Deficyt budżetowy w 2014 roku skutkiem demontażu systemu podatkowego

2013-12-20

Od ponad sześciu lat spada udział dochodów podatkowych w PKB: w tym czasie obniżył się aż o prawie 3 punkty procentowe (z 17,5% do 14, 6%).

 Jest to zjawisko bezprecedensowe, bo nie wprowadzono w tym czasie jakichkolwiek obniżek podatków - z wyjątkiem likwidacji najwyższej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. 

Wręcz odwrotnie - wiele stawek podwyższono: dotyczyło to przede wszystkim VAT-u i akcyzy. Tę tendencję potwierdzają również oficjalne dane od 2007 r. - jest co rok gorzej, a tylko w 2011 roku przez chwilę udział podatków w PKB wzrósł z 15,7% do 15,9% PKB.

Źródło: MF

W przyszłym roku planuje się, w przyjętym niedawno budżecie, że będzie jeszcze gorzej; spadną realne dochody z VAT-u, akcyzy i obu podatków dochodowych. Najważniejsze jest jednak dość oczywiste spostrzeżenie: gdyby w 2014 roku udział dochodów podatkowych w PKB był na poziomie 2007 roku 17,5%), to … deficyt równałby się praktycznie zero. Gdyby więc utrzymano dochody podatkowe w relacji do PKB sprzed nastania rządów ministra Rostowskiego, nie byłoby również katastrofalnego przyrostu długu publicznego. Prawda jest tu aż nadto brutalna.

Oczywiście każdy zada pytanie, co się stało z tymi dochodami podatkowymi, skoro nie obniżano stawek podatkowych? Odpowiedź, jak zawsze, nie jest zbyt skomplikowana - przynajmniej dla tych, których bawią tzw. szczegóły wiedzy podatkowej. W tym czasie zadziałały równolegle trzy istotne czynniki wywołujące ten skutek:

• wprowadzono „pozaustawowe” zmiany legislacyjne, które ułatwiły lub wręcz zalegalizowały unikanie opodatkowania („nowelizacje optymalizacyjne”),
• nastąpił znakomity rozwój usług występujących pod nazwą „agresywnego planowania podatkowego”, które dzięki dyskretnemu parasolowi władzy dla ich oferentów stały się znacznie bardziej bezpieczne dla wszystkich, którzy chcą nie płacić podatków,
• głęboki spadek aktywności organów władzy publicznej w stosunku do „grubych ryb” uchylających się od opodatkowania (przy jednoczesny wzroście represyjności w stosunku do przysłowiowych płotek) – podział ten zna np. każdy mały „złomiarz”, bo przecież „wszyscy wiedzą”, dzięki usłużnym mediom, że to „sami oszuści”.

Wyceniając wpływ tych czynników na spadek dochodów budżetowych można przyjąć, że na pierwszy z nich przypada 40%, na pozostałe dwa po 30%. Zresztą są one ze sobą ściśle powiązane i trudno tu o ścisły podział. Jedno jest pewne, gdyby nie powyższa dewastacja całości systemu podatkowego nasz deficyt i dług publiczny byłby znacznie niższe, a likwidacja OFE – przynajmniej ze względów fiskalnych – byłaby zupełnie niepotrzebna.


Prof. dr hab. Witold Modzelewski
Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy