Nowy wymiar urlopu wypoczynkowego 2025
W roku 2025 przeciętny pracownik może skorzystać z rozszerzonego wymiaru urlopu oraz dodatkowych zwolnień od pracy, a zmiany w Kodeksie pracy na 2026 rok zapowiadają dalsze rozszerzenie prawa do urlopu. Dotyczy to zarówno pracowników na umowie o pracę, jak i tych objętych szczególnymi regulacjami. Jakie są te zmiany i kiedy przysługuje urlop w nowym wymiarze?
Po wprowadzeniu zmian w Kodeksie pracy dostępne są dodatkowe płatne dni wolne, które wraz z podstawowym urlopem mogą wynosić nawet 35 dni wolnego. Większość z tych dni przysługuje wszystkim pracownikom na umowie o pracę. Jeszcze więcej dni wolnych mogą mieć pracownicy objęci szczególnymi regulacjami. Nowe przepisy mają na celu poprawę równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz zwiększenie efektywności i satysfakcji z pracy.
Spis treści:
- Wymiar urlopu wypoczynkowego w 2025 roku - podstawa prawna i obliczenia
- Urlop dla niepełnozatrudnionych i w pierwszym roku pracy
- W 2025 roku - nawet 35 dni wolnego i dodatkowe zwolnienia
- Urlop uzupełniający
- Urlop opiekuńczy: 5 dni w roku
- Zwolnienie z powodu siły wyższej
- Opieka nad dzieckiem – 2 dni lub 16 godzin
- Nowa propozycja zwiększenia wymiaru urlopu wypoczynkowego
- Co się zmieni od 2026 roku? Nowe przepisy
- FAQ - Najczęściej zadawane pytania
Wymiar urlopu wypoczynkowego w 2025 roku - podstawa prawna i obliczenia
Długość urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy pracownika. Pracownikowi przysługuje 20 dni urlopu rocznie, jeśli jest zatrudniony krócej niż 10 lat, oraz 26 dni, jeśli jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia oraz lata nauki, co umożliwia nabycie prawa do urlopu w wymiarze 26 dni szybciej niż po 10 latach zatrudnienia. Jest to niezwykle ważne dla ustalenia pełnego urlopu wypoczynkowego.
Okresy nauki wliczane do stażu pracy:
- Zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej: przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, maksymalnie 3 lata.
- Średniej szkoły zawodowej: czas nauki przewidziany programem nauczania, maksymalnie 5 lat.
- Średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych: 5 lat.
- Średniej szkoły ogólnokształcącej: 4 lata.
- Szkoły policealnej: 6 lat.
- Szkoły wyższej: 8 lat.
Ważne: Uwzględnia się tylko te okresy nauki, gdy pracownik otrzymał stosowne zaświadczenie lub dyplom. Licencjat jest uznawany za studia wyższe. Wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu, co oznacza, że do stażu pracy zaliczany jest najkorzystniejszy ukończony etap edukacji.
Źródło: Art. 155 Kodeksu pracy (Dz.U. 2025 poz. 277).
Urlop dla niepełnozatrudnionych i w pierwszym roku pracy
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy
Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do jego etatu, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony powyżej. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się zawsze w górę do pełnego dnia. Oznacza to, że nawet drobna część dnia wolnego jest zaliczana jako cały jeden dzień urlopu.
Urlop w pierwszym roku pracy
Pracownik podejmujący swoją pierwszą pracę w życiu nabywa prawa do urlopu w roku kalendarzowym, w którym rozpoczął zatrudnienie. Prawo to przysługuje mu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 przysługującego mu urlopu. Oznacza to, że prawa do urlopu nabywane są co miesiąc, a jego wymiar urlopu pracownika powracającego jest proporcjonalny do przepracowanych miesięcy. Bez względu na liczbę pracodawców w danym roku, u każdego kolejnego pracodawcy urlop będzie traktowany i obliczany jako urlop nabywany w pierwszym roku pracy. Przy proporcjonalnym ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego, niepełny przepracowany miesiąc zawsze zaokrągla się w górę.
