Urlop macierzyński a działalność gospodarcza – sprawdź, jakie obowiązują przepisy!
Zasiłek macierzyński jest świadczeniem pieniężnym, które można otrzymać w określonych sytuacjach na konkretnych zasadach. Szczegółowe przepisy reguluje prawo pracy. Wśród podatników pojawiają się jednak często pytania dotyczące zależności urlop macierzyński a działalność gospodarcza. O czym należy pamiętać? Jakie przepisy obowiązują? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!
Spis treści:
- Urlop macierzyński i rodzicielski a działalność gospodarcza
- Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza: formalności i wysokość świadczenia
- Urlop macierzyński – ile płatny jest urlop macierzyński?
- Ile najmniej może trwać urlop macierzyński?
- Nietypowe sytuacje związane z urlopem macierzyńskim
- Podsumowanie: zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza
- FAQ - najczęściej zadawane pytania
Urlop macierzyński i rodzicielski a działalność gospodarcza
Czy przedsiębiorca może skorzystać z urlopu macierzyńskiego? Tak, kobieta prowadząca własny biznes ma prawo do urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego, pod warunkiem opłacania dobrowolnej składki chorobowej. To kluczowy warunek, aby móc pobierać świadczenie.
Wiele kobiet decyduje się na prowadzenie własnego biznesu. Może nadejść jednak moment, w którym zawieszenie działalności będzie konieczne w związku z opieką nad dzieckiem. W takiej sytuacji pojawiają się pytania dotyczące przepisów obowiązujących kwestię B2B a urlop macierzyński. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141) oraz w Ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 1999 Nr 60 poz. 636).
Zgodnie z regulacjami prawnymi, zasiłek macierzyński jest świadczeniem przyznawanym w określonej sytuacji na konkretnych warunkach. Przysługuje on osobie ubezpieczonej (przedsiębiorcy), która w okresie opłacania ubezpieczenia chorobowego:
- urodziła dziecko,
- przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia,
- przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej dziecko w wieku do 7. roku życia, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego i złożyła do sądu opiekuńczego wniosek w sprawie przysposobienia dziecka – wyjątkiem są zawodowe rodziny zastępcze.
Komu przysługuje urlop macierzyński?
Prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje przede wszystkim matce dziecka, której pracodawca opłaca składki chorobowe w ZUS. Jednak inny członek najbliższej rodziny lub ojciec wychowujący dziecko także mogą skorzystać z części urlopu macierzyńskiego przypadającej na ubezpieczoną. W takich sytuacjach świadczenia i urlop przysługują innemu członkowi najbliższej rodziny lub ojcu dziecka. Takie same zasady obowiązują w kwestii: urlop macierzyński a działalność gospodarcza.
Ile trwa urlop macierzyński i urlop rodzicielski?
Warto zwrócić uwagę na maksymalną długość okresu urlopu macierzyńskiego – 20 tygodni urlopu macierzyńskiego po urodzeniu jednego dziecka. Do tego dochodzi urlop rodzicielski, którego wymiar wynosi 41 tygodni. Łączny czas urlopów wynosi więc 61 tygodni.
Zasady różnią się, jeżeli kobieta urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie. Urlop macierzyński wynosi:
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Ponadto istnieje możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego, którego długość również zależy od liczby dzieci. W przypadku urodzenia dwóch i więcej dzieci przy jednym porodzie wynosi do 43 tygodni.
Jeżeli chodzi o kwestię urlop macierzyński a działalność gospodarcza, można skorzystać z tego prawa nawet 6 tygodni przed porodem. Czas ten wlicza się do okresu pobierania świadczenia.
Najważniejszym warunkiem, który należy spełniać, aby móc skorzystać z zasiłku macierzyńskiego, jest opłacanie dobrowolnej składki chorobowej. Ile wynosi takie świadczenie w przypadku przedsiębiorców? Analizujemy poniżej.
Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza: formalności i wysokość świadczenia
Jakie formalności trzeba dopełnić, aby uzyskać zasiłek?
Aby uzyskać prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu, przedsiębiorca musi złożyć w ZUS odpowiedni wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego wraz z kompletem dokumentów. Należą do nich:
- skrócony odpis aktu urodzenia lub jego kopię z potwierdzoną zgodnością,
- formularz ZUS Z-3b, czyli zaświadczenie płatnika składek opublikowane w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.
We wniosku należy podać informacje o:
- korzystaniu z urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego lub jedynie z macierzyńskiego,
- adnotację dotyczącą wymiaru urlopu macierzyńskiego,
- dacie rozpoczęcia pobierania świadczenia,
- zasady pobierania zasiłku macierzyńskiego przez przedsiębiorcę (100%, 70% lub 81,5%).
Urlop macierzyński – Ile płatny jest urlop macierzyński?
