Jak księgować leasing?

2014-02-06

Leasing jest jednym z wielu dostępnych źródeł finansowania działalności. 

Podstawową korzyścią płynącą dla korzystającego (leasingobiorcy) jest możliwość szybkiego pozyskania  maszyn, urządzeń, samochodów lub innych środków transportu, a nawet zasobów ludzkich (leasing pracowników), linii produkcyjnej czy nawet całego zakładu.

Definicja leasingu

Umowa leasingu została określona w prawie podatkowym jako umowa nazwana w kodeksie cywilnym, a także każda inna umowa, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.

Leasing generalnie podzielić można na finansowy i operacyjny. Jednym z często spotykanych problemów wśród księgowych jest nawet nie tyle uzyskanie odpowiedzi, jak księgować leasing, ale przede wszystkim kwalifikacja umowy do właściwej kategorii. Niestety, często przesłanki podatkowe i bilansowe uznania lub nie umowy za leasing finansowy są traktowane równoznacznie. Ponadto zauważalnym problemem jest potraktowanie umowy jako leasing operacyjny tylko dlatego, że finansujący tak nazwał tę umowę.

Leasing finansowy w prawie bilansowym

Zajmijmy się w pierwszej kolejności prawem bilansowym, które mówi o przesłankach, jakie spełnić musi umowa, aby była uznana za leasing finansowy.

Po pierwsze umowa musi być zawarta na czas oznaczony. Jeżeli nie jest spełniony ten warunek, nie dokonujemy dalszej analizy, ale uznajemy umowę za leasing operacyjny. Jeśli jednak przesłanka oznaczoności czasowej jest zachowana, wystarczy spełnienie tylko jednego z poniższych kryteriów, aby leasing nie był klasyfikowany jako operacyjny:

1. Przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta.
2. Zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia. Cena rynkowa jest równa wartości godziwej, a więc kwocie, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami
3. Okres, na jaki została zawarta umowa, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego, przy czym nie może być on krótszy niż ¾ tego okresu.Prawo własności przedmiotu umowy może być, po okresie na jaki została umowa zawarta, przeniesione na korzystającego.
4. Suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu. Do sumy opłat nie zalicza się natomiast płatności na rzecz finansującego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeśli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie.
5. Umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie.
6. Umowa przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający.
7. Przedmiot umowy został dostosowany do indywidulanych potrzeb korzystającego. Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez wprowadzania w nim istotnych zmian.

Uproszczenie klasyfikacji umowy

Podmioty, które w myśl art. 64 ust. 1 Ustawy o rachunkowości nie podlegają obowiązkowi badania sprawozdań finansowych, mogą dokonywać kwalifikacji umów leasingowych zgodnie z przepisami podatkowymi.

Leasing finansowy w prawie podatkowym

Odmiennie kwestię leasingu traktuje prawo podatkowe. Aby umowa była uznana za leasing finansowy, powinna jednocześnie spełniać trzy przesłanki:

1. umowa zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialny i prawne, albo zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości,
2. umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony,
3. suma opłat, o której mowa w pkt 1 i 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wnip.

Leasing finansowy w MSR

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 17 Leasing mówi z kolei, że generalnie z leasingiem finansowym mamy do czynienia wtedy, gdy na leasingobiorcę przechodzą zasadnicze pożytki i zasadnicze ryzyko z tytułu posiadania przedmiotu leasingu. Wygląda podobnie do uregulowań polskiej Ustawy, ale w praktyce powoduje, że to co wg polskiej Ustawy leasingiem finansowym nie jest, bo nie spełnia „twardego” kryterium, leasingiem finansowym wg MSR może już być.

Jak księgować leasing?

Leasing finansowy: z chwilą rozpoczęcia leasingu należy przeksięgować przedmiot umowy w wartości godziwej na konta:

Wn: środki trwałe / wartości niematerialne i prawne
Ma: rozrachunki (zobowiązania) z tytułu leasingu

Płatności leasingowe dzielą się na dwie części: kapitałową, zmniejszającą zobowiązanie, oraz odsetkową, stanowiącą koszty finansowe. Opłata wstępna (jeśli dotyczy) również jest traktowana jako zobowiązanie (rozrachunki) finansowe.

Leasing operacyjny: przyjęcie przedmiotu wykazywane jest w księgach korzystającego w ewidencji pozabilansowej (np. na koncie Środki trwałe przyjęte w leasing operacyjny), natomiast płatności (zarówno raty, jak i opłata wstępna) stanowią koszty działalności operacyjnej.

Jeżeli opłata wstępna w leasingu operacyjnym jest istotna, można ją rozliczać przez konto rozliczeń międzyokresowych.

Leasing w sprawozdaniu finansowym

W przypadku leasingu finansowego informację na temat leasingowanych przedmiotów powinny zostać zamieszczone w bilansie w pozycji Wartości niematerialne lub prawne lub Rzeczowe aktywa trwałe. Natomiast zdyskontowana wartość bieżąca zobowiązań leasingowych wykazywana jest w źródłach finansowania majątku w pozycji zobowiązań finansowych – odpowiednio krótko- i długoterminowych.

W rachunku wyników natomiast powinna znaleźć się informacja na temat kosztów amortyzacji (jeśli wariant porównawczy, jeśli kalkulacyjny – koszty rodzajowe powinny zostać zaprezentowane w notach dodatkowych). Część odsetkowa rat ujmowana jest jako koszt finansowy w pozycji odsetki.

Do tego dochodzą jeszcze wymagania odnośnie ujawnień związanych z leasingiem, jak choćby wartość minimalnych rat leasingu operacyjnego, saldo zobowiązań leasingu finansowego przypadające do spłaty w kolejnych latach obrotowych (przedziałach czasu).


Sławomir Ekman
Dyrektor 24iValue