Cząstkowy urlop za miesiąc pracy - ile wynosi?
Wymiar cząstkowego urlopu wynosi 1/12 rocznego urlopu za każdy miesiąc pracy. Zazwyczaj jest on obliczany od 20 dni urlopu. Za jeden miesiąc pracy pracownik nabywa prawa do urlopu w wymiarze 1/12 z 20 dni, czyli około 1,67 dnia. Jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy, co oznacza, że po miesiącu pracy przysługuje około 1 dzień i 5 godzin 20 minut urlopu. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w kolejnym roku kalendarzowym w pełnym wymiarze, od dnia, w którym rozpoczyna pracę, a nie proporcjonalnie, jak przy pierwszym zatrudnieniu.
W 2025 roku - nawet 35 dni wolnego i dodatkowe zwolnienia
Obecnie wymiar urlopu wynosi 20 lub 26 dni w ciągu roku kalendarzowego. Wymiar ten przysługuje osobom, które przepracują cały rok w pełnym wymiarze czasu pracy.
Dodatkowe zwolnienia od pracy w Kodeksie Pracy
Kodeks pracy przewiduje również inne formy zwolnienia od pracy, w tym:
- 5 dni urlopu opiekuńczego (dostępnego nie tylko dla rodziców).
- 2 dni tzw. zwolnienia z powodu siły wyższej.
- 2 dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem.
Prawo do dodatkowych dni wolnych
Dodatkowe dni wolne przysługują niektórym grupom zawodowym objętym szczególnymi regulacjami, takim jak nauczyciele czy strażacy PSP. Mają oni również prawo do dodatkowych zwolnień od pracy, np. urlopu zdrowotnego. Osoby niepełnosprawne mogą korzystać z 21 dni zwolnienia oraz dodatkowego 10-dniowego urlopu wypoczynkowego.
Urlop uzupełniający
Urlop uzupełniający przysługuje, gdy pracownik nabywa prawo do wyższego wymiaru urlopu w trakcie roku kalendarzowego. Prawo to przysługuje od początku roku, ale można z niego skorzystać dopiero po osiągnięciu wymaganego stażu pracy i po wykorzystaniu całego urlopu w niższym wymiarze. Oznacza to, że pracownik, który wcześniej miał prawo do 20 dni urlopu, zyskuje dodatkowe 6 dni, co daje łącznie 26 dni urlopu wypoczynkowego.
Jak oblicza się urlop uzupełniający?
Urlopu uzupełniającego nie oblicza się proporcjonalnie. Każdy pracownik otrzymuje pełne dodatkowe 6 dni urlopu, niezależnie od tego, czy osiągnie wymagany staż pracy w styczniu czy grudniu. Warunkiem jest najpierw wykorzystanie 20 dni urlopu w niższym wymiarze.
Urlop opiekuńczy: 5 dni w roku
Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła 5 dodatkowych dni urlopu opiekuńczego. Ten urlop przysługuje każdemu pracownikowi, nie tylko rodzicom, ponieważ dotyczy celu zapewnienia osobistej opieki nad członkiem rodziny (dziecko, rodzice, małżonek) lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która potrzebuje pomocy z poważnych względów medycznych. Członkiem rodziny według przepisów jest: syn, córka, matka, ojciec, małżonek.
Urlop opiekuńczy - wniosek i czy jest płatny
Pisemny wniosek pracownika o urlop opiekuńczy powinien zostać złożony co najmniej 1 dzień przed jego rozpoczęciem. W trakcie tego urlopu pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Urlop opiekuńczy może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Czas urlopu opiekuńczego jest wliczany do okresu zatrudnienia, ale nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego, ani urlopu na żądanie. Urlop opiekuńczy jest udzielany w dniach, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Czy pracodawca może odmówić urlopu opiekuńczego?