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od dwóch kluczowych czynników: czasu opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wysokości zadeklarowanej podstawy.
Jak obliczyć zasiłek macierzyński na działalności?
Do podstawowych czynników, które wpływają na kwotę świadczenia, należą czas opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wysokość opłacanej składki. Przedsiębiorca może opłacać dobrowolny ZUS w dowolnym wymiarze mieszczącym się w określonej przepisami dolnej i górnej granicy podstawy.
Minimalna podstawa może wynosić 60% przeciętnego wynagrodzenia (4 694,40 zł w 2024 roku), a maksymalna 250% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku (19 560 zł w 2024 roku). Składka chorobowa stanowi 2,45% deklarowanej podstawy.
W kwestii zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza należy zwrócić uwagę również na zasady pobierania świadczenia. Poniżej prezentujemy konkretne przypadki:
- 81,5% podstawy wymiaru przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego,
- 100% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego, a następnie za czas urlopu rodzicielskiego – 70% podstawy wymiaru.
Zasiłek macierzyński na małym ZUS-ie
Jeżeli przedsiębiorca opłaca składki na zasadach preferencyjnych, wówczas przepisy się różnią. Ile wynosi zasiłek macierzyński na małym ZUS-ie? W takiej sytuacji można otrzymać świadczenie minimalne – 1 000 zł oraz zyskać zwolnienie z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli przedsiębiorcy przysługuje świadczenie niższe niż 1 000 zł, zostanie ono wyrównane do tej kwoty.
Ile najmniej może trwać urlop macierzyński?
Po urodzeniu dziecka matka ma obowiązek wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Dopiero po tym czasie może wrócić do pracy. Aby to zrobić, musi spełnić jeden z dwóch warunków:
- Ojciec dziecka, zatrudniony na umowę o pracę, przejmie pozostałą część urlopu macierzyńskiego. Chodzi o to, aby nikt nie stracił urlopu i mógł opiekować się dzieckiem.
- Ojciec dziecka, który prowadzi własną działalność gospodarczą lub jest ubezpieczony, przejmie opiekę nad dzieckiem na ten sam okres, który pozostał do końca urlopu matki. Z tego powodu musi przerwać pracę, aby móc opiekować się dzieckiem.
Nietypowe sytuacje związane z urlopem macierzyńskim
Polskie prawo pracy przewiduje rozwiązania na wypadek, gdy matka lub dziecko znajdą się w wyjątkowych okolicznościach (np. pobyt matki lub dziecka w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym, śmierć matki dziecka lub dziecka, porzucenie dziecka przez matkę, jej niezdolność do samodzielnej egzystencji oraz podjęcie przez nią pracy, jeśli nie była objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa). W takich sytuacjach, z części urlopu macierzyńskiego może skorzystać ojciec dziecka lub inny bliski członek rodziny, o ile jest zatrudniony.
Pobyt w szpitalu
Gdy dziecko wymaga opieki w szpitalu, matka może przerwać urlop macierzyński po upływie pierwszych 8 tygodni. Pozostałą część urlopu będzie mogła wykorzystać, gdy dziecko wróci do domu.
Gdy to matka przebywa w szpitalu, może przerwać urlop po 8 tygodniach, o ile opiekę nad dzieckiem przejmie ojciec lub inny pracujący członek najbliższej rodziny.
Śmierć dziecka lub matki
Śmierć dziecka: W przypadku śmierci dziecka, matka ma prawo do urlopu macierzyńskiego przez 8 tygodni po porodzie, jednak nie krócej niż 7 dni od dnia zgonu. Jeśli dziecko umrze po ukończeniu 8. tygodnia życia, matka zachowuje prawo do 7 dni urlopu od daty zgonu.
Śmierć matki: Jeśli matka umrze w czasie urlopu macierzyńskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego, ojciec lub inny bliski, pracujący członek rodziny ma prawo przejąć pozostałą część urlopu macierzyńskiego. To samo dotyczy sytuacji, w której matka nie była ubezpieczona. Wniosek o urlop macierzyński musi być złożony przez pracownika, a pracodawca ma obowiązek go uwzględnić.
Od autora: "Kwestie związane z macierzyństwem i prowadzeniem własnego biznesu mogą wydawać się skomplikowane. Kluczowe jest, aby pamiętać o terminowym opłacaniu dobrowolnych składek chorobowych. To one dają finansowe bezpieczeństwo w tak ważnym momencie życia."
Mirosław Ziętek, redaktor merytoryczny Podatnik.info
Podsumowanie: zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza
Poniżej prezentujemy kluczowe informacje dotyczące kwestii B2B a urlop macierzyński.
- Zasiłek macierzyński jest świadczeniem pieniężnym, przyznawanym w określonych sytuacjach zgodnie z Kodeksem pracy.
- Prawo dopuszcza możliwość prowadzenia własnego biznesu i korzystania z urlopu macierzyńskiego.
