gdzie płatności gotówką są powszechne. Mamy tu na myśli między innymi fryzjerów, masażystów, fachowców remontowych, elektryków czy hydraulików, którzy często rozliczają się z klientami za pomocą fizycznego pieniądza.
Bezgotówkowe zakupy - szybciej czy wolniej?
Początkowo zakładano, że wprowadzenie płatności bezgotówkowych usprawni i przyspieszy transakcje. Okazuje się jednak, że nowe przepisy ograniczające użycie gotówki mogą znacząco wydłużyć proces zakupu, zwłaszcza w przypadku droższych produktów, np. tych powyżej 3000 euro.
Duże sklepy mogą stanąć przed dylematem: zatrudnić dodatkowy personel do weryfikacji takich płatności, co wiąże się z dodatkowymi kosztami osobowymi, lub ryzykować, że kolejni klienci będą zmuszeni długo czekać, aż pracownik zakończy weryfikację poprzedniej transakcji. Dla sprzedawców oznacza to także potencjalne wydatki na nowe oprogramowanie czy zabezpieczenie połączeń z instytucjami nadzorującymi weryfikację transakcji. Problem ten dotyka również sprzedawców dóbr luksusowych, którzy często przyjmują płatności gotówką na wysokie kwoty.
Niektóre branże będą musiały lepiej pilnować terminów płatności. Problemy w związku z wdrożeniem nowych przepisów może napotkać szczególnie branża budowlana. Sklepy budowlane, szczególnie przy większych transakcjach, mogą unikać płatności gotówkowych. Powodem są potencjalnie dodatkowe koszty i obowiązki związane z weryfikacją dużych sum gotówki. Z drugiej strony, mniejsze firmy remontowe i budowlane często preferują gotówkę, a niechętnie przyjmują przelewy bankowe. W świetle nowych regulacji, jeśli płatność za wykonaną pracę nie zostanie uregulowana gotówką od razu, istnieje ryzyko, że termin przelewu może zostać celowo opóźniony o tydzień, dwa, a nawet dłużej.
Wpływ nowych regulacji na małe i średnie przedsiębiorstwa
Chociaż niektórzy przedsiębiorcy sprzeciwiają się całkowitemu zakazowi płatności gotówkowych, obecny poziom rozwoju systemów księgowych dla transakcji bezgotówkowych sugeruje, że z praktycznego punktu widzenia ograniczanie gotówki nie powinno znacząco utrudnić funkcjonowania MŚP. Prawdopodobnie utrudni to natomiast ukrywanie dochodów przed urzędem skarbowym, co zresztą jest głównym celem zarówno przepisów unijnych dotyczących płatności, jak i wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Regulacje te mają na celu zwiększenie transparentności, co jest kluczowe dla firm działających w pełni legalnie.
Zakaz płacenia gotówką – od kiedy?
Ostatecznie przedsiębiorcy mają trzy lata (od 2024 roku) na przygotowanie się do wdrożenia nowych przepisów. W tym czasie mają zostać wprowadzone narzędzia usprawniające weryfikację transakcji. Pakiet przepisów zatwierdzonych przez Parlament Europejski ma na celu wzmocnienie narzędzi, którymi dysponuje Unia Europejska w walce z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu.
Podsumowanie: zakaz płacenia gotówką – najważniejsze informacje
Poniżej prezentujemy najistotniejsze kwestie omówione szczegółowo w artykule.
- Dyskusje na temat zakazu płacenia gotówką trwają od 2023 roku, gdy pojawiły się pierwsze propozycje ograniczeń w ramach Nowego Polskiego Ładu.
- Limit transakcji bezgotówkowych w obrocie gospodarczym miał być zmniejszony z 15 000 zł do 8 000 zł. Pierwotnie przepisy miały wprowadzić limity także dla osób prywatnych, ale ostatecznie Sejm uchylił te regulacje.
- Opinia publiczna wskazuje obawy o konieczność zakładania kont bankowych oraz ponoszenie dodatkowych kosztów. Podnosi również, że przepisy mogłyby dyskryminować osoby starsze i wykluczone cyfrowo.
- Obecnie w Polsce obowiązuje limit 15 000 zł na transakcje gotówkowe w obrocie gospodarczym, ale brak ograniczeń dla transakcji prywatnych.
- Parlament Europejski uchwalił nowe przepisy w kwietniu 2024 roku, które wprowadzają zakaz transakcji gotówkowych przekraczających 10 000 euro, a nadzór nad transakcjami powyżej 3 000 euro. Obejmą one zarówno transakcje gospodarcze, jak i prywatne.
- Przepisy muszą zostać zatwierdzone przez Radę UE, a ich wdrożenie ma na celu walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.
Jeżeli masz dodatkowe wątpliwości dotyczące omawianych przepisów, możesz skorzystać z pomocy specjalistów Podatnik.info. Każdy użytkownik zyskuje możliwość zadania dowolnego pytania ekspertom z obszaru księgowości, finansów czy prawa. Ponadto w okresie rozliczania deklaracji PIT zapewniamy trzy rozwiązania, które skracają czas dopełnienia formalności nawet do 5 minut. Sprawdź, co jeszcze możesz zyskać z programem Podatnik.info!
FAQ – Najczęściej Zadawane Pytania
Czy limit płatności gotówką 15 000 zł w Polsce zostanie zniesiony?
Obecny limit 15 000 zł dotyczy transakcji między przedsiębiorcami i pozostaje w mocy. Nowe regulacje UE, po zatwierdzeniu, wprowadzą nowy limit 10 000 euro, który będzie obowiązywał również w Polsce. Prawdopodobnie będzie to oznaczało dostosowanie polskiego prawa do wyższych limitów europejskich dla obrotu gospodarczego.
Co oznacza nadzór nad transakcjami powyżej 3 000 euro?
Oznacza to, że transakcje gotówką przekraczające tę kwotę będą wymagały weryfikacji tożsamości, zwłaszcza w przypadku transakcji realizowanych z udziałem określonych przez prawo unijne podmiotów, takich jak instytucje finansowe, agencje nieruchomości, banki, podmioty zajmujące się zarządzaniem aktywami, kasyna, handlowcy czy sprzedawcy towarów luksusowych. Kontrole transakcji obowiązują już jednak obecnie dla większych kwot.
Czy będę musiał zakładać konto bankowe, jeśli nie mam go teraz?
Uchylenie poprzednich przepisów w Polsce miało na celu uniknięcie narzucania konsumentom konieczności zakładania kont bankowych. Nowe przepisy UE również nie nakładają takiego obowiązku, ale limit 10 tys euro dla płatności gotówką sprawia, że przy większych zakupach konto bankowe będzie praktycznie niezbędne.
Czy ograniczenie dotyczy przedsiębiorstw i osób fizycznych?
Tak, nowe przepisy uchwalone przez Parlament Europejski obejmą zarówno transakcje w obrocie gospodarczym, jak i prywatnym, co jest znaczącą zmianą w porównaniu do obecnych przepisów w Polsce, które dotyczą tylko obrotu gospodarczego.
Czy nowe przepisy oznaczają, że firmy będą zmuszone zatrudnić dodatkową osobę do obsługi płatności?
W niektórych przypadkach, zwłaszcza w dużych firmach nowe zakazy mogą wiązać się z koniecznością wdrożenia nowych procedur weryfikacji transakcji gotówkowych powyżej 3000 euro, co może wymagać dodatkowego personelu lub oprogramowania, a tym samym oznaczać dodatkowe koszty osobowe i inwestycje w dodatkowych zabezpieczeń połączeń z instytucją nadzorującą weryfikację transakcji.