Pracodawca nie może odmówić pracownikowi urlopu opiekuńczego, ani wymagać przedstawienia dokumentacji medycznej osoby potrzebującej opieki. We wniosku należy podać imię i nazwisko osoby wymagającej opieki, przyczynę konieczności zapewnienia opieki lub wsparcia oraz w przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa, a dla osoby spoza rodziny – adres zamieszkania. Pracodawca ma obowiązek wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop opiekuńczy w przypadku ustania stosunku pracy.
Zwolnienie z powodu siły wyższej
Urlop z powodu siły wyższej obowiązuje od kwietnia 2023 roku i jest to zwolnienie, które nie może być przeniesione na kolejny rok, a niewykorzystane przepada. Jednak z początkiem nowego roku kalendarzowego, wolne dni są ponownie dostępne, nawet dla tych, którzy skorzystali z niego w poprzednim roku.
Wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej i jak złożyć wniosek
Każdy pracownik zatrudniony na pełnym etacie ma prawo do dwóch dni zwolnienia z powodu siły wyższej w ciągu roku kalendarzowego. Pracodawca jest obowiązany przyznać takie zwolnienie na wniosek pracownika zgłoszony najpóźniej w dniu skorzystania z wolnego. Za skorzystanie z tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do zapłaty w wysokości połowy wynagrodzenia, co jest obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku ustania stosunku pracy, pracownik ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane zwolnienie.
Opieka nad dzieckiem – 2 dni lub 16 godzin
Rodzice zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mają prawo do 2 dni wolnych w celu opieki nad dzieckiem, jednak muszą spełniać określone warunki.
Zwolnienie to przysługuje pracownikom wychowującym przynajmniej jedno dziecko do 14 roku życia. Wymiar tego urlopu wynosi 16 godzin lub 2 dni, a pracownik zachowuje pełne wynagrodzenie. Urlop ten jest przyznawany na wszystkie dzieci łącznie, co oznacza, że bez względu na liczbę dzieci, pracownik otrzymuje maksymalnie 2 dni wolnego.
Pracownik nabywa prawo do tego urlopu od pierwszego dnia zatrudnienia na umowę o pracę. Osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych nie mają tego prawa. Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, czas opieki ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, z zaokrągleniem do pełnej godziny.
Dwa dni opieki nad dzieckiem nie wpływają na 5-dniowy urlop opiekuńczy i są przyznawane niezależnie od niego. Przepisy stanowią, że dwa dni opieki przysługują łącznie obojgu rodzicom, którzy muszą zdecydować, kto z nich z nich skorzysta z wolnego. Mogą również podzielić się po jednym dniu opieki. Jeśli jeden z rodziców nie pracuje na umowę o pracę, wtedy pełne dwa dni urlopu przysługują drugiemu rodzicowi. Prawo to dotyczy pracowników wychowujących dziecko, niezależnie od formalnej relacji. W związku z tym, pracownik będący rodzicem, ale nie wychowujący dziecka, nie będzie miał prawa do tego urlopu.
Nowa propozycja zwiększenia wymiaru urlopu wypoczynkowego
Powraca projekt zmiany Kodeksu pracy, który przewiduje wydłużenie urlopu wypoczynkowego. Wniosek w tej sprawie został złożony przez NSZZ "Solidarność". Proponuje się, aby urlop wypoczynkowy wynosił 35 dni zamiast dotychczasowych 26 i przysługiwał wszystkim pracownikom. Jest to alternatywa dla skrócenia tygodnia pracy do czterech dni. Zdaniem związkowców, obecne regulacje, które są mocno przestarzałe, nie odzwierciedlają wieloletniego wzrostu gospodarczego Polski i nie prowadziły do żadnego postępu w zakresie urlopu wypoczynkowego. Pismo w tej sprawie zostało już skierowane do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Związkowcy chcą również wprowadzenia prawa do urlopu wypoczynkowego dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą, które obecnie nie mają takiego prawa. To nie jest pierwszy apel o zwiększenie liczby dni urlopu wypoczynkowego, co miałoby na celu poprawę równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym. Podobne postulaty pojawiały się wcześniej, w tym również propozycje czterodniowego tygodnia pracy, który już wprowadzają niektóre firmy w Europie, oraz zmiany wynikające z unijnej dyrektywy "work-life balance".