- Zasiłek przysługuje ubezpieczonym przedsiębiorcom w następujących przypadkach: urodzenia dziecka, przyjęcia dziecka do 7. roku życia lub przyjęcia dziecka w rodzinie zastępczej do 7. roku życia (z wyjątkiem zawodowych rodzin zastępczych).
- Maksymalny urlop macierzyński wynosi 20 tygodni oraz 41 tygodni urlopu rodzicielskiego.
- W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka, przysługuje dłuższy urlop macierzyński - długość urlopu macierzyńskiego wynosi: 31 tygodni (dwoje dzieci), 33 tygodnie (troje dzieci), 35 tygodni (czworo dzieci) oraz 37 tygodni (pięcioro i więcej dzieci).
- Warunkiem otrzymania zasiłku macierzyńskiego jest konieczność opłacania dobrowolnej składki chorobowej.
- Zasiłek macierzyński na działalności – ile wynosi? Zależy od czasu opłacania składek i wysokości składki. Minimalna podstawa to 60% przeciętnego wynagrodzenia (4 694,40 zł w 2024 roku), a maksymalna 250% (19 560 zł w 2024 roku).
- Przedsiębiorca może pobierać 81,5% podstawy przez cały okres urlopu lub 100% przez okres urlopu macierzyńskiego, a 70% w okresie urlopu rodzicielskiego.
- Ile wynosi zasiłek macierzyński na małym ZUS-ie? Świadczenie minimalne wynosi 1 000 zł. W okresie pobierania świadczenia obowiązuje zwolnienie z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.
- Jeśli zasiłek macierzyński jest niższy niż 1 000 zł, świadczenie zostanie wyrównane do tej kwoty.
Jeżeli masz dodatkowe pytania związane z urlopem macierzyńskim dla przedsiębiorców i należnym w tym czasie świadczeniu, możesz skorzystać z pomocy ekspertów. Każdy użytkowników programu Podatnik.info zyskuje możliwość zadania dowolnego pytania specjalistom z obszaru księgowości, finansów czy prawa.
W okresie rozliczania deklaracji podatkowej zapewniamy trzy rozwiązania, które pozwolą dopełnić formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze możesz zyskać z Podatnik.info!
FAQ – najczęściej zadawane pytania
1. Czy przysługuje urlop macierzyński, jeśli nie opłacam składki chorobowej?
Nie. W warunkach urlopu macierzyńskiego jest jasno określone, że aby otrzymać zasiłek macierzyński, jest opłacanie dobrowolnej składki chorobowej.
2. Co się dzieje po zakończeniu urlopu macierzyńskiego?
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego możesz skorzystać z urlopu rodzicielskiego, urlopu wychowawczego lub wrócić do prowadzenia działalności. W tym czasie może też przysługiwać Ci świadczenie.
3. Czy mogę przerwać urlop macierzyński?
Nie. Przerwanie urlopu macierzyńskiego jest możliwe w określonych przypadkach, na przykład na wniosek pracownika, ale dotyczy to głównie sytuacji, gdy matka wraca do pracy, a z pozostałej części urlopu korzysta drugi rodzic dziecka. W przypadku działalności gospodarczej liczy się okres, za który pobierany jest zasiłek.
4. Czy urlop tacierzyński dla przedsiębiorcy istnieje?
Formalnie w Kodeksie pracy nie ma pojęcia urlop tacierzyński. Istnieje natomiast urlop ojcowski oraz możliwość skorzystania z części urlopu rodzicielskiego, który przysługuje również ojcu dziecka prowadzącemu działalność gospodarczą.
5. Czy zasiłek macierzyński przysługuje w przypadku urodzenia martwego dziecka?
Tak, zasiłek macierzyński przysługuje również w przypadku urodzenia martwego dziecka. Prawo do świadczenia trwa przez 8 tygodni po porodzie, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
6. Czy istnieje coś takiego jak roczny urlop macierzyński?
To popularne określenie, jednak formalnie roczny urlop macierzyński nie istnieje. Urlop macierzyński w przypadku urodzenia jednego dziecka trwa 20 tygodni, a w przypadku ciąży mnogiej jest dłuższy. Możliwe jest jednak skorzystanie z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, które łącznie dają aż 61 tygodni wolnego. Po tym czasie rodzice mogą jeszcze skorzystać z urlopu wychowawczego, który może trwać do 36 miesięcy (3 lata), jednak jest on bezpłatny. Po urlopie macierzyńskim możesz także zawnioskować o urlop wypoczynkowy.
7. Kiedy zaczyna się urlop macierzyński?
Urlop macierzyński najczęściej rozpoczyna się w dniu porodu.
8. Kiedy ZUS wypłaca zasiłek macierzyński?
ZUS wypłaca zasiłek macierzyński nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.