Co się zmieni od 2026 roku? Nowe przepisy
Od 1 stycznia 2026 roku zacznie obowiązywać nowelizacja Kodeksu Pracy, która znacząco rozszerzy katalog okresów zaliczanych do stażu pracy. W praktyce oznacza to, że do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wliczane będą nie tylko tradycyjne formy zatrudnienia, lecz także:
- okresy prowadzenia działalności gospodarczej,
- czas współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą (np. w ramach umowy B2B),
- czas zawieszenia działalności gospodarczej, jeżeli był on poświęcony opiece nad dzieckiem,
- okresy wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych (umów zlecenia, o świadczenie usług, agencyjnych),
- członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych,
- udokumentowane okresy pracy zarobkowej za granicą – nawet jeśli nie były formalnie zatrudnieniem.
Co istotne, nowe przepisy będą działać wstecz. Oznacza to, że pracownik, który od 2020 roku świadczył usługi w oparciu o umowy cywilnoprawne, a następnie przeszedł na umowę o pracę, będzie mógł zaliczyć te wcześniejsze okresy do swojego stażu pracy. Przykład: osoba z 7-letnim stażem etatowym i 4-letnią praktyką na umowie zlecenia uzyska łączny staż 11 lat, co da jej prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego, zamiast dotychczasowych 20.
"Nowe przepisy zrównują prawa wielu pracowników – niezależnie od tego, czy pracowali na etacie, umowie cywilnej, czy prowadzili własną firmę. To krok w stronę rzeczywistej równości zatrudnienia."
Anna Ciecierska, Redaktor Merytoryczny Podatnik.info
FAQ – Najczęściej Zadawane Pytania
Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?
Tak, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, jeżeli w zakładzie wymagają tego okoliczności nieprzewidziane, a obecność pracownika jest niezbędna do zapewnienia ciągłości pracy. W takim przypadku pracodawca musi pokryć koszty poniesione przez pracownika w związku z powrotem z urlopu (np. niewykorzystany nocleg czy bilety powrotne).
Czy można złożyć pisemny wniosek o urlop bezpłatny i czy pracodawca musi go zaakceptować?
Wniosek pracownika o urlop bezpłatny może zostać złożony w dowolnym momencie, jednak to pracodawca decyduje, czy go udzielić. Nie ma obowiązku jego zaakceptowania. W czasie urlopu bezpłatnego zawieszeniu ulega wypłacanie wynagrodzenia, a okres urlopu nie wlicza się do stażu pracy, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Co dzieje się z urlopem niewykorzystanym przy zakończeniu umowy o pracę?
W przypadku ustania stosunku pracy, jeżeli pracownik wykorzystał urlop w mniejszym wymiarze niż przysługiwał, pracodawca jest obowiązany wypłacić ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu ustala się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich miesięcy poprzedzających rozwiązanie umowy.
Czy plan urlopów ustala pracodawca samodzielnie?
Tak, co do zasady to plan urlopów ustala pracodawca, z uwzględnieniem wniosków pracowników, jednak musi także zapewnić ciągłość pracy w zakładzie. Plan może być korygowany z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, np. sezonowości lub urlopów zbiorowych.
Czy czas pracy na umowie zlecenia wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego?
Do końca 2025 roku – nie. Jednak od 1 stycznia 2026 roku zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy, okresy przepracowane na podstawie umów zlecenia, agencyjnych lub o świadczenie usług będą wliczane do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego. Nowe przepisy będą działać z mocą wsteczną – obejmując np. umowy zawarte w latach 2020–2025.
